دانلود مقاله گرافیک در خبر قدرت هنر تجسمی

مصطفی ملکی
زندگی انسان بر اساس ارتباط‌هایش با جهان پیرامون خود و همنوعانش معنا می‌یابد و زبان ، نخستین وسیله ارتباطی انسانهاست که در قالب الفاظ قراردادی موجب انتقال احساس ، عواطف و نیازهای انسانی می‌شود اما فقط دانستن زبان یا توانایی سخن گفتن برای ایجاد ارتباط میان آدمها کافی نیست؛ بلکه برخورداری از قوه شنوایی و دانستن کلمات مشترک نیز ضرورت دارد. چشم و قوه بینایی نیز مؤثرترین نقش را در فراگیری زبان هنر دارد زیرا فرصت تجربة مستقیم و بدون واسطة واقعیت و اشیاء پیرامون را در بی‌طرفانه‌ترین شکل فراهم می‌کند. از این رو به چشم‌هایمان بیش از سایر اعضاء و اندام حسی خود برای فهمیدن واقعیت اطمینان داریم.
بدیهی است انقلاب اطلاعات (کوچک کردن دنیا در میان مردمک چشم) سرآغاز تغییر در همه ارکان حیات انسانی مانند دیدن ، شنیدن و باور حقایق می‌باشد. با توجه به این نگرش است که کارشناسان توصیه می‌کنند خطوط اصلی آموزش مورد بازنگری قرار گیرد. ایجاد روابط نزدیک میان جریانهایی که تاکنون از هم مجزا بودند ، مسئله‌ای است که از مرزهای هنر بسیار فراتر رفته، فرصت‌زا و فرضت زدا بوده است. به عبارت دیگر از یک سو دنیای واقعی را در قالب نمادهای مجازی در مقابل دیدگان ترسیم می‌کند و از سوی دیگر انباشت اطلاعات و داده‌های تصویری موجب سردرگمی مخاطب در فهم حقیقت می‌شود. از این روست که خط، سطح، رنگ ، مواد ، فضا و مکان و زمان باید به مثابة یک مجموعة منسجم جریانهای به هم پیوسته‌ای ایجاد نمایند تا بازتاب وقایع جامعه انسانی را ارائه کند. بنابراین نباید تنها به نتایج اندیشید؛ بلکه راه را برای ظهور دیدگاهی فراهم ساخت تا با پیوندهای متقابل و دقیق‌تر میان زمینه‌های حسی و بصری، حوزة وسیع‌تری از فعالیتها را دربرگرفت.
هنر تجسمی با اتکاء بر ابزارهای هنری، فرم‌های فهم و درک مشترک را در ذهن و باور مخاطب ثبت می‌کند . یعنی با ترکیب‌بندی نقطه ، خط، سطح، رنگ، فضا، مکان و .... در تشدید یا تضعیف حقیقت افکار مشوش انسانها را نظم می‌دهد.

شناخت گرافیک تلویزیونی
جلال عطار زاده
در هنرهای تجسمی، گرافیک به ‌آن دسته از آثار هنری اطلاق می‌شود که در نَفْسشان ، اثر نیت تکثیر نهفته باشد. از این رو هر اثر هنری که در قالب ارتباط تصویری قرار گیرد، دارای پیام باشد یا نباشد چون برای استفاده در تلویزیون در نظر گرفته شده، نیت تکثیر در آن مستتر است.
اما همان‌گونه که در حیطه گرافیک تنوع موضوعات ، گرایشات و تعاریف خاصی وجود دارد، گرافیک تلویزیونی نیز دارای ویژگی‌های خاص خود می‌باشد و خاص‌تر زمانی خواهد بود که عنوان گرافیک خبر نیز به آن اضافه شود. در اینگونه از گرافیک به دلیل حساسیت‌ها و کاربردهای خاص، کار بسیار ظریف‌تر و حساس‌تر از گرافیک تلویزیونی به شکل عام آن است.
بحث گرافیک تلویزیونی و در اینجا گرافیک خبری را می‌توانیم به دو شاخه مجزا تقسیم کنیم.

1- مباحث فنی
قبل از استفاده از رایانه در همه سطوح بویژه گرافیک، تمام تولیدات گرافیکی برای تلویزیون به شیوه سنتی یعنی با استفاده از ابزار و مواد متداول در تولید آثار گرافیکی ساخته می‌شد. در آن مقطع اثر گرافیکی در بند ابعاد خاصی نبود و تنها لازم بود برای استفاده کامل از طرح گرافیکی ، اثر تولید شده با نسبت 4×3 ارائه شود. به دلیل وجود دو امکان تصویربرداری از آثار گرافیکی (یکی دوربین استودیویی و دیگری سیستم LD) ، طرح زمانی محدودیت در اندازه اثر خود پیدا می‌کرد که ملزم به استفاده از سیستم LD باشد. در این سیستم حداکثر اندازه اثر از یک صفحه 4×3 نباید تجاوز کند. در این شیوه اثر آماده شده روی میزی قرار می‌گرفت که لنز دوربین یا همان LD بر آن به صورت عمودی متمرکز بود که با قابلیت‌های زوم و زوم‌بک به کاربران امکانات خاصی را ارائه می‌کرد و اغلب در پخش‌های مستقیم از این سیستم استفاده می‌شد، چنانچه محدودیت در اندازه مطرح نباشد، از ابعاد بزرگ بیشتر استفاده می‌شد، ابعادی نزدیک به 70×100 یا 70×50 این امکان را به کارگردان و تصویربردار می‌داد که دوربین را روی اثر تهیه شده حرکت داده و کادرهای مختلفی از آن را که بیشتر با مضمون متن هماهنگی دارد، به تصویر بکشد و یا به صورت روایی از نقطه‌ای به نقطه دیگر حرکت کند و با ترفندها و تروکاژهای هنگام موناژ، تصویر جذاب‌تری ارائه دهد. از این شیوه سالها قبل در گزارش‌های سیاسی بسیار بهره گرفته می‌شد. گرافیک در خبر در این زمان اختصاصاً از LD برای پخش آثار خود بهره می‌گرفت. تولیدات گرافیکی نیز شامل بک‌گراندهای مجری برای بخش‌های خبری که مجری برای بخش‌های خبری که به صورت کروماکی پخش می‌شد و همچنین گرافیک‌های موضوعی در رابطه با اخبار خاص مانند بخش هواشناسی، اعلام اوقات شرعی و ترسیم نقشه کشورها بود.
اما امروزه با فراگیر شدن رایانه و بهره‌مندی گرافیست‌ها از نرم‌افزارهای مختلف گرافیکی و تعدد بخش‌های خبری، از نظر فنی برای ارائه یک تصویر مناسب در تلویزیون شاخصه‌هایی چون قطع اثر، رزولیشن یا مقدار تراکم نقاط در سطح صفحه تلویزیون ( که ارتباط مستقیم با کیفیت تصویر پیدا خواهد کرد) بیشتر مورد توجه است. سپس استفاده از رنگ‌های مناسب در تلویزیون ، پرهیز از بکارگیری رنگ‌هایی که در پخش اختلال ایجاد می‌کند و نکته آخر دقت در رسم خطوط افقی و قرار گرفتن آنها در بین خطوط زوج مهم است. موارد مذکور کلیاتی بود در مورد مباحث فنی اما هر یک از نکات را نیاز به شرحی مختصر است. برای این منظور از قطع تصویر آغاز می‌کنیم.
قطع آثار گرافیکی تلویزیونی باید از اندازه‌های استاندارد تلویزیون هر کشور تبعیت کند. چون سیستم موجود تلویزیون ایران پال است ، قطع 576×720 پیکسل، مناسب‌ترین اندازه می‌باشد. البته این اندازه برای آثار طراحی شده با رایانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و شامل تولیدات دیگر (شیوه‌های سنتی) نخواهد شد، هر چند که در نهایت آنها نیز برای استفاده باید از این قواعد تبعیت کنند.
پس از اندازه اثر، نوبت به کیفیت تصویر یا همان رزولیشن اثر می‌رسد. در صورتی که اصل تصویر از کیفیت خوبی برخوردار باشد و اندازه کادر را نیز رعایت کنیم، رزولیشن dpi75 برای تلویزیون مناسب است.
گذشته از مباحث محتوای رنگ که در جای خود به آن اشاره خواهد شد، نکته اصلی پرهیز از بکار بردن رنگ سفید در سطوح گسترده کادر تلویزیون است. رنگ سفید باعث می‌شود شوک شدیدی به سیستم‌های فرستنده و لامپ تصویر در گیرنده‌ها وارد شود و در پاره‌ای از موارد باعث لرزش تصویر نیز می‌شود. خصوصاً اگر قبل از تصویر سفید، یک تصویر از رنگ‌های تیره باشد.
نکته دیگر خطوط عمودی و افقی در آثار طراح شده است خطوط عمودی از نظر ضخامت محدودیتی ندارد اما پیکسل‌های خطوط افقی باید از یک عدد زوج تبعیت کنند. چنانچه تعداد پیکسل‌های یک خط افقی عددی فرد را شامل شود، لرزشی در نمایش آن خط در تصویر تلویزیونی دیده می‌شود که به کیفیت اثر لطمه خواهد زد. در پاره‌ای از موارد با استفاده از فیلترها می‌توان از این خطا جلوگیری کرد.

2- مباحث محتوایی
گرافیک در تلویزیون همیشه مکمل تصاویر و گاهی خود به تنهایی حامل پیامی خاص بوده است . از این‌رو می‌توان گرافیک تلویزیون را به چند دسته تقسیم کرد.

●گرافیک مکمل
به آن دسته از آثار گرافیکی تلویزیونی اطلاق می‌شود که دربرگیرنده بخشی از یک پیام کلی باشد و در قالب برنامه‌ای دیگر عرضه شود. گرافیک مکمل به تنهایی گویا نخواهد بود (مانند یک گراندهای مجری یا نقشه‌ها و نمودارهایی که در یک برنامه تلویزیونی استفاده می‌شود.) در این رده می‌توان به کپشن‌های خبر نیز اشاره کرد که بخشی از یک خبر را به تصویر کشیده و مکمل آن می‌شود و توسط گوینده خبر ارائه می‌گردد.

● گرافیک مستقل
شامل آثاری می‌شود که به تنهایی پیامی را به مخاطب ارائه می‌کنند یا وظیفه‌ای را بر عهده دارند مانند اعلام گزارش هواشناسی که خود به تنهایی ارائه اطلاعات می‌کند یا تیتراژ برنامه که حکایت از شروع برنامه خاصی دارد. در این مقوله می‌تان فتوکلیپ را نیز مثال زد که با برخوردار بودن از یک سناریو، به القاء مفهومی به مخاطب می‌پردازد.
در هر دو شیوة مذکور دو سبک کاری وجود دارد.

1- گرافیک ثابت
هر سفارش گرافیکی که در قاب تلویزیون بدون هیچ حرکتی ( چه حرکت فرمی در داخل طرح و چه حرکت دوربین روی اثر) به نمایش درآید، در گروه گرافیک‌های ثابت قرار دارد و اغلب در قالب کپشن، بک مجری، یا زیرنویس ارائه می‌شود. کپشنهای ثابت، زمانی که قرار است پیامی را به تنهایی به مخاطب القاء نماید، اگر سه نکتة ذیل را رعایت کند ، موفق خواهد بود.

●خلاصه‌گویی
استفاده نکردن از نوشته‌های طولانی و بهره‌گیری از تصویری که ارتباط نزدیک‌تری با پیام دارد.

●ایجاز
استفاده تمثیلی از تصاویری که بتواند مفهوم پیام را به گونه‌ای استعاره‌ای به مخاطب منتقل کند.

