تحقیق در مورد اراده الهی از دیدگاه امام خمینی

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 24
فهرست مطالب:

اراده الهی از دیدگاه امام خمینی

نگاهی به برهان صدیقین

تقسیم صفات

۱ـ مقام اسماء و صفات ذاتیه

۲ـ مقام اسماء و صفات فعلیه

عینیت صفات با ذات اختلاف اقوال در اراده الهی

آیه‌ی تطهیر

بخش اول - بررسی اجزای آیه

اجزاء و کلمات گوناگون آیه تطهیر

بخش دوم – کلیات و مفاهیم آیه‌ی تطهیر

الف) آلودگی مادی، پلیدی معنوی

ب) خواست خداوند؛ اهل بیت و گناه!

نگاهی به برهان صدیقین

 پیرامون صفات حق تعالی مباحث گسترده‌ای صورت گرفته و از ابعاد و زوایای گوناگونی مورد بحث قرار گرفته که قسمت عمده‌ای از علوم اسلامی را به خود اختصاص داده است: متکلمین و فلاسفه و عرفا در این نکته که حضرت حق مستجمع جمیع صفات کمال و جمال است و هر صفت کمالی را خداوند به نحو اتم و اکمل دارا است، متفق‌القولند. و هر کدام به زبان خود و در قالب مفاهیم خود به این مهم پرداخته‌اند. از بین این مکاتب، فلاسفه بحث صفات را برهانی کرده و در اثبات آن براهین متقنی اقامه کرده‌اند و حتی معتقدند گرایش ما سواءالله به او به خاطر کمالاتش است. حضرت امام این فیلسوف عارف ومحقق مدقق نیز از طرفداران این نظریه است و مطالبی که در برخی آثار می‌بینیم بر این گفته صحه می‌گذارد. هرچند که برخی براهین حضرت در واقع تقریری از براهین حکماء پیشین می‌باشد اما غور در آنها حاکی از عمق نگرش ایشان است. ایشان از واجب‌الوجود با عنوان کمال مطلق تعبیر می کند و معتقد است که: «کمال مطلق همه کمالات است و الا مطلق نیست و هیچ کمالی و جمالی و جمیلی ممکن نیست در غیر حق ظهور کند که این غیریت عین شرک است و اگر نگوییم الحاد است.»[۱] می‌بینیم که حضرت امام ـ اعلی الله مقامه ـ در این چند جمله کوتاه به قاعدهٔ بسیط الحققیه اشاره فرموده‌اند ولی در اینجا چون بحث ما بر روی صفت اراده است، درصدد اثبات صفات کمال بر ذات اقدس الله نیستیم بلکه آن را اصلی مسلم گرفته و از این مباحث تنها به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به بحث اصلی استفاده کرده و بدون اطاله کلام از آن می‌گذریم.

تقسیم صفات : مطلب دیگری که برای شروع بحث ناگزیر از بیان آن هستیم، اشاره‌ای به اقسام صفات است. کمالات و صفات واجب تعالی تقسیمات گوناگونی دارد که یکی از آن، تقسیم به صفات ذاتی و فعلی است. صفات ذاتی یعنی صفاتی که فرض ذات به تنهایی برای انتزاع آن کفایت می‌کند و صفات فعل یعنی صفاتی که فرض آن، منوط به فرض غیر است و غیر از واجب تبارک و تعالی هر چه هست، فعل اوست. پس صفات فعلی، صفاتی خواهد بود که از مقام فعل واجب یعنی ماسواء الله انتزاع می‌شود. البته این دیدگاهی است که مورد قبول فلاسفه و متکلمین امامیه است و اختلاف‌نظر بسیار زیادی در این زمینه به ویژه بین امامی با اشاعره و معتزله وجود دارد؛ زیرا اشاعره صفاتی را که بعنوان صفات ذاتی بیان کردیم از لوازم ذات می‌دانند و معتزله ذات مقدس را نائب مناب صفات او می‌دانند اما از این اختلافات که بگذریم حضرت امام نیز در اسماء و صفات الهی قائل به دو مقام هستند:

۱ـ مقام اسماء و صفات ذاتیه: در این مقام ذات مقدس واجب تعالی به حیثیت واحده و جهت بسیطهٔ محضه، کل کمالات و جمیع اسماء و صفات را داراست و تمام کمالات به حیثیت بسیطهٔ وجودیه رجوع می‌کند. چون ذات مقدسش صرف وجود و وجود صرف است، صرف کمال و کمال صرف نیز است.

تحقیق در مورد اراده الهی

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه24

اراده الهی از دیدگاه امام خمینی

نگاهی به برهان صدیقین

 پیرامون صفات حق تعالی مباحث گسترده‌ای صورت گرفته و از ابعاد و زوایای گوناگونی مورد بحث قرار گرفته که قسمت عمده‌ای از علوم اسلامی را به خود اختصاص داده است: متکلمین و فلاسفه و عرفا در این نکته که حضرت حق مستجمع جمیع صفات کمال و جمال است و هر صفت کمالی را خداوند به نحو اتم و اکمل دارا است، متفق‌القولند. و هر کدام به زبان خود و در قالب مفاهیم خود به این مهم پرداخته‌اند. از بین این مکاتب، فلاسفه بحث صفات را برهانی کرده و در اثبات آن براهین متقنی اقامه کرده‌اند و حتی معتقدند گرایش ما سواءالله به او به خاطر کمالاتش است. حضرت امام این فیلسوف عارف ومحقق مدقق نیز از طرفداران این نظریه است و مطالبی که در برخی آثار می‌بینیم بر این گفته صحه می‌گذارد. هرچند که برخی براهین حضرت در واقع تقریری از براهین حکماء پیشین می‌باشد اما غور در آنها حاکی از عمق نگرش ایشان است. ایشان از واجب‌الوجود با عنوان کمال مطلق تعبیر می کند و معتقد است که: «کمال مطلق همه کمالات است و الا مطلق نیست و هیچ کمالی و جمالی و جمیلی ممکن نیست در غیر حق ظهور کند که این غیریت عین شرک است و اگر نگوییم الحاد است.»[۱] می‌بینیم که حضرت امام ـ اعلی الله مقامه ـ در این چند جمله کوتاه به قاعدهٔ بسیط الحققیه اشاره فرموده‌اند ولی در اینجا چون بحث ما بر روی صفت اراده است، درصدد اثبات صفات کمال بر ذات اقدس الله نیستیم بلکه آن را اصلی مسلم گرفته و از این مباحث تنها به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به بحث اصلی استفاده کرده و بدون اطاله کلام از آن می‌گذریم.