●هدایت دید مخاطب
با رعایت اصول نگاه کردن در صفحه از راست به چپ و از بالا به پایین و بهره‌گیری از قابلیت‌های هدایت فرمی و رنگی در قاب تصویر ، چشم بیننده به ترتیب روی عناصر موجود (طبق هدف پیام) هدایت شود.

2- گرافیک متحرک
در این نوع گرافیک نیز رعایت سه نکته مذکور در گرافیک ثابت لازم بوده و علاوه بر آن رعایت نکات دیگری چون تاثیر توالی تصویر، نوع حرکت فرمی در کادر تلویزیون و پرهیز از ایجاد تحرک‌های فرمی که به خودی خود جلب توجه کند و در خدمت هدف طرح نباشد، لازم است.
تولیدات زیادی را می‌توان در این بخش جای داد. از جمله تیتراژ برنامه‌ها ، فتوکلیپ، گرافیک‌کلیپ و نمودارهای متحرک.
آنچه تاکنون از نظرتان گذشت مقدماتی بود در رابطه با گرافیک تلویزیونی و در ادامه مطالبی در خصوص گرفیک خبری آورده می‌شود.

کپشن‌های خبری
امروزه گرافیک یکی از عناصر اصلی در ارائه اطلاعات است . این مهم بطور دقیق اهمیت گرافیک در میان مجموعه عناصر تشکیل دهنده خبر را نشان می‌دهد.
دانستن اینکه برای چه خبری می‌توان کپشن ارائه کرد و چه کاری در این قالب نمی‌گنجد، هم به سرعت آماده‌سازی خبر می‌افزاید و هم کیفیت کار ارایه شده را افزایش خواهد داد و از پخش کپشنهایی که شاید از ارزش هنری کمی برخوردار باشند، باید پرهیز کرد.

■ انتخاب اول
با در نظر گرفتن این نکته که بیننده خبر همیشه از اخبار، انتظار تازگی و زنده بودن را دارد، شایسته است در ارایه خبر اولویت با پخش جدیدترین تصاویر رئال و مرتبط با همان خبر باشد.

■ انتخاب دوم
در صورتی که تصاویر مربوط به خبر خاصی در دسترس نباشد، می‌توان از تصاویر آرشیوی بهره گرفت. در این انتخاب لازم است تصاویری که همراه خبر به نمایش درمی‌آید، بیش از 80 درصد با خبر هماهنگی داشته باشد.

■ انتخاب سوم
زمانی که تصاویر موجود کمتر از 50 درصد با مفهوم خبر ارتباط برقرار نماید، استفاده از اثر گرافیکی لازم است و در این شیوه، اثر گرافیکی باید قبل از فیلم آرشیوی استفاده شود تا ذهن و نگاه مخاطب را برای موضوع و پیام خبر آماده کند و در پی آن از تصویر آرشیوی استفاده شود.

■ انتخاب چهارم
چنانچه تصاویر آرشیوی موجود کمتر از 30 درصد با خبر ارتباط مفهومی برقرار کند، لازم است از پخش تصاویر آرشیوی خودداری و از گرافیک به تنهایی برای آن خبر استفاده کرد.

■ انتخاب پنجم
گاهی با وجود تصویر به روز در مورد خبر، می‌توان برای ایجاد تأکید خاص یا اشاره ویژه به بخش یا پاراگرافی از متن خبر از گرافیک بهره گرفت.

■ انتخاب ششم
برای ارائه اطلاعیه‌هایی که از اتفاقی در مکان و زمانی در آینده حکایت می‌کند (چون هنوز هیچ تصویر مستندی از آن تولید نشده است)، لازم است از گرافیک استفاده شود. به طور کلی برای پیش خبرهایی مانند برگزاری نمایشگاه‌ها، سمینارها و ... استفاده از گرافیک مناسب‌تر خواهد بود.

■ انتخاب هفتم
هنگامی که چند خبر همراه تصویر پخش شده و لازم است مکث تصویری رئال داده شود تا چشم و ذهن بیننده برای دریافت خبر بعد که سنخیت متفاوتی با خبرهای ارایه شده دارد، بهتر است از گرافیک استفاده شود.

■ انتخاب هشتم
معمولاً برای پرهیز از نمای تصاویری که روحیه بیننده را آزار می‌دهد، از گرافیک استفاده می‌کنند.

■ انتخاب نهم
در ارتباط‌های تلفنی که به تصویر گزارشگر یا تصویر مرتبط با مطالبی که وی به آن اشاره می‌کند، نیاز داریم از گرافیک استفاده می‌شود.

■■ منابع: ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* مقاله حاضر حاصل هفده سال تجربه نگارنده در گرافیک خبر است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   177 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

رضایت شغلی

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  13  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

سازمانها، تشکل های انسانی بوده که به منظور انجام کار در راستای اهدافی خاص تحقق می یابند. گرچه در جهان پویای امروز، سازمانها با فن آوری های نوین مواجه می باشند، اما هنوز از انسان بی نیاز نبوده و توسط انسان ها برنامه ریزی شده و اداره می گردند. از این رو این منبع اساسی سازمان باید اداره شود، پرورش گردد، رشد یابد و امکانات و تسهیلات رفاهی او و خانواده اش فراهم آید (سید جوادین، پیشگفتار: 1382)
رضایت شغلی کارکنان یکی از مسائل رفتاری بسیار مهم در حوزه انسانی سازمان می باشد که خود تعیین کننده بسیاری از دیگر متغیر های سازمانی است. مطالعات متعدد نشان داده است که رضایت شغلی از عوامل مهم افزایش بهره وری، دلسوزی کارکنان نسبت به سازمان، تعلق و دلبستگی آنان به محیط کار، افزایش کمیت و کیفیت کار، برقراری روابط خوب و انسانی در محل کار و بالا بردن روحیه کارکنان است (هومن، 3: 1381). همچنین رضایت شغلی بر مسائل مهمی مانند میزان تاخیر، غیبت، ترک خدمت و همچنین بر کارایی و اثر بخشی فردی مانند میزان تولید و بهره وری فرد تاثیر می گذارد ( سید جوادین،32: 1382).
رضایت شغلی مقوله ای مستقل نبوده و دارای ابعاد و اجزاء گوناگون می باشد. به عبارت دیگر عوامل متفاوتی بر رضایت شغلی کارکنان یک سازمان تاثیر می گذارند؛ به عنوان مثال امکانات رفاهی، نوع ارتباط با همکاران، فرهنگ سازمانی، ماهیت شغل و بسیاری از عوامل دیگر ممکن است با درجات تاثیر متفاوت، بر متغیر رضایت شغلی کارکنان اثر گذار باشند. بنابر این نخستین قدم برای بالا بردن میزان رضایت شغلی در یک سازمان، شناسایی عواملی است که باعث رضایت و عدم رضایت شغلی کارکنان می گردند.
لذا در این تحقیق هدف آن است که عوامل موثر بر رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله ، در گروههای مختلف کارکنان (فروش،تولید،مالی ،اداری،پشتیبانی) شناسایی گردیده، میزان اهمیت یا شدت اثر آنها در هر گروه مشخص شده و با هم مقایسه گردند.
مبانی نظری پژوهش
منابع انسانی و بهره گیری بجا و شایسته از آن، از کارآمد ترین راههای رهایی از تنگناها و دشواریهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و آموزشی است، زیرا منابع انسانی کارآمد، بنیادی ترین عامل تولید، سازندگی، رشد و تکامل است و همین نگرش منجر به ایجاد تحولات جدید در مدیریت، سبکهای رهبری، مدیریت منابع و گسترش فکر مدیریت مشارکتی، و توجه به رفتار، شخصیت و ویژگیهای روانی کارکنان شده است.(هومن، 4: 1381) به عبارت دیگر مهمترین عامل و یا مانع برای دستیابی به بهره وری بهینه سازمانی، منابع انسانی است. نیاز سازمانها به حضور یا وجود افراد کارآمد، پر تلاش، سالم، علاقه مند و خلاق، همانند نیاز آدمی به تغذیه مناسب است ( ساعتچی،1: 1383).
بنابر این با توجه به اهمیت نقش نیروی انسانی در سازمانها و ضرورت بهره برداری بهینه و اثربخش از این منابع کلیدی سازمان و همچنین ضرورت توجه به حیثیت انسانی افراد سازمان، مطالعه و شناخت علمی نگرشها، رفتار ها و مسائل روانشناختی کارکنان در محیط های کاری، یکی از نیازهای اساسی مدیران و سازمانها در عصر کنونی می باشد. یکی از رموز موفقیت کشورهای صنعتی و پیشرفته نیز، بهره گیری از یافته ها و اصول روانشناسی و علوم رفتاری در کار می باشد(ساعتچی، 2: 1383).
در میان مباحث علوم رفتاری، یکی از عمده ترین و شاید جنجال برنگیزترین مفاهیمی که از یک سو تلاش های نظری و بنیادی بسیاری را به خود معطوف ساخته، و از دگرسو در تمامی سطوح مدیریت و منابع نیروی انسانی سازمانها اهمیت زیادی پیدا کرده، رضایت شغلی است.به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران، از میان تمام مفاهیمی که متخصصان رفتار سازمانی، مدیریت و روانشناسان سازمانی و صنعتی درموقعیتهای سازمانی مختلف مورد مطالعه قرار داده اند، رضایت شغلی از مهمترین زمینه های پژوهشی بوده است. به همین دلیل دیدگاهها و مفهوم سازیهای متعدد و گاه متناقضی در باره آن شکل گرفته و توسعه یافته است (هومن، 9-2: 1381).
به صورت ساده می توان گفت "رضایت شغلی میزانی است که مردم شغلشان را دوست دارند"؛ به طوریکه بعضی از مردم از کار لذت می برند و آن را یک بخش مهم زندگی می دانند. و برخی دیگر از کار متنفرند و آن را تنها به این دلیل انجام می دهند که مجبور به انجام آن می باشند (اسپکتور، مقدمه: 1997).
مدیران خوب قادر به ملاحظه و تشخیص رضایت شغلی دیگران، به وسیله مشاهده و تفسیر دقیق سخنان آنان و نحوه انجام کارشان، هستند (شرمرهورن، 42: 1379).رابینز در کتاب خود (رابینز، 309: 1377) بیان می کند که مدیران، حداقل به سه دلیل باید به رضایت شغلی افراد و اعضای سازمان اهمیت بدهند:
1. مدارک زیادی در دست است که افراد ناراضی سازمان را ترک می کنند و بیشتر استعفا می دهند.
2. ثابت شده است که کارکنان راضی از سلامت بهتری برخوردارند و بیشتر عمر می کنند.
3. رضایت شغلی از کار پدیده ای است که از مرز سازمان و شرکت فراتر می رود و اثرات آن در زندگی خصوصی فرد و خارج از سازمان مشاهده می شود.
علاوه بر موارد فوق، رضایت شغلی خود تعیین کننده بسیاری از متغیر های سازمانی است. مطالعات متعدد نشان داده است رضایت شغلی از عوامل مهم افزایش بهره وری ، دلسوزی کارکنان نسبت به سازمان، تعلق و دلبستگی آنان به محیط کار و افزایش کمیت و کیفیت کار، برقراری روابط خوب و انسانی در محل کار و بالا بردن روحیه کارکنان است (هومن، 3: 1381). همچنین رضایت شغلی بر مسائل مهمی مانند میزان تاخیر، غیبت، ترک خدمت یا وفاداری کارکنان و همچنین بر کارایی و اثر بخشی فرد مانند میزان تولید و بهره وری وی تاثیر می گذارد ( سید جوادین، 32: 1382).
یکی از مسائل مهم در زمینه رضایت شغلی، عوامل موثر بر آن یا به عبارت دیگر، ابعاد تشکیل دهنده آن می باشد؛ به طوریکه عوامل متعدد و متنوعی زمینه ساز و ایجاد کننده رضایت شغلی است. عواملی که به گفته تت و می یر می توان آنها را از ویژگیهای شخصیتی، احساسات عاطفی و حالتهای هیجانی، که جنبه های درونی نامیده می شود تا شرایط و ویژگیهای سازمانی، اجتماعی و فرهنگی که جنبه های بیرونی به حساب می آید، مرتب کرد(هومن، 3: 1381).
به نظر هاپاک رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی شود؛ بلکه ترکیب معینی از مجموعه عوامل گوناگون سبب می گرد که فرد شاغل در لحظه معینی از زمان، از شغلش احساس رضایت نماید و بخود بگوید از شغلش راضی است و از آن لذت می برد. فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار، و فرآورده اشتغال در زمان های مختلف دارد به طرق گوناگون احساس رضایت از شغلش می نماید (شفیع آبادی، 124: 1374).
شواهد معتبر نشان می دهد که مدیران سازمانها ممکن است در مورد تعیین عواملی که موجب افزایش رضایت شغلی کارکنان می گردد و برای آنها از اهمیت بالایی برخودار می باشد، ادراکات نادرستی داشته باشند. برای نمونه، هرسی و بلانچارد، مطالعاتی را گزارش کرده اند که در آنها از سرپرستان و مدیران خواسته شده بود آنچه را کارکنان و زیردستان از محیط کاری خود می خواهند و یا برای آنان از ارزش زیادی برخوردار بوده و سبب به وجود آمدن رضایت می گرد به ترتیب اهمیت و اولویت مشخص کنند. از سوی دیگر، همین روش در مورد کارکنان نیز به اجرا گذاشته شده بود. نتایج این مطالعات نشان داد که بین آنچه سرپرستان برای کارکنان خود تعیین کرده بودند، با خواسته های کارکنان تفاوتهای عمده و بنیادین وجود داشت، به گونه ای که برای نمونه آنچه را سرپرستان در رتبه نخست قرار داده بودند، کارکنان (به گونه متوسط) در رتبه پنجم ارزشیابی کرده، و یا آنچه از نظر سرپرستان دارای کمترین اهمیت برای کارکنان بود (مانند احساس سهیم بودن در کار)، از دیدگاه کارکنان رتبه دوم را به خود اختصاص داده بود (هومن،6: 1381).
مدل تحقیق
همانطور که در شکل زیر مشاهده می شود، مدل تحقیق دارای 6 متغیر مستقل، ویژگیهای جمعیت شناختی و یک متغیر وابسته (رضایت شغلی) می باشد. متغیرهای مستقل (به عنوان عوامل اثرگذار احتمالی) عبارتند از ماهیت شغل، حقوق ومزایا، همکاران، سرپرستی، نظام ترفیع و ارتقاء، و امکانات رفاهی. هرکدام از عوامل مذکور، خود دارای ابعاد متفاوتی می باشند که در مدل مشخص گردیده اند. لازم به ذکر است همانطور که در ادبیات تحقیق اشاره گردیده است، عوامل زیادی به عنوان متغیرهای تاثیر گذار بر رضایت شغلی معرفی شده اند.؛ اما از آنجایی که بررسی و تحلیل تمامی این عوامل در یک تحقیق میسر نمی باشد، لذا محقق برای تدوین مدل تحقیق، به ناچار به گزینش مهمترین متغیرها از ادبیات تحقیق اقدام نمود. در این میان متغیرهایی انتخاب گردیدند که بیشترین تاکید از سوی تئوریهای مرتبط با رضایت شغلی و مقیاس های سنجش رضایت شغلی بر آنها شده بود.
به طور خلاصه عوامل موثر بر رضایت شغلی و تئوریها و مقیاس های موکد آنها در جدول زیر نمایش داده شده اند.

جدول 3-1: عوامل موثر بر رضایت شغلی و تئوریها و مقیاس های موکد آنها
عوامل تئوریها و مقیاس ها
ماهیت شغل رابینز ، مورهد و گریفین، شرمرهورن ، ازکمپ، JDI، MSQ، مورس، هرزبرگ
حقوق و مزایا رابینز، مورهد و گریفین، شرمرهورن ، JDI، SRA، مورس، هرزبرگ
شرایط مناسب کاری رابینز، مورهد و گریفین، ازکمپ، MSQ، هرزبرگ
روابط با همکاران رابینز، مورهد و گریفین، شرمرهورن ، ازکمپ، JDI، SRA، هرزبرگ
فرصتهای رشد و ارتقاء مورهد و گریفین، شرمرهورن، JDI، SRA، هرزبرگ
سیاستهای سازمان مورهد و گریفین، هرزبرگ
سرپرستی مورهد و گریفین، شرمرهورن، JDI، SRA، هرزبرگ
ایمنی شغلی MSQ، SRA
منزلت شغلی مورس، هرزبرگ
مباهات به عملکرد گروهی مورس
کسب موفقیت هرزبرگ
همانطور که مشاهده می شود متغیرهای ماهیت شغل، حقوق و مزایا، شرایط مناسب کاری، روابط باهمکاران، فرصتهای رشد و ارتقاء، و سرپرستی بیشترین تاکید را به خود اختصاص داده اند. بدین ترتیب 6 متغیر نامبرده، به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق انتخاب گردیدند. ویژگیهای جمعیتی نیز به عنوان متغیرهای میانجی یا مداخله گر به مدل تحقیق اضافه شدند.
مفاهیم کلیدی تحقیق
رضایت شغلی: رضایت شغلی عبارتست از نگرش، احساسات، و میزان علاقه کارکنان به شغل خود؛ به طوریکه این میزان، تحت تاثیر همخوانی شغل با ساختار نیازها، انتظارات، و ارزشهای شخص قرار می گیرد.
رضایت شغلی کلی: عبارتست از نگرش و علاقه کارکنان به شغل خود با توجه به تمامی ابعاد مختلف شغل. در تحقیق حاضر رضایت شغلی کلی، متغیر وابسته مدل را تشکیل می دهد و توسط سوال پایانی پرسشنامه سنجیده می شود.
رضایت از هر یک از عوامل: عبارتست از نگرش و علاقه کارکنان به هر یک از ابعاد شغل خود. در این تحقیق میزان رضایت کارکنان واحد بستنی، از 6 عامل ماهیت شغل، حقوق و مزایا، سرپرستی، ارتباط با همکاران، نظام ترفیع و ارتقاء، و امکانات رفاهی اندازه گیری می شود.
ماهیت شغل: عامل ماهیت شغل، ویژگیهای شغل را در 9 بعد استقلال، اهمیت، تنوع، قابلیت شناسایی، بازخور، حجم کار، سازگاری با خصوصیات فردی، قابلیت یادگیری، و ابهام نقش مورد بررسی قرار می دهد.
حقوق و مزایا: در این تحقیق عامل حقوق و مزایا در 2 بعد کفایت حقوق و مزایا، و برقراری عدالت در حقوق مزایا مورد بررسی قرار می گیرد.
سرپرستی: عامل سرپرستی به شیوه سرپرستی اعمال شده بر کارکنان در 4 بعد حمایت فنی، برقراری عدالت، ایجاد انسجام گروهی، و اعتماد متقابل میان سرپرست و زیرستان اشاره دارد.
ارتباط با همکاران: عامل ارتباط با همکاران، به چگونگی تعامل میان کارکنان در 3 بعد میزان تعاملات بین فردی، میزان تعارض، و پذیرفته شدن افراد در گروه اشاره می نماید.
نظام ترفیع و ارتقاء: عامل نظام ترفیع و ارتقاء، 3 بعد چشم انداز ترفیع و ارتقاء، امکان ترفیع و ارتقاء، و رعایت عدالت و شایسته سالاری در ترفیع و ارتقاء پرسنل را مورد بررسی و سنجش قرار می دهد.
امکانات رفاهی: عامل امکانات رفاهی به تسهیلات اختصاص داده شده به کارکنان اشاره دارد که 3 بعد تناسب امکانات رفاهی با نیازهای کارکنان، روشن بودن معیارهای استفاده از امکانات رفاهی،‌ و رعایت عدالت در تخصیص امکانات رفاهی را در بر می گیرد.

سوالات تحقیق
1- چه عواملی بر رضایت شغلی کارکنان شامل مدیران،کارشناسان،کارمندان،سرپرستان،کارگران تاثیر می گذارند؟ اولویت بندی این عوامل از لحاظ شدت تاثیر، به چه ترتیبی می باشد؟
2 - میزان رضایت شغلی کلی کارکنان واحد بستنی کاله چه مقدار می باشد؟
3- آیا تفاوت معنی داری میان رضایت شغلی گروههای کاری واحد بستنی کاله وجود دارد؟
فرضیات تحقیق
برای پاسخگویی به سوالات 1 تحقیق، 7 فرضیه به شرح زیر طرح گردیده است که به آزمون رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته می پردازد:
1- رابطه معنی داری میان عامل "ماهیت شغل" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد.
2- رابطه معنی داری میان عامل "حقوق و دستمزد" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد.
3- رابطه معنی داری میان عامل "سرپرستی" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد.
4- رابطه معنی داری میان عامل " ارتباط با همکاران" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد .
5- رابطه معنی داری میان عامل "نظام ترفیع و ارتقاء" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد
6- رابطه معنی داری میان عامل "امکانات رفاهی" و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد
7- میان هر یک از ویژگیهای جمعیتی (سن، جنسیت، سابقه کار و نوع استخدام) و میزان رضایت شغلی کارکنان واحد بستنی کاله وجود دارد .
اما جهت مقایسه این عوامل در میان گروههای مختلف شغلی فرضیه ای نیز به شکل زیر تدوین گشت:
8- تفاوت معنی داری میان گروههای شغلی مختلف در واحد بستنی کاله در میزان رضایت شغلی وجود دارد
اما سایر فرضیه های تحقیق:
1- کارکنان تولیدی،فروش،ستادی واحد بستنی کاله از شغل خود بر اساس عوامل:ماهیت شغل، سرپرستی، حقوق، تسهیلات،ارتباط با همکار،ترفیع و ارتقا خود رضایت دارند.
روش شناسی پژوهش
درانجام تحقیق حاضر، برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات پژوهش و تدوین مدل تحقیق، از روش کتابخانه ای (استفاده از کتابها، مقالات و تحقیقات موجود) و برای جمع آوری داده های مربوط به متغیرهای تحقیق (مستقل و و وابسته)، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است . جامعه آماری تحقیق کنونی، عبارتست از کلیه کارکنان واحد بستنی کاله شاغل در کارخانه بستنی آمل،و شعب پخش مرکزی (شهریار) و سایر شعب می باشد.
مهمترین ابزار برای اندازه گیری رضایت شغلی، پرسشنامه می باشد که با توجه به کاربردی تر و قابل استناد تر بودن آن، در این تحقیق از این ابزار استفاده گردیده خواهد شد. پرسشنامه تحقیق حاضر به 2 بخش تقسیم گردیده است. بخش دوم دارای 37 سوال می باشد که 30 سوال ابتدایی به اندازه گیری 6 متغیر مستقل تحقیق (با توجه به ابعاد آنها در مدل تحقیق) و سوالات 31 تا 36 به اندازه گیری رضایت از متغیرهای مذکور اختصاص دارند. سوال 37 نیز متغیر وابسته (رضایت شغلی کلی) را مورد سنجش قرار می دهد. در بخش اول پرسشنامه نیز سوالات جمعیت شناختی مطرح گردیده است در جدول زیر ارتباط هر یک از سوالات پرسشنامه و متغیرهای تحقیق نشان داده شده است.
ارتباط سوالات پرسشنامه و متغیرهای تحقیق
عامل سوالات
ماهیت شغل سوالات 1 ، 2 ، 4 ، 9 ، 12 ، 16 ، 17 ، 21 ، 24 ، 26 ، 29
حقوق و مزایا سوالات 7 ، 15 ، 23 ، 28
سرپرستی سوالات 8 ، 13 ، 20 ، 25 ، 30
ارتباط با همکاران سوالات 3 ، 10 ، 18
نظام ترفیع و ارتقاء سوالات 5 ، 22 ، 27
امکانات رفاهی سوالات 6 ، 11 ، 19
رضایت از متغیرهای مستقل سوال 31 تا 36
رضایت شغلی سوال 37
ویژگیهای جمعیتی قسمت ابتدایی پرسشنامه
در تحقیق کنونی برای اطمینان از روایی پرسشنامه، در ساخت سوالات از پرسشنامه های استاندارد رضایت شغلی (طراحی کار و شغل ، شناخت شغل، SRA، مینه سوتا، و JDI) استفاده شده است. در پرسشنامه اخیر مقدار آلفا برابر 0.8911 می باشد که از مقدار 0.7 بزرگتر است پس پرسشنامه پایاست. و ما می توانیم عملیات آماری بر روی این پرسشنامه را شروع نمائیم.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 13   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله ایدز