●تقسیم صفات : مطلب دیگری که برای شروع بحث ناگزیر از بیان آن هستیم، اشاره‌ای به اقسام صفات است. کمالات و صفات واجب تعالی تقسیمات گوناگونی دارد که یکی از آن، تقسیم به صفات ذاتی و فعلی است. صفات ذاتی یعنی صفاتی که فرض ذات به تنهایی برای انتزاع آن کفایت می‌کند و صفات فعل یعنی صفاتی که فرض آن، منوط به فرض غیر است و غیر از واجب تبارک و تعالی هر چه هست، فعل اوست. پس صفات فعلی، صفاتی خواهد بود که از مقام فعل واجب یعنی ماسواء الله انتزاع می‌شود. البته این دیدگاهی است که مورد قبول فلاسفه

تحقیق در مورد اراده الهى

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:5

 فهرست مطالب

اراده الهى

«اشکالات و شبهات‏»

«حکماى اسلامى و مساله اراده‏»

شبهه اول - چنانکه علم بارى به نظام‏احسن که عین ذات او هم مى‏باشد، غایت اودر ایجاد باشد - و مى‏دانیم که علت غایى‏اقتضاى فاعلیت فاعل را مى‏کند - لازم مى‏آیدکه ذات خداى تعالى علت ذات خودش‏باشد و این محال است.

جواب - اینجا نیز مانند بسیارى از موارد«اقتضا» یا «استلزام‏» را عنوان کرده‏اند امامنظور مطلق عدم انفکاک است در حالى که‏در این مقام چنین نیست و هیچ برهانى‏دلالت‏بر این نمى‏کند که «باید غایت و فاعل‏البته در حقیقت غیر یکدیگر باشند» بلکه‏مى‏توانند عین یکدیگر نیز باشند چرا که‏فاعل افاضه وجود مى‏کند و غایت چیزى‏است که افاضه وجود براى اوست که این‏غایت مى‏تواند هم خود فاعل باشد و هم‏موجودى اعلا و برتر از آن.

در مورد واجب الوجود بالذات نیز که‏قائم به خود است، از همین کلام استفاده‏مى‏کنیم که چون غایتى قائم به ذات خوداست مى‏تواند هم فاعل باشد و هم غایت. واز آن جهت که افاضه وجود اشیا را مى‏کندعلت فاعلى و از آن جهت که افاضه وجودمى‏کند به سبب علمش به نظام خیر که عین‏ذاتى است که معشوق اوست، علت غایى‏است.

شبهه دوم - گفته شده است که غایت‏به‏حسب تصور ماهیت مقدم بر فعل است ولى‏به حسب وجود، مؤخر از آن و به این جهت‏نیز در مورد آن گفته شده که اول الفکر وآخرالعمل مى‏باشد. با این حساب اگرباریتعالى هم فاعل و هم غایت همه‏اشیا باشد، لازم مى‏آید که هم مقدم برآنها باشد و هم مؤخر از آنها و شى‏ءواحد چگونه مى‏تواند اول الاوایل وآخر الاواخر باشد؟

جواب اول - این تاخر مذکور(غایت تاخر از فعل دارد) مخصوص‏به امور واقع در تحت کون است و درشیئى که اعلاى از کون باشد چنین‏چیزى مطرح نیست. چنانکه درتقسیمات معلول آمده است معلول‏تقسیم مى‏شود به: مبدع و کاین. که‏غایت در قسم اول هم به حسب وجودو هم به حسب ماهیت، با وجود معلول‏مقترن است. اما در قسم دوم به حسب‏وجود متاخر و بر حسب ماهیت متقدم‏است .

جواب دوم - خداوند هم اول‏الاوایل است و هم آخر الاواخر و این‏به دو اعتبار است. اول الاوایل است‏به‏خاطر نفس ذات او که علت فاعلى وغایى است و آخر الاواخر است چراکه همه اشیاء قصد او را مى‏کنند و به اومشتاقند که او خیر مطلق و معشوق‏حقیقى است; پس شوق به کمال‏مفقود علت این امر است و این اشیامى‏خواهند تا حد امکان، به مبدا خودتشبه جویند.

شبهه سوم - متکلمان مى‏گویندهمه حرفهاى حکما براى این است که‏از آنکه بگویند افعال بارى تعالى‏معلول به غرض و غایت است، ابادارند.

جواب - فلاسفه از نسبت دادن‏غرضى که غیر از نفس ذات حق تعالى‏باشد، مضایقه دارند; اغراضى مثل‏لذت جویى یا رسیدن به منفعت و یاغیر اینها پس در خلق و ایجاد مادون،این ممکن نیست که غرض در مادون‏باشد.