مقدمه
از آنجائی که در کشورهای صنعتی و پیشرفته به علت ازدیاد جمعیت، مسافرتهای پی در پی و پیدایش مراکز تفریحی ناسالم و عدم پایبندی به مسائل اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی و مذهبی و از سوی دیگر اضافه شدن مسائل اقتصادی و نیز اعتیاد، بیماریهای آمیزشی ازجمله ایدز شیوع پیدا نموده است و به علت وجود رادیو، تلوزیون، نوارهای ویدئوئی، ماهواره و اینرتنت فرهنگ های غلط این جوانع به کشورهای در حال توسعه رسوخ یافته و جوانان و افراد ضعیف النفس را تحت تاثیر قرار داده، به طوری که امروزه در اکثر کشورها بیماریهای فوق منجمله ایدز در حال شیوع می باشد. مشکل خاصی که در بیماری ایدز وجود دارد ابتلا بیشتر آن، در بین جوانان بوده که زمان فعالیت جسمی و نیز جنسی است، لذا شرکاء جنسی، همسر و نیز نسل بعدی نیز می توانند آلوده شوند لذا هزینه گزاف از نظر آزمایشات پی گیر و درمان دربر خواهد داشت که به وضعیت اقتصادی و سرمایه های آن مملکت نیز لطمه وارد خواهد نمود. و چون بیماری واکسن و نیز درمان قطعی ندارد آسیب اجتماعی و اقتصادی مهمی که می تواند ناشی از آلودگی به HIV باشد روشن می گردد.
چون بیماری ایدز کلیه اعضاء بدن را درگیر می نماید و نیز عوارض روحی روانی فراوانی را در بیمار ایجاد می نماید و نیز عوارض روحی روانی فراوانی را در بیمار ایجاد می نماید کلیه پزشکان در رشته های مختلف و نیز در پرستاری، تزریقات و پانسمان باید آگاهی در زمینه ایدز داشته تا خود و بیماران و مراجعین را در معرض خطر قرار ندهند.
روشن است که رسانه های مختلف چون رادیو تلوزیون روزنامه ها و بولتن ها در فرودگاهها، آرایشگاهها و نیز از طریق دیگر می توانند سطح اخلاقی، فرهنگی، علمی و مذهبی جامعه را ارتقاء داده تا با پایبندی به اصول فوق خطر شیوع این بیماری را کاهش دهند.
اپیدمیولوژی ایدز
سندورم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) اولین بار در آمریکا در تابستان 1981، در 5 بیمار مرد هم جنس باز بود که بدون توجیهی دچار پنومونی پنومو سیتیس کارینی شده بودند و همچنین 26 مرد هم جنس باز که دچار سارکوم کاپوزی شده بودن مشخص شد. بعد از آن بیماری در مردان و زنان معتاد به تزریق و سپس در دریافت کنندگان خون و هموفیلی ها مشاهده شد. در سال 1983، ویروس HIV از یک بیمار مبتلا به لنفادنوپاتی جدا شده و در 1984 مشخص شد که عامل بیماری ایدز می باشد. در سال 1985 تست حساس ELISA‌ برای تشخیص ابداع گردید.
در اواسط دهه ی 1980 یک ویروس HIV دیگر در غرب آفریقا بنام HIV-II کشف شد که منجر به ایدز می شود اما بیماری ناشی از آن کمتر تهاجمی بوده و دوره ی بدون علامت آن طولانی تر است.
در ابتدا (قبل از تشخیص HIV به عنوان عامل ایتولوژیک ایدز) ایدز برای اهداف نظارتی توسط CDC به عنوان وجود یک بیماری فرصت طلب تلقی می شد که این بیماری، حداقل بطور متوسط پیش بینی کننده ی یک نقص زمینه ای در ایمنی سلولی و در غیاب علل شناخته شده نقص ایمنی زمینه ای (مثل بدخیمی) بود. پس از آن تعریفهای دیگری از ایدز صورت گرفت که آخرین آنها در سال 1993 توسط CDC بیان گردید. در این تعریف که برای بزرگسالان و نوجوانان آلوده به HIV ارائه گردیده است افراد بر اساس وضعیتهای بالینی همراه عفونت HIV و تعداد CD4 آنها تقسیم بندی می شوند. این سیستم بر اساس سه طیف تعداد CD4 و سه گروه بالینی می باشد که در نهایت 9 دسته را مشخص می کند. بر اساس این سیستم هر فرد آلوده به HIV در صورتیکه CD4 کمتر از 200 داشته باشد بدون توجه به وضعیت بالینی، ایدز تلقی می شود. وضعیت های بالینی گروه بالینی C در حال حاضر عبارتند از سل ریوی، پنومونی مکرر و سرطان مهاجم دهانه ی رحم. البته با وجود اینکه تعریف ایدز پیچیده می باشد ولی پزشک باید به عفونت HIV فکر کند نه اینکه برروی این مطلب که ایا بیمار ایدز دارد یا خیر متمرکز شود. این تعریف ایدز فقط جهت اهداف نظارتی می باشد و نه جهت مراقبت کاربردی بیماران.
در حال حاضر ایدز تقیربا در تمام نقاط جهان مشاهده می شود. بر اساس آخرین اطلاعات که در ژون سال 2000 ارائه گردیده است تا دسامبر سال 1999 حدود 3/43 میلیون نفر در سراسر دنیا مبتلا به ایدز بودند که 33 میلیون نفر آنها بالغین (که از آنها 7/15 میلیون نفر زن بودند) و 3/1 میلیون نفر زیر 15 سال بودند. تا همین زمان، تعداد کل موارد مرگ و میر ناشی از ایدز، به حدود 8/18 میلیون نفر رسید که 15 میلیون نفر از آنها بالغین (که 7/7 میلیون زن بودند) و 8/3 میلیون نفر آنها کودکان زیر 15 سال بودند. اگرچه اپیدمی ایدز در کشورهایی مانند آمریکا در سالهای اخیر و مشخصا از سال 1993 شروع به کاهش نهاده است (البته مرگ و میرهای ناشی از ایدز در آمریکا از سال 1995 شروع به کاهش نهاد) اما از آنجا که بیماری در سایر کشورهای جهان و مخصوصا کشورهای در حال توسعه انتشار می یابد شیوع کلی ایدز، در جهان روز به روز در حال افزایش است بطوریکه فقط در سال 1999 در سراسر دنیا 4/5 میلیون نفر آلوده به HIV شدند که 7/4 میلیون نفر آنها بالغین (که 3/2 میلیون نفر زن بودند) و 000/620 نفر آنها کودکان زیر 15 سال بودند. در طی همین زمان میزان مرگ و میرز ناشی از ایدز 8/2 میلیون نفر بود که
3/2 میلیون آنها بالغین (2/1 میلیون نفر آنها را زنان تشکیل می دادند) و
000/500 آنها کودکان زیر 15 سال بودند.
مطابق برنامه کمیته ملل متحد در مورد ایدز، در پایان سال 1999، تغییرات زیر در اپیدمی (پاندمی) ایدز مشاهده می شوند:
امروزه تخمین زده می شود 6/33 میلیون نفر در دنیا مبتلا به HIV یا ایدز هستند. از این تعداد 4/32 میلیون نفر بزرگسال هستند، 8/14 میلیون نفر زن و 2/1 میلیون نفر کودکان زیر 15 سال هتسند.
در طی سال 1999، بیماریهای همراه HIV باعث مرگ حدود 6/2 میلیون نفر ازجمله 1/1 میلیون زن و 000/470 کودک زیر 15 سال شده اند.
زنان بطور فزاینده ای مبتلا به HIV می شوند. حدود 46% یا 8/14 میلیون بزرگسال مبتلا به HIV یا ایدز در سراسر دنیا، زنان هستند.
اکثریت غالب افراد آلوده به HIV (حدود 95% از کل مبتلایان) در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.
تا پایان سال 1999، اپیدمی ایدز باعث بی مادر شدن 2/11 میلیون کودک گردیده است که بسیاری از این کودکان پدرانشان را نیز از دست داده اند.

روشهای انتقال عفونت HIV
اگرچه ابتدا ایدز در مردان هم جنس باز و معتادان به تزریق در آمریکا دیده شد ولی تماس هتروسکسوال روش اصلی انتقال HIV-I در اکثر مناطق دنیا شناخته شده است که مسئول بیش از 90% موارد عفونت از سال 1990 می باشد. ویروس هم در منی و هم در ترشحات واژن و دهانه ی رحم وجود دارد و می تواند هم از مرد به زن و هم از زن به مرد در طی نزدیکی واژینال منتقل شود؛ البته احتمال انتقال از مرد به زن بیشتر است (25% در برابر 10%). وجود همزمان سایر STD ها مخصوصا انواعی که باعث زخم تناسلی می شوند قویا انتقال جنسی HIV-I را تسهیل می کند.
ویروس آزاد و درون سلول در خون بیماران آلوده وجود دارد. بنابراین قبل از شروع بررسی خون های اهدایی از جهت HIV در اواخر 1985، انتقال عفونت از طریق خون یا محصولات خونی (فاکتور 8 و 9 در هموفیلی) مسئول تقریبا
3% موارد ایدز در آمریکا بود.
از آن زمان تمام خونهای اهدایی از نظر HIV بررسی می شوند و محصولات خونی علاوه بر این ازمایش تحت تأثیر حرارت، عاری از HIV فعل می شوند خطر انتقال از راه خون و محصولات آن در حال حاضر بسیار کم است ولی هنوز وجود دارد مثلا در سال 1999 در آمریکا 1% بیماران از راه تطریق خون آلوده شدند و کمتر از 1% در اثر فرآورده های خونی. افرادیکه اخیرا آلوده به HIV شده اند ممکن است در طی هفته های اول تا زمانیکه آنتی باید در بدن آنها ایجاد شود خون اهدا کنند که آزمایش HIV در آنها هنوز منفی است، البته این موارد نادرند.
به علت دوره مخفی طولانی بین عفونت HIV و بیماری های همراه ایدز، اپیدمی بالینی ایدز با تاخیر 8 تا 10 ساله پس از انتشار ویروس به جمعیت جدید ظاهر می شوند. مردان هم جنس باز و دوجنس باز مسئول سه چهارم موارد ایدز در آمریکای شمالی در سال 1985 بودند. تا سال 1996 این گروه مسئول درصد اندکی از موارد ایدز در آمریکا بودند. در 1985 انتقال هتروسکسوال، کمتر از 1% موارد ایدز را در آمریکا تشکیل می داد ولی در سال 1996 این میزان به بیش از 20% موارد ایدز و میزان بیشتری در بین بیماران بدون علامت رسید. از سال 1981 تا 1985 کمتر از 4% موراد ایدز در زنان رخ می داد (در آمریکا)؛ در حال حاضر سرعت افزایش موارد ایدز در زنان بشتر از همه است و 20% موارد جدید ایدز در 1996 در زنان رخ داد.
مصرف مشترک سوزن جهت تزریق مواد مخدر، ویروس را بطور موثری منقل می کند و هنوز یک راه اصلی انتشار HIV در آمریکای شمالی و اروپای غربی است. به علت تجمع معتادان تزریقی در مناطق فقیر مرکزی شهری، میزان بالایی از زنان آلوده از آمریکای شمالی، آفریقایی یا لاتین هتسند. تفاوتهای الگوهای ناحیه ای مصرف مواد مخدر تزریقی به میزان می تواند تفاوتهای 100 برابری در مناطق مختلف آمریکا را توجیه کند.
انتقال هتروسکسوال نقش بزرگی در افزایش سریع عفونت HIV در نوزادان ایفا می کند. انتقال HIV ممکن است در رحم، در حین زایمان یا با شیوع کمتر پس از زایمان و از طریق شیر مادر باشد. 25 تا 30 درصئ نوزادانیکه از مادران آلوده بدنیا می ایند و درمان ضد ویروسی دریافت می کنند آلوده به HIV می شوند. تحقیقات در آمریکا بر روی زنان حامله نشان داده است که حدود 3% زنان حامله در آمریکا آلوده اند. جالب توجه اینکه بیش از نیمی از این زنان، از آلوده بودن خود اطلاع نداشتند.
همچنین عفونت HIV پس از تماس اتفاقی تزریقی (Parenteral) کارمندان بهداشتی با خون بیمار آلوده به HIV رخ داده است.
خطر انتقال عفونت پس از صدمه ی ناشی از سوزن آلوده به خون یک فرد مبتلا، حدود 3/0 درصد است. احتمال اینکه کارکنان بهداشتی مبتلا که اقدامات تهاجمی پزشکی را انجام می دهد بیماران خود را آلوده کننده بررسی شده است؛ این خطر بسیار کم است. اولین مورد گزارش شده از این دسته یک دندانپزشک بود که 6 بیمار خود را آلوده کرد.
مشاوره و تبادل نظر با روانپزشک
مشاوره چیست؟ مشاوره در زمینه HIV و ایدز عبارتست از بحث بین بیمار یا مراجعه کننده به عنوان تبادل نظر با مشاور. ممکن است این مشاوره، کوتاه مدت یا طولانی باشد اما دو هدف اصلی دارد:
الف: پیشگیری از انتقال HIV به دیگران ب: کمک به فردی که بطور مستقیم یا غیرمستقیم با HIV درگیر است.
در مشاورة پیش گیری باید به بیماران تفهیم نمود که روش زندگی و یا رفتار جنسی آنها سبب مخاطره در زندگی گروهی دیگر و یا افرادی که با آنها سر و کار دارند می شود. لذا به آنها خطر رفتار مخاطره آمیز و بقیه مسائل را آموزش داد و بطریقی تغییر در رفتار آنها وارد نمود و سپس طرز زندگی جدید را آموزش داد و جایگزین نمود.
مشاوره در HIV برای افزایش شناخت شخص بیمار از خودش بوده لذا وی به خود متکی شده تا بتواند تغییرات مطلوب در وضع رفتار خود ایجاد کند. ایجاد یک رابطة همراه اعتماد و حمایت گرانه با مشاور نیز اهمیت زیادی دارد.
مشاوره با این بیماران به این دلیل است که به بیمار کمک شود تا بتوانند در مقابله با حالات استرس و عدم اطمینان خود را سازش دهد. این استرس سبب حملات و یا حالات مداوم اختلالات روانی و عوارض روحی در کسانی که مبتلا هستند و یا افرادی که به این بیماران علاقه دارند می شود. در صورتیکه مشاوره نامناسب و در حد کافلی نباشد اختلالات مزمن روانی ممکت است رخ دهد مثلا در نقاط بدون خدمات مشاوره یا خودکشی صورت می گیرد برای جلوگیری از اشتباه در عمل، مهم است که فرق بین عمل مشاوره و آموزش بهداشت را دانست. بطوریکه در مشاوره با یک فرد بخصوص راجع به مسائل و مشکلات خاص وی برخورد می شود درحالیکه در بهداشت فردی، راجع به مسائل کلی بهداشتی و یا آموزش بهداشت عمومی که برای عموم است بحث می گردد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   29 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله خاویار

ماهیان خاویاری که به علت تولید خاویار لذیذ و گرانبها، گروهی از مهمترین ماهیان تجارتی جهان محسوب می شوند جزء نخستین مهره دارانی هستند که سرسلسلگان آنها در دوران اول زمین شناسی از آغاز دورة کربنیفر در سطح وسیعی از آبهای روز زمین وجود داشته اند. نتایج حاصل از بررسیهای انجام شده، گونه های موجود را به اجداد قدیمی آنها که 110 تا 125 میلیون سال پیش در دورة کرتاسه زندگی می کردند منسوب می نمایند و این ادامة حیات آنها از زمانهای بس قدیم تا امروز توجه بعضی از متخصصین دیرین شناسی را به خود جلب نموده است.
بر اساس آمار سازمان خواروبار جهانی در سال 1981 از مقدار بیش از 29 هزار تن صید جهانی ماهیان خاویاری در حدود 28 هزار تن فقط محصول دریای خزر بوده که از این مقدار چیزی در حدود 1500 تن سهم ایران در جنوب دریای خزر و 26500 سهم شوروی سابق از این دریا بوده است. از این تاریخ به بعد روند تنزل صید این ماهیان در اثر بی توجهی به آلودگی آب رودخانه ها به ویژه در ولگا و همچنین فروپاشی نظام شوروی در جمهوریهای اطراف دریای خزر آغاز گردید به طوری که مقدار صید شوروی در آخر این دهه در سال 1990 به مقداری در حدود 16 هزار تن تنزل یافت ولی در سواحل این در جنوب دریای خزر به علت اجرای طبیعی مقررات نظارت بر صید، مقدار صید نسبت به آغاز این دهه چیزی بیشتر از 500 تن فزونی داشته است که البته این موضوع از نظر وجود جمعیتهای منطقه ای در جنوب این دریا قابل بررسی می باشد. ادامة روند صید نامعقول به ویژه بعد از فروپاشی کامل نظام شوروی سابق چنان ضربه ای به ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر وارد آورد که طبق آمار فائو در سال 1993 مقدار صید روسیه از این ماهیان در دریای خزر به چیزی کمتر از 8 هزار تن و برای ایران نیز در این سال نسبت به 1990 از 2020 تن به 1500 تن کاهش پذیرفت.
به موازات این فاجعه در کشورهای اروپایی تولید ماهیهای خاویاری به صورت پرورشی در حال افزایش بوده است. برای مثال در سال 92-1991 مقدار 100 تا 200 تن از انواع ماهیهای خاویاری در آلمان پرورش یافته و تولید فرانسه نیز تقریباً همین مقدار بوده است. تولید ایتالیا در سال 1992 برابر 400 تن و در لهستان، مجارستان، بلژیک، دانمارک، اتریش و اسپانیا مجموعاً بالغ بر یک هزار تن بوده است. پرورش ماهیان خاویاری در کشورهایی نظیر چین، ژاپن و کشورهای آمریکای شمالی نیز رو به توسعه می باشد و در نروژ و یونان هم توجه خاصی به این شیوه معطوف داشته اند. از این همه اقدامات شاید بتوان این طور نتیجه گرفت که بهره برداری از حاصل تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری به تدریج می رود تا جایگزین صید آنها در طبیعت شود، درنتیجه ایران و روسیه در بازارهای جهانی با رقبایی روبرو خواهند شد که به سرعت در حال توسعه صنعت پرورش این ماهیان هستند.
به علاوه در سالهای اخیر صید ماهیان خاویاری در روسیه هر سال بین یک تا دو هزار تن در حال کاهش بوده است و در سال 1994 مقدار کل صید این ماهیان در دریای خزر به 5700 تن و در سال 1995 به 2900 تن تنزل یافته است که اگر وضعیت به همین ترتیب پیش برود بعید نیست که تا اواسط دهة اول قرن بیست و یکم در اثر کم شدن ذخایر و محدود شدن آن، مقدار صید این ماهیان ارزش تجاری خود را کاملاً از دست بدهد (Ivanov et al. ,1999). نتیجة تجزیه و تحلیل ترکیب صید سالهای اخیر در دریای خزر نه تنها حاکی از کاهش کل ذخایر است بلکه از خطر انقراض گونه هایی از این ماهیان نیز خبر می دهند. ماهی شیپ که می تواند با ماهی دراکول دورگه های پرورشی با وزن بالایی ایجاد نماید رو به کاستی شدید نهاده است. نسل فیل ماهی که در حال حاضر محل زاد و ولد اصلی آن شط ولگا در شمال و تا حدودی رود کورا در بخش جنوب غربی دریای خزر می باشد، در اثر آلودگی صنعتی و محدود شدن روز افزون سطح مناطق تخمریزی در این دو رودخانه هر روز با خطر بیشتری روبرو می باشد و طوری که هر دو گونة بالا را به ویژه در سواحل ایران در جنوب دریای خزر باید جزء ماهیهای به شمار آورد. چه راه حلی برای رهایی از این خطرات در حوزه دریای خزر وجود دارد؟ در اینجا بدواً بحث رژیم حقوقی این دریا پیش می آید ولی از دیدگاه حفظ نسل و توسعه پایدار منابع زندة آن پاسخ عبارت است از؛ مقابله و مبارزه با:
-آلودگیهای صنعتی و زراعی.
-سد معبر پل ها و سدهای احداثی برروی رودخانه های ویژة زاد و ولد این ماهیها.
-صید قاچاق و غیرقانونی.
-صیدهای بی رویه و خارج از فصل.
چگونه می توان به این اهداف دست یافت؟
با همکاری مشترک چند جانبه کشورهای بزرگ و کوچک اطراف این دریا از طریق انعقاد و اجرای قراردادی تحت عنوان:
«عهدنامه منطقه ای حفاظت از منابع زنده ماهیان خاویاری دریای خزر» متشکل از کمیته های زیر:
-کمیته تهیه و تدوین آئین نامه و مقررات صید و نظارت بر آن.
-کمیته بهره برداری با هدف ایجاد بهبود در روشهای صید و تکنولوژی تهیه خاویار و سایر محصولات ماهیان خاویاری
-کمیته تخصصی غذای ماهیان خاویاری پرورشی با هدف پیدا کردن بهترین فرمول غذایی برای هر گونة مورد پرورش.
-کمیته تحقیقات بیولوژیک و بیوتکنیک تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری دریای خزر.
-کمیته تهیه و تدوین آئین نامه و مقررات مبارزه با آلودگیهای صنعتی و زراعی و نظارت بر آن.
-کنسرسیوم تعیین و تقویت و تجدید نظرهای سالیانة قیمت جهانی خاویار محصول دریای خزر.

رده بندی ماهیان خاویاری
خانوادة ماهیان خاویاری یا تاس ماهیان (Acipenseridae) همراه با یک خانوادة دیگر به نام کفچه ماهیان (Poluodontidae) و یک خانوادة سنگواره ای از بین رفته (Chondrosteidae) متعلق به راستة تاس ماهی سانان (Acipenseriformes) می باشند. این راسته به علاوة تعداد زیادی راسته های فسیلی در فوق راستة ماهیان غضروفی – استخوانی (Chondrostei) قرار دارند که دارای اسکلتی غضروفی – استخوانی و بالة دمی شکافدارند که بخش بالایی این باله کشیده تر می باشد. این فوق راسته متعلق به زیر ردة شعاعی باله ها (Actinopterygii) است که از باله دهای با اشعه ریز و درست برخوردارند. بالاخره زیر ردة مزبور در ردة ماهیهای اسکلتی استخوانی می باشند.
دریای خزر زیستگاه مطلوب ماهیان خاویاری
بر اساس بررسیهای صاحبنظران بزرگ علم اکولوژی دریا و آبهای شیرین، بین اماکن زندگی ماهیهای خاویاری در نیمکره شمالی، دریای خزر که بزرگترین دریاچة بستة جهان است با حوزة خود مناسبترین زیستگاه این ماهیان در روی زمین به شمار می آید.

وضع جغرافیایی، اقلیمی و منابع زیستی دریای خزر
این دریا در میان آسیای باختری و اروپای شرقی از 46 درجه و 38 دقیقه تا 54 درجه و 34 دقیقه طول شرقی، و 36 درجه و 34 دقیقه تا 47 درجه عرض شمالی گسترده می باشد و عملاً آبراهه ای است که دو قاره آسیا و اروپا را به هم مرتبط می سازد.
طول دریای خزر در حال حاضر 1205 کیلومتر، پهنای متوسط آن 437 کیلومتر می باشد. پهن ترین قسمت دریا در شمال 554 کیلومتر و باریکترین قسمت آن بین شبه جزیره آبشوران و دماغة کواکی 202 کیلومتر است. محیط دربرگیرندة سواحل کلیه کشورهای اطراف این دریا تقریباً 7000 کیلومتر می‌باشد که 900 کیلومتر آن در سرحد جنوبی، سواحل شمالی ایران را تشکیل می دهد. با توجه به ابعاد مذکور، مساحت دریای خزر تقریباً 438 هزار کیلومتر مربع است که با درنظر گرفتن اعماق مختلف آن حجم آب این دریا بالغ بر 79320 کیلومتر مکعب می گردد. وسعت حوزة آبریز دریا در حال حاضر در حدود 733/3 میلیون کیلومتر مربع است که از این سطح حوزة آبریز ایران برابر 256 هزار کیلومتر مربع می باشد.
تا دو دهه پیش سطح دریای خزر در حدود 28 متر پایین تر از سطح اقیانوسهای جهان بوده است. از سال 1357 هـ . ش (1978 میلادی) افزایش آب این دریا مجدداً شروع شده به طوری که در سال 1368 هـ . ش (1990 میلادی) به 35/27 متر و در سال 1371 هـ . ش (1993 میلادی) به 37/26 متر رسیده است.
این دریا از نظر جغرافیایی به سه بخش شمالی، میانی و جنوبی تقسیم می‌شود. مساحت بخش شمالی که کم عمق ترین بخش این دریا به شمار می رود 80 هزار کیلومتر مربع است که عمق آن حداقل 2 متر و حداکثر 5 متر می باشد (این عمق فقط در مجاورت بخش میانی حداکثر به 25 متر می رسد). حجم مقدار آب این ناحیه با دارا بودن بیش از سطح دریا از یک درصد کل حجم آن تجاوز نمی کند.
ناحیه میانی دریا از شمال به خلیج مانگشلاق و در جنوب به شبه جزیرة آبشوران محدود می باشد. مساحت آن حدود 138 هزار کیلومتر مربع و عمق متوسط آن حدود 170 متر است. حداکثر عمق دریا در این بخش تقریباً 700 متر می باشد. حجم آب آن در حدود 25 هزار کیلومتر مکعب یعنی تقریباً چیزی نزدیک به حجم کل آب دریا می باشد.
بخش جنوبی که در حدود مساحت کل دریا را دربر می گیرد در حدود حجم آب آن را به خود اختصاص می دهد. عمق متوسط آن تقریباً 324 متر است. عمیق ترین نقطه دریا نیز در این بخش واقع شده که در حدود 100 متر می باشد.
از نظر آب و هوا، ناحیة شمالی در زمستان سرد و یخبندان (گاهی تا زیر صفر درجه سانتیگراد) و در تابستان از هوای معتدل در حدود 22 درجه سانتیگراد برخوردار می باشد. آب و هوای بخش جنوبی در زمستان معتدل و در تابستان تا حدی گرم است دمای هوای آن به طور متوسط به 27 درجه سانتیگراد می رسد ولی به علت عمیق بودن دریا در این بخش از شدن گرما در اعماق پایین کاسته می شود.
شوری دریای خزر در مقایسه با آب اقیانوسها کم بوده و از نظر ترکیبات دارای سولفات و کربنات کلسیم و منیزیم فراوان است که از این لحاظ نزدیک به وضعیت آبهای شیرین می باشد. ولی از نظر کلراید مشخصات آب آن شبیه مشخصات آبهای اقیانوسی است. غلظت املاح محلول در آب 13 تا 15 در هزار و شوری متوسط آن حدود 13 گرم در لیتر است. مقدار شوری در مناطق مختلف دریا نیز متفاوت است، مثلاً در حوالی مصب رودخانه ولگا شوری آب حدود 3 در هزار و در قسمتهای جنوبی و شرقی حدود 13 در هزار می باشد.
جریانهای دریای خزر تاکنون به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته اند. جریانهای مؤثر آن به شکل یک سیکلون می باشد که سراسر حوزة پر آب دریا را تحت سیطرة خود داشته و در بخش میانی و جنوبی وضع گردابهای دایره ای شکل به خود می گیرد. بررسیهایی که در عمق کمتر از 50 الی 100 متری انجام شده نشان می دهد که سرعت جریان 30 تا 40 سانتی متر در ثانیه می باشد و حداکثر سرعت آن می تواند به 80 الی 100 سانتیمتر در ثانیه هم برسد. در مناطق ساحلی، بین جریان اصلی و ساحلی جریانهای ضعیفی با سرعت 10 الی 15 سانتیمتر در ثانیه وجود دارد.
در دریای خزر 21 خانواده و 64 جنس ماهی وجود دارد. از این جنسها تا کنون 15 گونه، 62 زیرگونه و 13 نژاد شناسایی شده اند که در بین آنها ماهیان خاویاری از ممتازترین ماهیها محسوب می شوند .

از نظر نگارنده، استقرار جغرافیایی دریای خزر بین آب و هوای سرد و یخبندان روسیه و کوههای قفقاز در شمال و شمال غربی، سرد و نیمه معتدل جمهوریهای داغستان و آذربایجان در غرب و جنوب غربی، معتدل و نیمه معتدل ایران در جنوب و اقلیم گرم و سوزان ترکمنستان در جنوب شرقی و بخش وسیعی از سواحل قزاقستان در بخش شرقی آن ئ همچنین وجود رودخانه بزرگ اورال، شط عظیم ولگا، رودخانه های کم و بیش بزرگ ترک، سولاک، کورا، ارس و سفیدرود به ترتیب در شمال، غرب، جنوب غربی و جنوب این دریا همراه با بسیاری از رودخانه های کوچک و بزرگ اطراف آن که سالیانه با ریختن مقادیر زیادی مواد بیوژن به نقاط ساحلی و نقاط کم و بیش دوردست دریا موجبات غنای غذایی مصب ها، مناطق ساحلی و مناطق نه چندان عمیق دوردست آن را از وجود بی مهرگان (سخت پوستان، صدفها، کرمهای پرتار ) و ماهیهای ریز و درشت کفزی فراهم می سازند، رویهمرفته موقعیت ویژه ای برای این دریا فراهم نموده اند که آن را به یگانه منطقة مساعد زندگی ماهیهای خاویاری در جهان مبدل ساخته اند.

گونه های ماهیان خاویاری دریای خزر
از مجموع 25 گونه ماهیهای خاویاری موجود در آبهای نیمکرة شمالی فقط شش گونة مهم در حوزه دریای خزر زندگی می کنند که یک گونه از آنها به نام استرلیاد ویژه آبهای شیرین شمالی این دریا به ویژه سط ولگاست که بندرت در رودخانه اورال و رودخانه های شمال غربی یعنی ترک و سولاک هم یافت می شوند و پنج گونة دیگر یعنی تاس ماهی روسی، تاس ماهی ایرانی، دراکول، شیپ و فیل ماهی رود کوچ هستند که زندگی تغذیه ای خود را در دریا طی می کنند ولی برای نخمریزی و زاد و ولد به مقدار زیاد وارد رودخانه های بزرگ شمالی و تا حدی هم وارد رودخانه های مساعد غربی و جنوبی این دریا می شوند. باید دانست که گونه های ماهیهای خاویاری موجود در دریای خزر به علت تکثیر و فراوانی چشمگیر خود در این دریا بین سایر گونه های مختلف ماهیان خاویاری جهان دارای جایگاه ویژه ای هستند.
وضع اکولوژیک، حضور گونه های رود کوچ و تفاوتهای بیولوژیکی انواع ماهیان خاویاری در این دریا با تنها گونة آب شیرین آن (استریاد) که زیستگاه اصلی آن رود ولگاست، گویای موقعیت استثنایی و ممتاز این دریا در این بخش از جهان می باشد. گستردگی مناطق تخمریزی در رودخانه های منتهی به دریای خزر و فراوانی غذا در آن موجب شده است تا این دریا به همین سبب به بزرگترین مرکز ذخایر ماهاین خاویاری در جهان مبدل گردد و بالاخره مجموع این خصوصیات سبب گردیده اند تا بتوان بهره گیری اقتصادی بهتری از این ماهیان در زیستگاههای ویژة تغذیه و همچنین در اماکن زاد و ولد آنها به عمل آورد.
طبق مدارک موجود تا پنج دهه پیش، مقدار خاویاری که از ماهیهای خاویاری این دریا حاصل می گردید چیزی در حدود تولید جهانی این محصول بوده است (Berg, 1948)، ولی در دهه های اخیر با پیشرفت بیوتکنولوژی تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در حوزة دریای خزر ذخایر آن به نحو مطلوبی بازسازی گردید، به طوری که در سالهای 1981 و 1982 صید این ماهیها به اوج شکوفایی خود رسید. بر اساس آمار سازمان خواروبار جهانی از مقدار بیش از 29 هزار تن صید جهانی ماهیهای خاویاری در سال 1981 در حدود 28 هزار تن از آن محصول دریای خزر بوده است. از این تاریخ به بعد ذخایر این ماهیان در اثر بی توجهی به آلودگی آب رودخانه ها به ویژه رود ولگل و همچنین صید بی رویه رو به کاهش نهاد. بر اساس گزارشهای موجود، از سال 1959 تا 1983 فقط در حوزة شط ولگا خسارت وارده به ذخایر ریز و درشت ماهیان خاویاری بیشتر از 100 هزار تن بوده است (Vlasenko, 1994). ادامة روند نامعقول صید به ویژه بعد از فروپاشی کامل نظام وروی سابق چنان ضربه ای به ذخایر ماهیهای خاویاری حوزة دریای خزر وارد آورد که طبق آمار فائو در سال 1993 مقدار صید ماهیهای خاویاری روسیه در دریای خزر به چیزی کمتر از 8 هزار تن و در ایران نیز به 1500 تن تنزل یافت. و بالاخره بر اساس مقاله ارائه شده در سومین سمپوزیوم بین المللی ماهیان خاویاری در رم مقدار کل صید ماهیان خاویاری در دریای خزر در سال 1995 با کاهش شدید به 2900 تن رسیده است .

فیل ماهی
Huso huso Linne
نام روسی این ماهی بلوگاست ولی به علت داشتن جثه بزرگ و چشمهیا ریز و شباهت نسبی به فیل، در ایران به نام فیل ماهی شهرت دارد.

ریخت شناسی:
دهان بزرگ و هلالی شکل است ولی شکاف آن به دو پهلوی پوزه تجاوز نمی نماید. سبیلکها از دو پهلو فشرده و دارای زواید منشعب از خود یم باشند. نخستین پلاک پشتی آن از بقیه پلاکهای این ردیف ریزتر است. پوزه در این جنس کوتاه است و با مسن شدن ماهی کوتاهتر و تیزتر می گردد. سایر مشخصات افتراقی این ماهی بر حسب بررسیهای Berg (1948) به شرح زیر است:
- شعاع باله پشتی 62 تا 73 عدد.
- شعاع های باله مخرجی 28 تا 41 عدد.
- پلاکهای استخوانی پشتی 11 تا 14 عدد.
- -پلاکهای استخوانی پهلویی 41 تا 52 عدد.
- پلاکهای شکمی 9 تا 11 عدد.
- خارهای داخل اولین کمان آبششی 24 عدد.
بر اساس همین منبع بر حسب بررسی های بابدچکین روی شاخصهای مشابه 468 قطعه فیل ماهی از آستارا تا جزیره اوگورچینسکی و جزیره پشنی واقع در بخش شمالی دریای خزر نتیجه به شرح زیر می باشد:
- شعاع‌های باله پشتی 48 تا 81 عدد (میانگین 4/62 عدد).
- -شعاع های باله مخرجی 23 تا 28 عدد 0میانگین 8/31 عدد).
- پلاکهای استخوانی پشتی 9 تا 17 عدد (میانگین 3/13 عدد).
- پلاکهای استخوانی پهلویی 37 تا 53 عدد (میانگین 8/44 عدد).
- پلاکهای استخوانی شکمی 7 تا 14 عدد (میانگین 2/10 عدد).
درازای پوزه در 150 قطعه نمونة بررسی شده (75 قطعه نر و 75 قطعه ماده) در منطقة آستارا به طور متوسط 156 میلی متر بوده که این رقم برابر 36 تا 37 درصد درازای کامل سر می باشد. در جنوب دریای خزر، در رود کورا بحث از وجود جمعیتی از فیل ماهی به نام Huso huso caspicus natio kurensis Babuchkin که در این رودخانه تخمریزی می کند و از فیل ماهی ولگا فقط از لحاظ رسیدگی جنسی دیرتر، رشد کندتر و باروری کمتری که دارد متمایز می گردد. نتایج حاصل از بررسیهای مرفولوژیک یکساله روی فیل ماهیهای صید شده در سواحل ایران نشان می دهد که مشخصات آنها با مشخصات جمعیتهای جنوبی اخیرالذکر بیشتر مطابقت دارد

زیست سنجی و ارزیابی توده زنده ماهی:
فیل ماهی بزرگترین ماهی دریای خزر است. در طول رود ولگا افراد ویژه ای از این ماهی به درازای 25/4 متر و به وزن بیش از 500 کیلوگرم نیز دیده می‌شوند. حداکثر سن این گونة ماهی در حال حاضر از 50 تا 55 سال تجاوز نمی کند و حال آنکه در گذشته ای نه چندان دور، سن افرای از این گونه به 100 تا 120 سال هم می رسید. معمولاً فیل ماهی مولد برای تکثیر از رودخانه های بزرگ اطراف دریای خزر مانند ولگا، اورال، کورا، ترک و سفیدرود بدست می‌آید.
قبل از شروع دهه 1950 محل تجمع 90 درصد جمعیتهای این ماهی به طور عمده رود ولگا بوده است. فیل ماهی خود را به بالاترین بخشهای ولگا رسانده و وارد شاخه های عمدة آن مانند «اورکا»، «شکسنا» و «کاما» می شد. در حال حاضر مسیر حرکت این ماهی تا سد و تأسیسات برق آبی واگا گراد محدود می شود و تنها تعداد ناچیزی از آن وارد مخزن آبی پشت این سد می شوند.
فیل ماهی در رودخانه ولگا در تمامی سال تخمریزی می کند. بزرگترین تخمریزی و تولید مثل این ماهی در بهار، در پایان مارس و آغاز آوریل، در دمای 4 تا 7 درجة سانتیگراد انجام می گیرد. ولی دومین مرحلة تخمریزی با شدت کمتر در دمای بیشتر یعنی 11 تا 17 درجه سانتیگراد بین ماهیهای آگوست – اکتبر به عنوان تخمریزی فصل پائیزی صورت می پذیرد. در این فصل، تخمریزی فیل ماهی به بالاترین حد خود یعنی به 60 تا 70 درصد می رسد. فیل ماهی در پایان مارس و آغاز آوریل وارد رودخانه اورال یم شود. تخمریزی بهارة آن در نیمة دوم ماه آوریل در دمای 6 تا 8 درجه سانتیگراد آب به اوم خود می رسد و در آخر ماه نیز پایان می یابد. در ماه ژوئن مولدینی که از تخمریزی فراغت یافته اند به دریا باز می گردند. در جولای مهاجرت آن به اورال شروع و در آخر ماه آگوست و آغاز سپتامبر به اوج خود می رسد. برخلاف رودخانه ولگا، تخمریزی در رودخانه اورال به طور عمده توسط قیل ماهیهای مهاجر بهاری صورت می گیرد (60 تا 80 درصد). به طور کلی حرکت فیل ماهیها در ولگا از آوریل تا نوامبر ادامه می یابد و در فصول بهار و تابستان تعداد آنها افزایش یافته و از اولئل پائیز رو به کاهش می گذارد. در این موقع فیل ماهیهای مولد در شاخه های شرقی دلتای ولگا تردد می کنند. بخشی از مولدها که تخمریزی نموده اند تقریباً یکسال در رود ولگا باقی می مانند. بر اساس بررسیهای انجام شده بین سالهای 1970 تا 1984 تعداد فیل ماهیهای مولد در محل تکثیر غیر ثابت و بین 3 تا 9 هزار قطعه در سال در نوسان بوده است.
سن فیل ماهیهای مهاجر به رود ولگا حداقل 11 و حداکثر 52 سال است ولفی سن بلوغ معمولاً در نرها بین 12 تا 22 سالکی و در ماده ها بین 18 تا 27 سالگی می باشد.
در میان تاس ماهیان خاویاری، فیل ماهی پر زاد و واد تر از سایر گونه های این خانواده است. هم آوری مطلق این ماهی از 150 هزار تا 550/2 میلیون تخم است. این تعداد بر اساس افزایش سن، طول و وزن ماهی زیاد می شود.
فیل ماهیهای بالغ در فصل زمستان و بهار برای تخمریزی به ولگا مهاجرت می کنند. نخمریزی آنها در دمای آب 6 تا 8 درجه سانتیگراد در پایان آوریل آغاز می شود. بیشترین تخمگذاری در دوره یا انجام میگیرد که دمای آب به 10 تا 12 درجه سانتیگراد برسد. براساس بررسیهایی که به عمل آمده است، تخمریزی فیل ماهی در اماکن صخره ای، سنگی، رسی و معمولاً در بسترهایی که به طور سنتی جایگاه تخمریزی این ماهی است تا عمق 40 متری صورت میگیرد. بعد از ایجاد سد واگاگراد، به طور کلی در جریانهای پائینی رودخانه، در پائین دست تنها یک درصد مساحت بستر برای تخمگذاری فیل ماهی باقی مانده است. به علاوه در نتیجة کاهش دمای آب که به خاطر تنظیم آب خروجی ولگا روی می دهد، زمان تخمگذاری آن با تأخیر و همزمان با تاس ماهیان انجام میگیرد که نهایتاً سبب ورود آسیب چشمگیر به تولید این ماهی می شود.
در حال حاضر با توجه به شرایط موجود، تولید مجدد طبیعی فیل ماهی در ولگا نه بر مبنای تعداد مولدها بلکه بر اساس شرایط تکثیر آنها در بخشهای پایین دست این رودخانه تعیین می گردد. تا قبل از احداث سد و تغییر جریان اب رود ولگا، بچه فیل ماهیها تا سه ماه در رودخانه می ماندند که در آخر این مدت به طور متوسط طول‌ آنها به 36 سانتیمتر و وزن آنها به 171 گرم می رسید و اما در شرایط کنونی که از مسافت مسیرهای مهاجرت این ماهی بشدت کاسته شده است طول بچه فیل ماهیهای تولید شده در فاصله زمانی که باید به دریا برسند به طور متوسط 9 سانتیمتر و وزن آنها از 2/4 گرم تجاوز نمی نمانید. این بچه ماهیها پس از خروج از رودخانه معمولاً به سوی مناطق کم آب دریا که رسشار از مواد غذایی است حرکت می نمایند. غذای اصلی بچه ماهیها در این مناطق گونه هایی از Mysidacea است. با رشد بیشتر فیل ماهیها از نقش نرمتنان به عنوان غذای آنها کاسته می شود و در سالهای بعد به تدریج ماهی جانشین این طعمه ها می گردد.
فیل ماهی در بین سایر تاس ماهیان خاویاری از نظر اکولوژی به مثابه یک ماهی استثنایی جایگاه ویژه ای دارد. در دریای خزر این ماهی در مقایسه با تاس ماهی و دراکول جهت رشد حود از منطقه های بسیار وسیعتر بهره مند می شود. بررسیهای معموله نشان داده است که در بهار سالهای 1976 تا 1978، فیل ماهی در طول میانی ساحل غربی و در تمامی نقاط آبهای خزر میانی، بدون تغییرات عمده دیده شده است.
در ترال کشی آزمایشی حداکثر صید این ماهی از سه قطعه در هر تور تجاوز نکرده است و. تنها در اعماق نزدیک جزیره کورا این تعداد به هشت قطعه رسیده است.
همچنین در مصب رود کورا و در بستر شرقی دریا نیز فیل ماهی مشاهده شده و یمزان صید آن چهار تا هفت قطعه در هر تور بوده است. در تابستان، منطقة رشد این ماهی عملاً بدون تغییر باقی می ماند و فیل ماهی به طور مساوی در مناطق مورد نظر برای تغذیه تمرکز می یابد که در این موقع صید آن از یک تا دو قطعه در هر تور تجاوز نکرده است .

در پائیز وسعت منطقة تغذیه و رشد فیل ماهی به شدت کم می شود و در بخش شمالی دریا فقط به ناحیة دماغه سویوتکینا محدود می گردد. در ساحل غربی خزر میانی، در فاصله بین دماغه کیلیلزینسکایا، نزدیک خاچ ماسا در هر ترال کشی تعداد آن چهار قطعه در هر تاور بوده است که این گونه صید را می توان تنها در امتداد ساحل جنوبی را کوشچنی و بحش انتهایی شمال آگوچینسکی مشاهده نمود. فیل ماهی در زمستان به طور قابل ملاحظه ای در بخش دریای ماخاچ قلعه و در امتداد ساحل غربی در بنت تا دماغه کیلیازینسکایا تجمع مکی نماید. این ناحیه از دریا محل اصلی زیست زمستانی فیل ماهی به شمار می رود زیرا میزان صید آن در یک ترال کشی آزمایشی برابر 28 تا 34 قطعه بوده است.
در پائیز وسعت منطقة تغذیه و رشد فیل ماهی به شدت کم می شود و در بخش شمالی دریا فقط به ناحیة دماغه سویوتکینا محدود می گردد. در ساحل غربی خزر میانی، در فاصله بین دماغه کیلیلزینسکایا، نزدیک خلچ ماسا در هر ترال کشی تعداد آن چهار قطعه در هر تور بوده است که این گونه صید را یم توان تنها در امتداد ساحل جنوبی راکوشچنی و بخش انتهایی شمال آگوچینسکی مشاهده نمود. فیل ماهی در زمستان به طور قابل ملاحظه ای در بخش دریای ماخاچ قلعه و در امتداد ساحل غربی در بنت تا دماغه کیلیلزینسکایا تجمع می نماید. این ناحیه از دریا محل اصلی زیست زمستانی فیل ماهی به شمار می رود زیرا میزان صید آن در یک نرال کشی آزمایشی برابر 28 تا 34 قطعه بوده است.
بیشترین تمرکز فیل ماهی را در فصل زمستان می توان در دماغه آگراخانسکایا و همینطور در نقاط عمیق جنوبی مشاهده نمود. در اینجا مقدار صید این ماهی بر حسب مورد به 14 تا 28 قطعه در هر ترال کشی نیز رسیده است. فیل ماهیها همچون دیگر ماهیان خاویاری دریای خزر در محدودة منطقه خویش دست به تغییر مکانهای منظم می زنند. در زمستان در عمق 130 و حتی 180 متری دیده شده ولی بیشتر در عمق 10 تا 60 متری زندگی می کنند. در بهار به دنبال مهاجرت شگ ماهی و کیلکا وارد منطقه ساحلی خزر شمالی می شوند. در تابستان، با توجه به بالا رفتن دمای آب بخشهای ساحلی دریا، قسمت اعظم آنها در اعماق 20 تا 30 متری پخش می گردند. در این فصل فیل ماهیهای بیشتری در خزر شمالی، در نیمه غربی و خزر میانی دیده می شود. فیل ماهی در بخش میانی دریای خزر و به طور عمده در طول سواحل غربی آنها زندگی می کند. در اینجا تمرکز عمده آن در مناطق عمیق آگراخانسکی و در نزدیکیهای شبه جزیرة آشوران می باشد. در بخش جنوبی، آبهای کم عمق سواحل جنوب شرقی دریا محل بیشترین تمرکز فیل ماهی بشمار می رود. در پائیز هنگامی که آبهای ساحلی سرد می شوند و دمای آب دریا در اعماق 25 تا 100 متری نسبتاً بیشترست، فیل ماهی به نقاط عمیق تر دریا نقل مکان می کند و ویژگی توزیع آن در اعماق دریا شبیه فصل زمستان می شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   57 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله مراحــل ساخــت تونلهــای بــزرگ

مطالعات اولیه ؛
ابتدای مسیری را که می خواهند در آن تونل حفاری شود را مورد بررسی قرار می دهیم . به این صورت که هیاتی از مشاورین ، طراحان و نقشه بردران مسیر را بصورت هوایی یا زمینی بازدید کرده و سه مسیر پیشنهادی در نظر گرفته می شود بعد در دفتر فنی این سه مسیر از نظر های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد و بهترین مسیر از بین آنها انتخاب می شود .
مسیر انتخاب شده توسط مهندسین زمین شناس مورد بررسی قرار میگیرد و در فواصل مختلف از کوه نمونه برداری می کنند و آنها را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می دهند ، و گسلهای موجود در منطقه را شناسائی و نوع حرکت آنها را مشخص می کنند ، سپس نقشه ای از مقطع طولی کوه انتخاب کرده و روی آن جنس نوع سنگها ، محل گسلها و مقاطع ریزشی را مشخص می کنند .
در مرحله بعد مسیر توسط نقشه برداران میخ کوبی می شود و از هردو طرف کوه مورد بررسی قرار می گیرد و بعد از مثلث بندی کردن مراحل ساخت تونل شروع می شود .

ابتدا قسمتهای کم ارتفاع در دو سرکوه که از سنگهای شکننده و ترک دار می باشند را از هرد و طرف ابتدا و انتهای تونل کوه بری کرده تا مقاطع اصلی تونل که سطحی تقریباً یکپارچه است بدست آید .

در تونل های بزرگ حفاری از هر دو طرف کوه شروع می شود و این عمل آنقدر ادامه پیدا کرده تا هر دو حفره تونل به هم برسند .
درموقع حفاری باید مرتباً مسیر از هر دو طرف توسط نقشه برداران بررسی شود چون اگر اشتباهی در این مرحله صورت گیرد وتونل از هر دو طرف به هم نرسد چه از نظر اختلاف ارتفاع و چه از نظر مقطع چپ وراست ، عواقب جبران ناپذیری را به همراه دارد .
حفاری در دو مرحله انجام می شود . به این صورت که اول سطح بالائی تونل که تقریباً 3/2 ارتفاع تونل می باشد را حفاری کرده و بعد از اتمام کار شروع به کف برداری یعنی 4/1 پائین تونل می کنیم .
ارتفاع حفاری اولیه تونل باید به اندازه ای باشد که ماشینهای سنگین بتوانند برای تخلیه سنگهای تونل براحتی در آن حرکت کنند .

چگونگی حفاری :
این عمل بوسیله مته های دستی و یا دستگاههای حفاری و چالزنی از جمله ارتراک و درل واگن صورت می گیرد .
باید ابتدا مقطعی را که می خواهیم چالزنی کنیم در سطح اولیه مقطع تونل خط کشی کنیم بعد محل چالها روی سطح مشخص شود و سپس چالها را به طول و مقطع مناسب حفر کنیم . سپس داخل آن را با دینامیت و مواد آمفو پر کرده و چاشنی گذاری کنیم و آنگاه خاک سرند شده مرطوب ریخته و بکوبیم .
این کار را برای هر یک از چالها انجام داده و سیمهای آنها را به هم وصل کرده ، و بوسیله سیمی بلند و دور از محل انفجار برق یا باطری را وصل می کنیم و انفجار صورت می گیرد .

نحوه چاشنی گذاری؛
در موقع چاشنی گذاری و استفاده از مواد منفجره چه از نظر مقدار ، فاصله چالها و ترتیب بندی انفجار باید دقت زیادی کرد .
از نظر مقدار مواد جداولی وجود دارد که می توان به آنها رجوع کرد و آنها را مورد استفاده قرار داد ولی با توجه به مختلف بودن جنس سنگها و مواد منفجر بهتر است از روش تجربی مقدار موارد را بدست آورد .
اگر در مقدار مواد دقت نشود ، چه کم و چه زیاد خسارت را به همراه دارد اگر مقدار مواد کم باشد مقاطع مورد نظر به میزان دلخواه حفاری نمی شود و لازم به انفجار مجدد می باشد و این امر از نظر وقت و مقدار مواد اقتصادی نیست ، و اگر مقدار مواد زیاد باشد . اولاً ممکن است موجب ریزش تونل شود و ثانیاً مقدار ریزش تونل باید بعداً‌ توسط بتن یا سنگچین تا سقف خود کوه پرشود و این عمل هم از نظر هزینه و وقت به ضرر می باشد .

از نظر چاشنی گذاری :
چاشنی به چند گروه تقسیم بندی می شوند مهمترین آنها چاشنی فوری و تاخیری می باشد که چاشنی های تاخیری نیز بر اساس سرعت زمان انفجار آنها به یک ناحیه ، دو ثانیه و . . . تقسیم بندی می شوند ، پس باید تربیت چاشنی گذاری رعایت شود . مثلاً‌ در ترانشه ها چاشنی ها باید به ترتیبی کارگذاشته شوند که از بالا به پائین منفجر شوند تا بهترین کاربری را دارا باشند و استفاده بهینه از مواد و مصالح شود .

فاصلــه چـــالها :
فاصله چالها باید به نحوی باشد که شعاع انفجار هر چال ، شعاع انفجار چال بعدی را پوشش دهد تا مقطع دلخواه تخریب شود .
بعد از هر انفجار سنگهای خرد شده بوسیله لودر و کامیون به بیرون از تونل حمل می شود . اگر سنگهای خرد شده دارای مقاوت کافی باشند می توان از این سنگها برای مصالح بتن و غیره استفاده کرد . برای این کار می توانیم مقدار مواد منفجره را افزایش داده و یا چالها را به هم نزدیک کنیم تا مصالح ریز بدست آید . این کار چند مزیت دارد ، اول اینکه ازنظر تعداد دفعات حمل ونقل به نفع بوده و استفاده بهینه از مصالح تونل می شود و دیگر اینکه دانه های سنگی که دربتن استفاده می شود صد درصد در همه جهت شکسته و عاری از خاک می باشند .

کـف بــرداری تــونل :
بعد از حفاری قسمت فوقانی تونل و رسیدن دو طرف تونل به هم نوبت به کف برداری تونل می شود این کف برداری همانند مقطع فوقانی تونل توسط چالزدن وانفجار صورت می گیرد با این تفاوت که این بار چالها به جای افقی بصورت عمودی و یا مایل زده و انفجار می شوند همانطور که در کف برداری تونل جلو می رویم می توان مراحل بعدی تونل را پشت سر هم انجام داد از جمله پی ریزی ، دیوار سازی ، قالب بندی ، بند ریزی ، سنگ چینی و . . .

بعد از پایان پی کنی نوبت به بتن ریزی پی می رسد ، این بتن ریزی حجمی و وزنی می باشد و فقط برای اتصال به مرحله اول دیوار ستون آماتورهائی به شکل انتظار در درون بتن خز می کنیم ، معمولاً‌ بتن 300 مورد مصرف قرار می گیرد .

بعد از بتن ریزی پی نوبت به قالب بندی وبتن ریزی مرحله اول دیوار بتنی تونل می رسد که بتن این مقطع نیز معمولاً بتن 300 می باشد

همانطور که دیواره ستون ساخته وبتن ریزی می شود ،پشت سر آن تا ارتفاع بالای دیوار خاک دستی ریخته می شود.
این امر برای ساختن در قالب بندی وکم کردن ارتفاع برای سنگ کاری می باشد.

در نزدیکی تونل معدنی را پیدا می کنیم که سنگهای ان از نظر مقاومت و از نظر رنگ مورد قبول استاندارد ماباشد بعد این سنگها را توسط سنگتراشان جدا کرده وبه شکل مورد نظر تراشیده می شود.
سنگهایی که در نما استفاده می شود باید ، سنگ مالویی باشدکه حتماً یک طرف آن صاف باشد وشکل آن بصورت مربع یا مستطیل باشد.وسنگهایی که درپشت آن برای پر کردن استفاده می شود لازم نیست صاف وصیقلی شوند.

سنگ چینی به این صورت انجام می شود که اول سنگهای مالون نما گذاشته می شوند وبعد از آن پشت آن را با سنگ وملات ماسه سیمان به صورت لایه لایه کار می کنند .
باید توجه داشت که این سنگ چینی باید تا زیر سقف انفجار شده و حفاری شده ادامه پیدا کند تا به ان بچسبد و بین آن هیچ فاصله ای نباشد .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  11  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید