تعریفات:
پروژه: مجموعه ای از فعالیت های مرتبط با یکدیگر برای دست یابی به هدف یا هدف های مشخص با استفاده از منابع خاص.
منابع پروژه: نیروی انسانی و ماشین آلات و مواد و مصالح و سرمایه و اطلاعات و زمان دوره سیر (عمر) پروژه:
نصب و راه اندازی اجرا طراحی و تهیه نقش های اجرایی انجام مطالعات بررسی و تعریف مساله (پروژه)
آرمان پروژه:
کارفرما: شخص حقیق یا حقوقی که اجرای عملیات پروژه را بر اساس اسناد و مدارک معین به پیمانکار واگذار می کند.
مشاور: وظایف مشاور: 1- انجام مطالعات اولیه، 2- تهیه نقشه های اجرایی، 3- نظارت بر اجرای کار که عملیات مربوط به مطالعات اولیه و تهیه نقش های اجرایی و نظارت بر اجرای کار از جانب کارفرما را بر عهده دارد.
پیمانکار: شخص حقیقی یا حقوقی که اجرای عملیات پروژه را بر عهده می گیرد.
طرح: مجموعه از پروژه ها را گویند.
طرح تولیدی
طرح صنعتی
طرح عمرانی
طرح عمرانی:
طرح استانی 2- طرح ملی
مشخصات طرح های استانی شامل موارد زیر است:
فایده این طرح مرتبط با آن استان است.
طول مدت پروژه بین یک تا دو سال است.
نیاز به مهندس مشاور معمولا ندارد.
اعتبار محدودی دارد.
طرح ملی: طرحی که فایده آن مرتبط با تمام افراد جامعه باشد علی رغم آنکه در یک منطقه استان اجرا می شود.
شواری اقتصاد: تشکیل شده است تعدادی از وزیران و رئیس بانک مرکزی و با ریاست ریاست جمهور جهت هدایت و بنامه ریزی امور اقتصادی کشور تشکیل می شود.
مراحل بودجه:
مرحله تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه
مرحله تصویب بودجه
مرحله اجرای بودجه
مرحله نظارت بر بودجه (قوه مقننه)
طرح های عمرانی:
طرح های عمرانی انتفاعی
طرح های عمرانی غیر انتفاعی
طرح های مطالعاتی
برنامه بودجه از لحاظ زمانی:
برنامه کوتاه مدت 2- برنامه میان مدت 3- برنامه بلند مدت
حدود یک سال 2- 3 تا 7 سال 3- 10 تا 30 سال
مدیریت پروژه: هدایت و استفاده صحیح از منابع جهت رسیدن به اهداف پروژه را مدیریت پروژه گویند –حداکثر رساندن کیفیت و کمیت با حداقل هزینه و کار.
برای راه اندازی یک پروژه به 5 عامل نیاز است:
ماشین آلات 2- منابع پولی 3- مردان کار
مدیریت 5- مواد اولیه
مدیر: سیستم نظامی و یا خطی گویند.
مدیر معماری
مدیر سازه مدیر تاسیسات مدیر اداری مدیر مالی
مدیر خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد: (چگونه هماهنگیهای لازم را در یز بخشهای تشکیلات انجام دهد)
1) تقسیم مناسب کارها، واگذاری اختیارات و خواستن پیگیری گزارش کارها.
2) داشتن یا گردآوری اشخاص ذیصلاح (متخصص) جهت کدیریت کارها (هیئت مدیره)
3) آگاهی به امور حسابداری یا مالی و بررسی برنامه ریزی بر اساس گزارشهای مالی (سود و زیان)
4) استعداد مدیریت و رهبری 20/12/87
بررسی ضرورت اجرای یک طرح در یک منطقه:
1- انجام مطالعات اولیه (دسترسیها و امکانات و نیاها و نیروی انسانی و مالی و سیاسی و اجتماعی
2- مذاکره و تبادل نظر با مسئولین منطقه (مجوزهای لازم)
3- تجزیه و تحلیل اطلاعات و شناخت مسائل و مشکلات آن
4- مشخص نمودن اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت
5- تهیه و تنظیم برنامه های لازم برای رسیدن به اهداف طرح
بررسی اقدامات مقدماتی قبل از شروع عملیت اجرای پروژه:
1- بررسی و شناخت مسائل و مشکلات آن
الف) دسترسیها (راههای موجود و احداثی در صورت لزوم)
ب) بررسی موقعیت اقلیمی و طبیعی و اجتماعی منطقه (توپوگرافی، فصول انجام کار، آب و هوایی)
ج) بررسی طرق تدارکات و تهیه مصالح
2- تدوین برنامه های اجرای و کارگاه
3- برنامه آماده سازی محل کار
4- تهیه و تدارک مصالح لازم
5- بررسی و تهیه ماشین آلات و تجهیزات لازم
بررسی مطالعه حرکت و زمان در پروژه:
مطالعه حرکت باعث روشن شدن این موارد می شود:
1- روشهای اجرای عملیات و چگونگی انتخاب روشها
2- چگونگی اندازه گیری حجم و ابعاد عملیات
3- زمانهای لازم برای انجام پروژه
انواع روشهای زمان بندی و برنامه ریزی پروژه:
1- روش نمودار میله ای یا نمودار گانت
2- روش تحلیل شبکه GERT- PERT- CPM
1- ابتدا برای واحد زمان پروژه (ساعت، روز، هفته، ...) روی محور طولی با یک واحد طولی مشخص می گردد.
2- هر فعالیت را به موازات محور زمانی پروژه بر حسب زمان مورد نظر رسم می کنیم.
مسیر برهانی
روش ارزیابیو بازنگری پروژه ها- موشک
روش گرافیکی و بازنگری پروژه ها – سفینه
نقاط ضعف نمودار میله ای:
1- روابط بین فعالیت ها کاملا مشخص نیست.
2- برنامه ریزی بر اساس زمان تحویل پروژه ممکن است صورت گیرد.
3- تفسیر و اصلاح نمودار میله ای دقت زیادی لازم است.
4- با دریافت اطلاعات پیشرفت کار نمی توان زمان خاتمه پروژه را محاسبه کرد.
نقاط قوت:
1- سادگی شکل
2- درک آن برای همه راحت است.
3- برای کارهای تکراری برنامه ریزی راحت است.
نقاط قوت (cmp):
1- روابط بین فعالیت ها کاملا مشخص است.
2- با دریافت اطلاعات پیشرفت کار می توان برنامه را به روز نمود.
3- برنامه ریزی در سطح جزئیات مشکلات و مسائل اجرا را برای ما مشخص می کند.
نقاط ضعف (cpm):
1- نوشتن و تدوین برنامه زمانبندی زمان بیشتری نسبت به نمودار میله ای می طلبد.
2- یادگیری و آموزش همگانی نیروهای زری مجموعه را جهت اجرای آن می طلبد.
مثالی از یک پروژه ساده:
رفتن به محلی در خارج از شهر، انتخاب منظره و گرفتن عکس
نام فعالیت شرح فعالیت زمان (روز) پیش نیازها
A رفتن به محل 2/1 ----
B انتخاب منظره و گرفتن عکس 2/1 A
C ظهور فیلم و چاپ عکس 3 B
D تهیه قاب 1 ----
E قاب گرفتن عکس 2/1 C,D
18/1/88
• تعاریف و مفاهیم اولیه شبکه زمانبندی CPM
1- فعالیت جزئی از مجموعه کارهای که در اجرای یک پروژه احتیاج به صرف زمان در اغلب موارد احتیاج
2- فعالیت آن دسته از فعالیتها که ضمن اجرای پروژه وجود نداشته و به هیچ نوع منابع احتیاج ندارد.
- رویداد O O نقطه آغاز و پایان هر فعالیت را رویداد گویند.
- رویداد پایه
- رویداد پایان
- رویداد جوششی
- رویداد پوششی
- رویداد آغازین
- رویداد پایانه
- فعالیت پیش نیاز
- فعالیت وابسته
1- به هزینه و اترژی دارد.
2- تنها برای نشان دادن وابستگی های بین عملیات پروژه بر روی شبکه اضافه می شود.
3- فعالیت A در صورتی پیش نیاز B است که بلافاصله پس از تکمیل A فعالیت B قابل شروع شدن باشد.
• قوانین رسم شبکه (مسیر بحرانی CPM)
قانون1- هر فعالیتی روی شبکه تنها یک بار ظاهر می شود.
قانون 2- دو فعالیت نباید دارای اسم مشابه باشند.
قانون 3- هر شبکه دارای یک رویداد آغازین و یک رویداد پایانی می باشد.
قانون 4- هر فعالیت از یک رویداد آغاز و به یک رویداد ختم میشود.
قانون 5- طول کانها نشان دهنده زمان فعالیت نمی باشد.
قاون 6- شبکه ها را طوری رسم کنید که رویداد پایه سمت چپ رویداد پایان باشد.
قانون 7- شماره گذاری رویدادها طوری باشد که همواره شماره رویداد پایه هر فعالیت از شماره رویداد پایان آن کوچکتر باشد.
قانون 8- روابط پیش نیازی و وابستگی در شبکه طوری است که فعالیتهایی که از یک رویداد خارج می شود وقتی می تواند شورع شود که وقتی همه فعالیت ها می رسد انجام شده باشد.
قانون 9- واحد زمان در شبکه ها همواره باید یکسان باشد.
• اشتباهات
1- وابستگی های غیر ضروری
2- ایجاد حلقه
3- فعالیت های مجازی و غیر ضروری
اگر A پیش نیاز C است و A و B پیش نیاز D است:
؟؟؟
• محاسبات زمان:
1- حرکت پیشروی
2- حرکت بازگشتی
محاسبه زودترین و دیرترین تاریخ وقوع یک رویداد.
زمان هر فعالیت را روی کمان مربوطه نوشته و تاریخ رویداد آغازین را مشخص کنید.
- محاسبات زمان شبکه زیر را انجام دهید؟
؟؟؟
25/1/88
• شناوری رویداد: عبارت است از تفاضل بین زودترین و دیرترین تاریخ وقوع آن رویداد.
• رویداد بحرانی : رویدادهایی که دارای شناوری صفر باشد رویداد بحرانی گویند.
• راه ها ( مسیرهای شبکه ): یک دنباله از فعالیت ها که از رویداد آغازی شبکه شروع و به رویداد پایانه ختم می شود.
• مسیر بحرانی : در هر شبکه حداقل یک راه وجود دارد که شامل طولانی ترین زمان می باشد این راه را مسیر بحرانی و یا راه طولانی گویند.
مثال ) برنامه شبکه مسیر بحرانی پروژه ای مطابق جدول زیر را رسم نمایید .
الف ) زمان های رفت و برگشتی را محاسبه نمایید.
ب) شناوری را محاسبه
فعالیتها پیش نیازها زمان (روز)
A ---- 5
B ---- 4
C A 3
D A 2
E B 6
F B 5
G D و E 2
H C 8
I GوF 4
J HوI 3
K J 9
L J 10
M K 3
ج ) مسیر بحرانی را مشخص کنید.
• سازمان پیمانکار در کارگاه :
در راس سازمان پیمانکار رییس کارگاه قرارداد که بایست مورد تایید دستگاه نظارت باشد بیشتر مواقع در کارگاه حضور داشته باشد و عملیات اجرای کار تحت نظارت به سرپرستی مستقیم رییس کارگاه قرارگیرد هرگونه ابلاغ و دستور کار و یا ؟؟؟؟؟؟ مربوطه به سرپرست کارگاه ارسال می گرددو او به عنوان نماینده پیمانکار جوابگو می باشد.
• شرح وظایف رییس کارگاه :
هماهنگ نمودن فعالیت های کلیه واحدهای تحت سرپرستی جهت سرعت بخشیدن به کار و کاهش هزینه های تمام شده پروژه – تنظیم روابط و مسئولیت های مهندسی و تکنسین ها و سرکارگرها و کارگرها – ایجاد هماهنگی لازم با دستگاه نظارت جهت رفع نواقص موجود در کار.
• تعداد واحدهای مستقر در کارگه:
1- سرکارگران و سرگروه ها: وظایف : حضور و غیاب کارگران و کنترل ساعت کارآنها کنترل نحوه کارگران و تهیه گزارش برای رییس کارگاه – کنترل دستگاه ها و ماشین آلات در حال کار – گواهی اضافه کاری غیبت و تشویق و ترغیب – دادن مرخصی به کارگران تحت نظارت با هماهنگی رییس کارگاه
2- انبار داران: اطلاع از مقدار موجودی انبار – چیدمان مصالح و اجناس جهت دسترسی بهتر- تحویل اجناس درخواستی با تایید رییس کارگاه – کنترل مصالح و ابزار تحویلی به افراد از نظر مصرف – نظارت بر کیفیت اجناس خریداری شده توسط مسئول خرید – درخواست به موقع خرید کالاهایی که در انبار موجود نیست- کنترل نحوه تخلیه و نگهداری اجناس و مصالح وارد شده به انبار- ارائه گزارش روزانه و هفتگی به رییس کارگاه
3- بخش تدارکات و خرید
• شرح وظایف تدارکات و خرید :
1- در یافت درخواست ها نیازهای واحدهای مختلف با تائید رئیس کارگاه
2- تهیه و خرید لولزم و اجناس مورد نیاز با کیفیت و قیمت مناسب
3- تحویل لازم و اجناس خریداری شده به انبارو اخذ گواهی تحویل به انبار
4- تحویل اسناد مالی مربوط به خرید کالا و اجناس
• شرح وظایف مالی و اداری:
1- انجام کلیه مکاتبات و امور اداری کارگاه با امضای رییس کارگاه
2- تشکیل پرونده برای پیمانکاران دست دوم و تنظیم قرارداد آنها
3- تشکیل پرونده پرسنلی کارگاه
4- پرداخت مطالبات گروه های کاری بر اساس دستور رییس کارگاه
5- تنظیم گزارشات اداری و مالی ماهیانه و ارائه به رییس کارگاه
• شرح وظایف بخش فنی:
1- برآورد مصالحمورد نیاز با توجه به نقشه های موجود
2- تهیه برنامه زمان بندی و بررسی کار
3- ثبت کلیه کارهای خارج از نقشه و تنظیم صورت جلسات
4- تهیه صورت وضعیت های موقت کارگاه
5- نظارت بر کارهای قسمت های مختلف کارگاه و بررسی مشکلات و مسائل کارگاه
6- تنظیم صورت وضعیت قطعی کارگاه
7- ارائه گزارش روزانه و هفتگی و ماهیانه به رئیس کارگاه
- سازمان مهندسین مشاوره: معمولا مهندسین مشاور می توانند به دو صرت به پروژه نظارت کنند:
1- نظارت عالیه 2- نظارت مقیم
در صورت داشتن نظارت مقیم پروژه مشاور موظف است یکی را به عنوان ناظر مقیم به صورت تمام وقت در کارگاه داشته باشد.
- شرح وظایف مهندسین مشاور در کارگاه:
1- بررسی و تعیین برنامه زمانبندی و اجراهای پیشنهاد شده از طرف پیمانکار پس از رسیدگی و اصلاحات لازم (می بایست برنامه زمانبندی به تائید کارفرما نیز برسد)
2- تحویل زمین های لازم به پیمانکار بر اساس مشخصات و مدارک موجود
3- نظارت مستمر بر کارهای پیمانکار توسط مهندسین ناظر مقیم
4- کنترل مشخصات و کیفیت اجناس و مصالح که پیمانکار در کارگاه استفاده می نماید.
5- ارسال کلیه مکاتبات و دستورات ابلاغ شده به پیمانکار برای کارفرما
6- تعیین نو و تعداد آزمایش های لازم و محل های نمونه برداری از مصالح و پروژه ها
7- تهیه نقشه های اجرایی در صورت تغییرات و بررسی نقشه های پیشنهادی پیمانکار
8- رسیدگی به صورت وضعیت های موقت و قطعی
9- تنظیم صورت جلسه های تحویل موقت و قطعی کارگاه یا کار برای کارفرما
10- ارسال گزارش های فنی و مالی ماهیانه برای کارفرما
11- کمک به حل و فصل اختلافات بین کارفرما و پیمانکار
- شرح وظایف مهندسین مشاور در دوره نگهداری:
1- انجام آزمایشات لازم برای اطمینان از برای اطمینان از درستی انجام کار
2- تهیه گزارشهای لازم از وضعیت کار
3- پیگیری جلسه تحویل قطعی و صدور گواهینامه قطعی تکمیل کار کراگاه
4- تائید نقشه های اصلاحی کارهای انجام شده زیر نظر کارفرما
8/2/84
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 29 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
نکات مؤلف :
محصولهای تجاری بعنوان نمونه مشخص شده اند . چنین شناسایی مورد توصیه یا پشتیبانی توسط موسسه ملی استاندارد و فن آوری نمی باشد؛ نیز توصیه نمی شود که آنها مورد نیاز بوده و مناسبترین برای رسیدن به هدف هستند .
چکیده :
مقاله حاضر دیدگاه جدیدی از روش CALPHAP و پیشرفتهای اخیر ایجاد شده را به ما میدهد.
تاریخچه مختصری داده شده سپس گسترده (زمینه ) محاسبه های نمودارهای فازی تشریح شده اند.
شرح و توصیفهای ترمودینامیکی بطور معمول در روشهای CALPHAP که بیان شد، بکار می روند و روشهای بکار رفته مقادیر عددی را برای این توصیفهای مطرح شده ؛ فراهم می کند.
برون یابی سیستمهایی با ترکیب بالاتر توضیح داده شده و پیشرفتهای اخیر در کیفیت ارزیابی ؛اثبات شده است .
یک مرور کلی بر ابزار نرم افزاری رایانه ای و داده های موجود ؛ارائه شده است. در نهایت کاربردهای مختلفی از محاسبه های نمودارهای فازی تشریح شده است.
مقدمه :
نمودارهای فازی نمایش دهنده حالت یک ماده بعنوان تابعی از دما و فشار و غلظتهای ترکیبهای تشکیل دهنده هستند و بنابراین بطور مکرر بعنوان یک دیده کلی یا راه حل برای طراحی آلیاژها ، گسترش ، پردازش و داده های قابل فهم مورد توجه بوده است. اهمیت نمودارهای فازی توسط انتشار کتابچه های راهنما (Hand Book) نظیر “نمودارهای فازی آلیاژی دوتایی” ؛“ تعادل فازی ،تصاویر بلوری و داده های ترمودینامیکی “آلیاژهای دوتایی” ؛“ نمودارهای تعادلی فازی” انعکاس یافته است؛
“نمودارهای فازی برای سرامیستها ” ؛ “ هند بوک نمودارهای فازی آلیاژ سه تایی ” و“ آلیاژهای سه تایی” نیز که در ادامه آمده است.
حالت یک ماده با ترکیب دوتایی در فشار ثابت میتواند در شکلهای گرافیکی شناخته شده ای از نمودارهای فازی دوتایی ایجاد شوند . برای مواد با ترکیبهای سه گانه یک اندازه گیری مضاعف مورد نیاز است تا یک ترکیب کامل ایجاد شود . بنابراین ،سیستمهای سه تایی بطور معمول توسط یک سری از بخشها یا پروژه ها ایجاد میشود. به دلیل چند بعدی بود آنها تفسیر نمودار سیستمهای ترکیبی بخیر می تواند بسرعت دست و پاگیر برای کاربران موقت اینگونه نمودارها باشد . برای سیستمهای با ترکیبهای بیش از سه تا بازنمایی گرافیکی نمودارهای فازی در یک شکل مناسب نه تنها بعنوان چاشنی می باشد بلکه بواسطه نداشتن اطلاعات آزمایشگاهی کافی . مانعی است به هر حال ، مشکل سیستم باز نمایی گرافیکی با ترکیبهای زیاد ، برای محاسبههای نمودارهای فازی نامرتبط باشد. محاسبه هایی اینچنین می تواند برای مواد مشکلات پر اهمیت باشد.
تاریخچه :
از وقتیکه تنها توسعه جدید در الگو سازی و فن آوری محاسباتی که محاسبه های رایانه ای تعادل فازی درترکیبات چند گانه تا حد امکان واقعی ایجاد کرده است؛ از زمان ارتباط بین ترمودینامیک و تعادل فازی توسط J.W.Gibbs فراهم شده است . بیش از یک قرن می گذرد Hertz زمینه های شکست کاری Gibbs را خلاصه بندی کرده است اگر چه پایه های ریاضی بنیان نهاده شده به بیش از 30 سال گذشته تا j.J.Van Laa ساختار ریاضی اش را و سیستمهای دوتایی فرضی چاپ کرد . در توصیف فازهای مایع Van Laav جمله های نرم( افزارهای ) وابسته غلظت را بکار برد که Hildebrand محلول های با قاعده نام نهاد . بیش از 40 سال گذشته بود که J.L.Meijering محاسبات فضای مخلوط درمایعات چهارتایی و سه تایی را چاپ کرد . مدت کوتاهی در پی آن Meijering این روش در تجزیه ترمودینامیکی سیستم Cr-Cu-Ni بکار گرفت. بطور همزمان Cohen, Kaufman محاسبه های ترمودینامیکی در تجزیه و تحلیل تبدیلات مارتنزیتی در سیستم Fe-Ni بکار بردند.
Kaufman کارخود را درباره محاسبه نمودارهای فازی که شامل نقش فشار بود ؛ ادامه داد.
در سال Bernstein , Kanfman :1970 نتایج کلی از محاسبه های نمودارهای فازی را خلاصه بندی کردند و نیز فهرستی از برنامه های رایانه ای برای محاسبه های نمودارهای فازی سه تایی و دو تایی ارائه دادند که منجر به پایه ریزی روش CALPHAD گردید . (محاسبه نمودارهای فازی ). در سال Kaufman ؛1973 اولین جلسه پروژه گروه بین المللی CALPHAD را سازماندهی کرد. پس از آن گروه CALPHAD از نظر اعضاء گسترش یافت .
قلمروی محاسبه های نمودارهای فازی:
بمنظور غلبه بر مشکل چند بعدی وضع شده توسط سیستم با ترکیبات بسیار زیاد ؛ روشهای پیشنهادی هستند که متناوبا جایگزین اطلاعات نمودارهای فازی مورد نیاز می شوند . در آلیاژهای فولاد زنگ نزن، برای مثال؛ بطور مرکب متناوبا بوسیله انتقال ترکیبات عناصر پایدار – آهنی کاهش می یابد نظیر (معادل یا مشابه Cv ) و عناصر پایدار آستینتی نظیر (معادل Ni ) . مجموع معادلهای Cr, Ni در پیش بینی فازهای موجود در آلیاژهایی بکار می رود .بایستی توجه نمودکه تقریب نزدیک به اینها محدود به تغییر حالت ترکیب برای این است که از آنها منتج شده اند. مثال دیگر روش PHACOMP است .
که برای پیش بینی محاسبه Topological close packed)TCP )فازها در سوپر آلیاژها بکار میرود. این روش بر اساس نظریه ای است که هر عنصری یک جای خالی الکترونی مشخص است و مجموع جاهای خالی الکترونی وابسته به TCP فازها در یک آلیاژ میباشد .
اگر چه این روش برای سوپر آلیاژهای بر اساس Ne بخوبی کار می کند ؛ اصلاحات خاصی مورد نیاز با دیگر سوپر آلیاژها می باشد؛ و به آسانی ممکن نیست که برای دیگر خانواده آلیاژی بکار رود. از سوی دیگر روش CALPHAD بر اساس حداقل انرژی آزاد سیستم پایه ریزی شده است و بنابراین نه تنها بطور کامل متداول و مرسوم است ؛ بلکه بطور تئوری پر مفهوم می باشد .
تعیین تجربی نمودارهای فازی یک محدودیت زمانی است و عنوان با ارزشی است . این موضوع حتی بیشتر بعنوان عدد افزایش ترکیبی بیان شده است . محاسبه نمودارهای فازی کوشش مورد نیاز جهت تعیین چگونگی تعادل در سیستم چند ترکیبی را کاهش می دهد .
یک نمودار فازی ابتدایی (مقدماتی) می تواند برون یابی توابع ترمودینامیکی تشکیل زیر سیستم را فراهم کند. این نمودار مقدماتی می تواند در ترکیبهای یکسان و تغییر حالتهای دمایی که اطلاعات بیشتر می تواند با حداقل تلاش آزمایشگاهی فراهم شود بکار رود. این اطلاعات می تواند در اصلاح توابع ترمودینامیکی اصلی بکار رود.
اطلاعات عددی نمودار فازی همچنین بطور مکرر بمنظور عملکرد الگو سازی مورد نیاز است . تا آنجایی که حتی نمودارهای فازی نمایش تعادل ترمودینامیکی است. که بخوبی ایجاد کرده که تعادلهای فازی می تواند تعادل موضعی بمنظور توصیف فازهای میانی سطوح داخلی بکار ببرد.
در چنین موضوعهایی تنها غلظت در این سطوح مشترک اتخاذ شده اند ؛ تابع موارد مورد نیاز تعادل های ترمودینامیکی است.
الگو سازی ترمودینامیکی نمودارهای فازی و الگوسازی کنتیک (Kinetik) بطور موفقیت آمیزی تطبیق داده شده است برای تنوع فرآیندها نظیر کربوراسیون / نیتراسیون و انطباق نفوذ ، حل (تجزیه ) رسوب (محلولهای غیر حلال از محلولهای حلال ) و انجماد .
محاسبه های تعادل فازی ته تنها می تواند درصد فازها و ترکیب آنها را ارائه دهد بلکه مقدار حجمی آنتالپی دما dpendence Concentration مرزهای فازی برای کوپل کردن الگوسازی و درشت ساختاری Banerjee etal نمونه ای از چنین کوپلینگ محاسبه های تعادل های فازی الگوهای زیر ساختاری انجماد در گرمای درشت ساختاری و آنالیز جریان مذاب ریخته گری را ارائه داد .
در سالهای اخیر بیان “ ترمودینامیکهای محاسبه ای ” بطور مکرر در جایگاه “محاسبه نمودارهای فازی ” بکار رفته است . این بازتاب در اثر آنستکه نمودار فازی تنهایک بخشی از اطلاعاتی است که می تواند از این محاسبه ها بدست آورد.
الگوها توصیف ترمودینامیک :
جهت محاسبه تعادلهای فازی در سیستمهای چند ترکیبی: حداقل انرژی آزاد کل گیبس (G) از همه فازهایی که در این تعادل تشکیل شده اند مورد لزوم است :
که nI تعداد الگوها و GI انرژی گیبس فازی I است .
توصیف ترمودینامیکی از یک سیستم نیازمند انتقال توابع ترمودینامیکی برای هر فاز است . روش CALPHAD تنوع الگوها را به کار می گیرد . به منظور توصیف دما ، فشارو عوامل وابسته توابع انرژی آزاد فازهای مختلف Contribitions انرژی گیبس فازی میتواند
که انرژی گیبس بوسیله دما است؛ T و ترکیب ؛ X دمای Contribution فشار ؛ p ؛ و مغناطیسی Curie یا دما Neel است و و دما میانگین مقدار مغناطیسی در اتم .
وابستگی دمایی فرم غلظت از بطور معمول یکسری از نیروهای T بیان می شود:
که Coefficeent هستند و n مقادیری صحیح هستند . جایگزینی عناصر خالص؛n متنوع هستند 7,-1, 3, 2 یا . این تابع برای داده های بالاتر از دمای Debye موجود است . در هر یک از معادله ها در الگوهای گفته شده توصیف غلظت dependence Coefficients مربوط به G در سمت راست می تواند دارای وابستگی دمایی را توصیف نماید.
بطور مکرر تنها اولین ؛ term 2 بکار می رود برای جایگزینی انرژی گیبس اضافی .
Dinsdale بیاناتی برای تاثیرات فشار و مغناطیس بر روی انرژی گیبس ارائه داده است . به هر حال dependence فشار برای سیستمهای کندانس در فشار معمولی بطور معمول مورد موافقت قرار گرفته است.
برای سیستمهای چند ترکیبی اثبات شده که تشخیص Contribution سه تایی از و Concentration depence انرژی گیبس یک فاز مناسب است :
اولین جمله ؛ ارتباط انرژی گیبس ترکیب مکانیکی ساختار فازی ؛
دومین جمله ؛ ارتباط آنتروپی ترکیبی برای محلول ایده آل؛
و جمله سوم ؛ ؛ ترم اضافی نامیده شده است .
از وقتی که Hildebrand ترم “محلول باقاعده ” برای توصیف واکنشهای درونی عناصر مختلف در یک محلول اتفاقی ارائه داد ؛ یکسری از الگوها برای فازهایی که از این “باقاعده بودن ” انحراف دارد؛ پیشنهاد شده است.
i.e یک تغییرات ترکیبی قوی در مشخصه های ترمودینامیکی آنها نشان می دهد . توصیف انرژی گیبس اضافی ؛ .
برای مثال در الگوی مایع یونی یا الگوی مشترک (Among others) برای فازهای مایع پیشنهاد شده است ، برای فازهای جامد سفارشی و Wagner &Sckottky مفهوم کلی عیوب شبکه های کریستالی بمنظور توصیف انحرافهای استوکیومتری را ارائه دادند.
توصیف تبدیلات منظم /غیرمنظم توسط Willeams , Bragg پیشنهاد شد. از آن پس الگوهای زیاد دیگری پیشنهاد شده است. امروزه به طور معمول بیشترین الگوهایی که بکار می رود آنهایی هستند که برای فازهای استوکیومتری ؛ الگوهای نوع محلولهای با قاعده برای فازهای نامنظم ؛ و الگوهای زیر شبکه ای برای فازهای منظم که دارای محدوده ای از قابلیت انحلال نمایشی از یک تبدیل منظم /نامنظم است . نمونه های گفته شده توصیف الگوهایی برای فازهای مرزی ارائه می دهد و به آسانی می تواند برای فازهای سه تایی یا بالاتر بیان شود.
انرژی گیبس فاز استوکیومتری دوتایی توسط
بدست می آید.
که ضرایب مولی عناصر B, A از طریق استوکیومتری ترکیب را می دهد . حالتهای موردنظر عناصر B,A ؛ و انرژی گیبس شکل گیری است .
جمله های اول و دوم را نشان می دهد و جمله سوم در معادله 4 است .
در معادله 4 برای فاز استوکیومتری که هیچ ترکیب اتفاقی وجود ندارد ؛صفر است .
فازهای محلول دوتایی ؛ نظیر مایع و محلولهای جامد نامنظم یا بعنوان ترکیبهای اتفاقی از عناصر توسط یک نوع الگوی محلول با قاعده ؛ بیان می شود؛
که در آن اجزاء مولی و حالات مرجع عناصر B,A می باشند . ترم اولیه مربوط به بود و ترم سوم از اختلاط تصادفی به در معادله 4 اشاره می کند . در ترم چهارم ، ضرائب انرژی مازاد گریس در معادله 4 می باشند. جمع مقادیر ، چند جمله ای “ردلیچ –کیستر” نامیده شده که معمولترین چند جمله ای در تشریح روش حل معین و با قاعده می باشد. همچنین سایر چند جمله ایها استفاده شده در قبل ، در غالب موارد قابل تبدیل به چند جمله ایهای “ردلیچ-کیستر” می باشند.
پیچیده ترین و معمولترین مدل ، مدل زیر شبکه می باشدکه به صورت مداوم جهت توزیع فازهای محلولهای s جزئی منظم استفاده شده است . پیش فرض اساسی این مدل آن است که یک زیر شبکه برای بر منطقه مجزاء در ساختمان کریستالی اختصاص داده شده است. مثلا ساختمان شامل زیر شبکه می شود ، که یکی مقدمتا توسط اتمهای Cs و دیگری توسط اتمهای Cl اشغال شده اند . یک فاز محلول جزئی منظم که همگرایی جانشینی از ضرائب استوکیومتری را نشان میدهد ، قابل تشریح توسط رابطه زیر می باشد.
که در آن غلظتهای جزئی عناصر B,A در زیر شبکه های 1و2 بوده و و می باشد . اجزاء منطقه ای زیر شبکه های 1و2 هستند و با تعداد مناطق در یک سلول واحد بیان می شوند . عبارت اولیه به و عبارت سوم به در معادله 4 اشاره می کنند . عبارات باقیمانده به عبارت انرژی مازاد گیبس در معادله 4 اشاره می نماید. ضرائب میتوانند تحت عنوان انرژی گیبس فازهای غشای پایانی دیده شوند . فازهای غشای پایانی دیده شوند. فازهای غشای پایانی زمانی تشکیل داده می شوند که بر زیر شبکه تنها توسط یک نوع از اجزا اشغال شده باشد و می توانند واقعی اتمهای زیر شبکه 1و B اتمهای زیر شبکه 2 ) یا فرضی باشد . عبارت باقیمانده ، میان کنش های بین اتمهای یک زیر شبکه را بیان می داردکه شبیه به مدلهای معمول برای فازهای محلول نامنظم است . این شرح مدل ابتدا توسط Sundman و Agren معرفی شد و بعد آن مجددا بوسیله Andersson و همکاران پیدا شد . جهت مواجهه با دگرگونیهای منظم /نامنظم بوسیله این مدل ضرائب در مستقل از یکدیگر نمی باشد .
مثلا Ansara و همکاران و وابستگی دگرگونی منظم /نامنظم را برای نتیجه گیری نمودند . این مدل بعدا توسط Ansara و همکاران تغییر یافت تا اجازه ارزیابی مستقل ویژگیهای ترمودینامیکی فاز نامنظم را فراهم آورد. Chen همکاران مدل دیگری را جهت رفتار فازهای منظم در نظر گرفته اند.
بایستی توجه گردد که معادلات 5و6 در حقیقت حالات خاصی از معادله 7 می باشند . معادله 7 در صورتیکه تنها یک زیر شبکه لحاظ شود به معادله 6 و در صورتیکه تنها یک جزء در هر یک از s زیر شبکه در نظر گرفته شود به معادله 5 کاهش می یابد. عمومیت زیر شبکه اجازه فرموله نمودن یک توضیح عمومی را برای فازهای چند جزئی فراهم می آورد که به آسانی می توانند کامپیوتری شوند.
Lukas و همکاران یک مثال برای چنین توضیحی را ارائه می نمایند.
از این شرط که برای دما ،فشار و ترکیب داده شده ، مقدار حداقلی برای انرژی گیبس در تعادل ترمودینامیکی آشکار می گردد، j.W.Gibbs شرایط تعادلی معروفی را نتیجه گیری نمود که پتانسیل شیمیایی (Mn) هر جزء n در تمامی فازها یکسان است .
پتانسیلهای شیمیایی توسط معادله معروف زیر با انرژی گیبس رابطه دارند:
رابطه 8 منجر به n معادله غیر خطی میشود که قابل استفاده در محاسبات عددی میباشند . تمامی ابزارهای نرم افزاری نوع CALPHAD از روشهای بی نظیر روش s مرحله ای Hillert یا تک مرحله ای Lukas و همکاران استفاده می نمایند تا انرژی گیبس را حداقل نمایند . معادلاتی که از این روشها حاصل می گردند معمولا غیر خطی بوده و به کمک تکنیک نیوتن –رافسون حل می شوند.
تعیین ضرایب :
ضرایب توابع انرژی گیبس برای هر سیستم از داده های تجربی بدست می آیند به منظور حصل یک مجموعه بهینه ضرائب، مطلوبست تا تمامی انواع داده های تجربی از قبیل دیاگرام فاز، پتانسیل شیمیایی و انتالپی مورد بررسی قرار گیرند.
ضرائب قابل تعیین از اطلاعات تجربی به کمک روش سمعی و خطا یا روشهای ریاضی هستند . روش سمعی و خطا تنها در صورتی عملی می باشد که تعداد کمی از داده های مختلف موجود می باشد. در جایی که تعداد اجزاء و یا تعداد نوع داده ها افزایش می یابد این روش نیز بیشتر و بیشتر دست و پاگیر می شود . در این حالت،روشهای ریاضی مانند روش مربعات حداقل گولن (Gauss) ،روش Marquarat یا روش تخمین Bayesian بازده بیشتری دارند. تعیین ضرائب ، مداوما بررسی یا بهیه سازی سیستم نامیده می شود.
سیستمهای با اجزاء بیشتر قابل محاسبه از طریق برون یابی ترمودینامیکی مقادیر مازاد ترمودینامیکی زیر سیستمهای ترکیبی میباشند . چندین روش جهت تعیین عبارات تاثیرگذاری که در چنین فرمولهای برون یابی استفاده شده اند ،وجود دارد. Hillert روشهای برون یابی مختلفی را تجزیه نمود و روش Muggianu را که به به آسانی عمومیت می یابد ،پیشنهاد نمود . انرژی گیبس یک فاز محلول سه تایی با برون یابی انرژیهای دوتایی به کمک روش Muggianu تعیین گردید که به وسیله رابطه :
داده شده است .
که پارامترها به و حجم ثابت و اولیه که در رابطه 6 برای هر یک از سیستمهای دو تایی آمده دارا می باشد . در صورت نیاز ،در فرم (جمله )سوم ، می تواند برای توصیف ارتباط متقابل سه عنصر از نظر انرژی گیبس.
استراتژی معمول برای تشخیص یک سیستم چند تایی در تصویر (1) نشان داده شده است ؛
در ابتدا؛ مشخصه های ترمودینامیکی ساختار سیستمهای دوتایی نتیجه گیری شده است.
روشهای برون یابی ترمودینامیکی و وجود دارند که برای گسترش توابع ترمودینامیکی سیستمهای دوتایی به سهتایی و بالاتر بکار میروند . نتایج چنین برونیابی میتواند برای طراحی آزمونهای بحرانی و حساس بکار میروند. نتایج آزمایشها با برون یابی مقایسه میشود.
در صورت نیاز ؛ توابع مؤثر بر یکدیگر ؛ توصیفهای ترمودینامیکی سیستمهای منظم بالاتر اضافه میشود. بطوریکه در قبل ذکر شد ؛ ضریب توابع مؤثر بر یکدیگر بر اساس این دادهها بهینه سازی میشود . در حقیقت این استراتژی تا زمانی که همه سیستمهای n,…..,3.2 جزئی ؛ از سیستم n – ترکیب مشخص و تعیین شده باشند . تبعیت میکند به هر حال آزمون نشان داده است که در بیشتر سوژهها و نه خیلی کوچکتر تصحیحها مورد نیاز هستند برای پیشبینی قابل قبول سیستمهای ترکیبی چهارگانه یا بالاتر . بمحض اینکه فازهای چهارتایی درست رقیق شوند در سیستمهای فلزی ؛ قرار گرفتن بیشتر سیستمهای تشکیل شده چهارتایی اغلب برای مشخص کردن یک سیستم n – ترکیبی کافی هستند.
قابلیت اصلاح :
یک نتیجه از گروه CALPHAD ایجاد مشخصه های سیستمهای دوتایی ،سهتایی و چهارتایی است که میتواند برای ساختار دادههای اصلی ترمودینامیکی بکار رود.
دادههای اصلی ترمودینامیکی سیستمهای چندتایی نیاز تواماً به مشخصههای مدل و پارامترهای استفاده شده دارد؛ پیشرفت ثابت فنآوری محاسباتی کاربری الگوهای واقعی بیشتر نظیر مشخصه الگو زیر شبکهای ؛ عملی میشوند. این پیشرفت شرح دقیقتری از سیستمها پیچیده بیان میکند که این ؛ ارزیابی مجدد ، سیستمهایی را که قبلا ارزیابی شده اند را قابل دسترسی میکند.
روندی که با این ارزیابیهای مجدد در شکل 2 نشان داده است ؛ برای سیستم Al-Ni که یک سیستم پایه برای سوپر آلیاژهااست ایجاد میکند.
در اولین ارزیابی Kaufman&Nesor که در شکل 2(a) (نشان داده شده است)
فازها یا بعنوان فازهای محلول نامنظم (مایع و NiAl , Ni , Al ) و یا اجزاء استوکیومتریک Al3Ne,Al3Ni2) و (AlNi3 تشریح شدند.
فازهای Al, Ni بعنوان تکفاز از زمانی که هر دو دارای ساختار F.C.C هستند ؛تشریح شدند . اگر چه شناخت عمومی که بطور تجربی از نمودار فازی تعیین شد تصویر [2(d)] دوباره تولید شد.
اختلافهای عمده برای تعادل شامل فازهای, Al2Ni2 AlNi
اختلافها حداقل بطور جزئی یک نتیجه موافق یا محدوده هموژن فازAl3Ni2 و در نظر نگرفتن اثری که AlNi یک فاز منظم است با ساختار CSCl .
a
b
c
d
Figure 2: Different assessments of the Al-Ni system showing the progress made with the CALPHAD method. (a) 1978 assessment by Kaufman and Nesor [78Kau], (b) 1988 assessment by Ansara et al. [88Ans], (c) 1997 assessment by Ansara et al. [97Ans] and (d) the evaluated experimental diagram [93Oka].
در ارزیابی دوم توسط ANSARAETAL ( که در تصویر2(b) نشان داده شده است) تشریح الگو زیر شبکه برای فازهای منظم با محدوده همگن(, AlNi, AlNi3 Al3Ni2 ) تعریف شد .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 31 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
خدمات اطلاع رسانی کشاورزی برای کشورهای جهان سوم- مشکلات، توسعه و دور نماه
در این مقاله نقشی را که خدمات بین المللی اطلاع رسانی کشاورزی می تواند در فرآیند توسعه ایفا نماید، نشان داده می شود. رئوس مهمترین مشکلاتی که کارکنان خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با آن رو به رو هستند، بیان می گردد. سپس از چگونگی سازمان دادن بهترین خدمات اطلاعاتی برای استفاده کنندگان در کشورهای جهان سوم بحث می شود.
کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتر کشورهای جهان سوم نقش تعیین کننده ای دارد، و علی رغم تلاش برخی از کشورها در سرعت بخشیدن به فرآیند صنعتی شدن، واضح است که بطور کلی باید به توسعه کشاورزی اولویت داده شود. اگر چه بخش کشاورزی سهم عمده ای (سی ـ چهل درصد) در تولید ناخالص ملی بسیاری از کشورهای در حال توسعه دارد، مع هذا، اهمیت آن بیشتر بعنوان یک منبع اشتغال مطرح است، زیرا در کشورهای در حال توسعه میانگین جمعیت روستایی بیش از 66 درصد کل جمعیت برآورد گردیده است و در بسیاری از این کشورها، بخش کشاورزی موجبات اشتغال پنجاه تا هفتاد و پنج درصد کل نیروی کار را فراهم می آورد.
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تفاوت چشمگیری بین مزارع توسعه یافته و بخش مزارع کشاورزان خرده پا که اغلب برای امرار معاش خود کار می کنند، مشاهده می شود. کشتزارهای توسعه یافته در سایه پشتوانه مالی و مدیریت حرفه ای، خیلی زود شیوه های نوین را پذیرا می شوند و عموما" در هر واحد سطح از یک گیاه مشابه، محصولی بهتر از کشاورزان خرده پا بعمل می آورند. صفت مشخصه کشاورزان خرده پا که اغلب در حد معیشت سالانه خود کشت می کنند، کوچک بودن قطعات زمین و پائین بودن سطح تولید آنهاست. گرچه در سالهای اخیر با معرفی انواع محصولات بهتر میزان محصول افزایش یافته است، اما کشاورزان خرده پا بعلت عدم سهولت دسترسی فوری به اعتبارات کشاورزی، تکنولوژی جدید و تسهیلات دیگر هنوز هم روی قطعه های کوچک زمین خود یا زمینی که از مالکان بزرگ اجاره کرده اند، فقط گذران زندگی می کنند. سیاست اصلاحات ارضی در بسیاری از کشورها بر آنست که توزیع عادلانه تر زمین را به مرحله اجرا در آورد تا به این ترتیب فرصتهای بیشتری برای کشاورزان خرده پا فراهم آید. این سیاستها غالباً با برنامه هایی همراه هستند، تا موجبات دسترسی به اعتبارات مالی و تکنولوژی نوین را فراهم آورند.
گردآوری، آماده سازی و اشاعه اطلاعات، یک بخش اساسی از فرآیند توسعه بشمار می آید. انواع مختلف اطلاعات، مورد نیاز انواع مختلف استفاده کنندگان است. اداره کنندگان حکومت، مسئولان بانکهای توسعه، مدیران مزارع و کارخانه ها، کارکنان ترویج و تعلیم، دانشگاهیان، دانشمندان، مشاوران توسعه و آخر از همه ـ ولی نه کمتر از همه ـ خود کشاورزان، نیاز به اطلاعات صحیح و بموقع دارند، تا بتوانند تصمیمات درست اتخاذ نمایند.
در این گزارش، کوشش کرده ام تا نقشی را که خدمات بین المللی اطلاع رسانی کشاورزی می تواند در جریان رشد ایفا نماید، نشان دهم. نخست رئوس مهمترین مشکلاتی را که کارکنان خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با آن مواجه اند، بر می شمارم و سپس درباره راههای مقابله با این مشکلات و اینکه چگونه می توان بهترین خدمات اطلاع رسانی را برای استفاده کنندگان کشورهای جهان سوم سازمان داد، بحث می کنم.
مشکلات خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه:
آغاز فعالیت و یا گسترش خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با مشکلات متعددی مواجه است، که می توان مهمترین آنها را بشرح زیر مشخص کرد:
1- کارکنان:
در حال حاضر بیشتر کشورهای در حال توسعه با کمبود شدید کتابدار تربیت شده و دانشمندان علم اطلاع رسانی رو به رو هستند. خوشبختانه این مشکل توسط سازمانهای بین المللی از جمله فدراسیون بین المللی دکومانتاسیون (FID) و یونسکو (UNESCO) تشخیص داده شده و آنها در برنامه هایشان اولویت را به کشورهایی می دهند که در این مورد استحقاق بیشتری دارند. یک مشکل اساسی در بسیاری موارد طرز تلقیهاست. مثلاً استفاده کنندگان غالباً، دانشمندان علم اطلاع رسانی را با کارمندان تعلیم نیافته کتابخانه اشتباه می گیرند و اغلب این تصور به مدیریت هم تسری می یابد تا جایی که در کاهش شان و دستمزد آنان نیز منعکس می شود. این عوامل سبب می گردد که تازه واردین به سختی جذب این حرفه شوند.
2- ارتباطات
حتی در کشورهای صنعتی که خدمات اطلاع رسانی کشاورزی توسط ایستگاههای کوچک و متعدد تحقیقاتی، مراکز آموزشی و نظایر آن انجام می گیرد، بعلت پراکندگی در سراسر کشور، اغلب از مراکز جمعیت و منابع کتابخانه ملی دورند. در کشورهای در حال توسعه، این مشکل به لحاظ کمی خطوط تلفن، خدمات پستی، ناکافی بودن جاده ها و خطوط راه آهن، شدت بیشتری پیدا می کند. این فاصله ها نه فقط خدمات پستی و سایر ارتباطات را به تاخیر می اندازد، بلکه موجب کاهش ارتباط این قبیل مراکز با یکدیگر می شود و برای کارکنان جوان و تازه آموزش دیده خدمات اطلاع رسانی نیز که مستعد بهره گیری از تمام توان خود هستند، دشواری بوجود می آورد.
3- سازمان:
فقدان هماهنگی، توسعه تدریجی موسسات دولتی و تجدید سازمان مکرر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، موجب دوباره کاری کوششها و به هدر رفتن منابع می شود. هماهنگی همه خدمات مورد بحث در تهیه اطلاعات، بنحوی که در نظام ملی اطلاع رسانی یونسکو (NATIS) [1]بعنوان الگوی قابل آزمایش طرحریزی شده است. وقتی که اشاعه اطلاعات، وظیفه بسیاری از وزارتخانه ها و موسسات مختلف است، فوق العاده مشکل بنظر می رسد.
4- منابع:
علی رغم گسترش اخیر کتابخانه ها در پاره ای از مناطق، بسیاری از کشورهای در حال توسعه از عدم سهولت دستیابی به بسیاری از مهمترین کتابها و مجلات رنج می برند. یک مجله خوب و سودمند فقط در یک یا دو کتابخانه نگهداری می شود. لاوانی [2] در بررسی میزان دستیابی به مجلههای کشاورزی گرمسیری موجود در کتابخانه های نیجریه، دریافت که در مورد مجلات منتشر شده در آفریقا نسبت عناوینی که در کشور موجود نیستند به عناوین موجود، حتی خیلی بیشتر از همین نسبت در مورد مجلاتی است که در کشورهای صنعتی بچاپ رسیده اند و این، نشاندهنده مشکلات سازمانی و توزیع ناشرین آفریقایی است.
نکته مهم دیگری که از مطالعات لاوانی بدست آمد، مسئلة زبان بود. هشتاد درصد عنوانهای اسپانیایی و پرتغالی در نیجریه در دسترس نبود، حال آنکه همه مجلات پرتغالی زبان از کشورهایی بودند (برزیل، موزامبیک، آنگولا) که با شرایط زیستی نیجریه مشابهت زیادی داشتند. موقعیت برتر نشریات انگلیسی زبان (هفتاد درصد در زمینه کشاورزی گرمسیری) و اهمیت نسبی مواد به زبان فرانسه (ده درصد)، اسپانیایی (ده درصد) و پرتغالی (هفت درصد)، نشان می دهد که حجم زیاد مواد اطلاعاتی به زبانهای مزبور، برای بسیاری از استفاده کنندگان در کشورهای در حال توسعه که معمولاً امکانات ترجمه نیز به آسانی در دسترشان نیست، سدی ایجاد می کند.
5- وضع مالی
محدودیتهای شدید مالی در بیشتر کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی کشورهای در حال توسعه امری بدیهی است. این مشکلات در اثر مقررات کنترل ارز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و هزینه نسبتا" بالای تهیه مجلات و کتابها و خدمات اطلاعاتی از کشورهای صنعتی، شدیدتر میشود. متاسفانه بسیاری از بخشهای مدیریت و تمامی سازمانهای کمک دهنده به استثنای تعداد کمی از آنها از جمله مرکز بین المللی تحقیقات توسعه (IDRC) بنظر نمی رسد که کاملا" اهمیت حیاتی حمایت از خدمات اطلاعاتی را احساس کرده باشند. با اینهمه، نباید تصور کرد که اگر مسئله مالی حل شود، مسائل دیگر از اهمیت چندانی برخوردار نخواهند بود، حتی در کشورهایی مثل عربستان سعودی که در سالهای اخیر گامهای بزرگی برای توسعه کتابخانه ها برداشته اند، هنوز هم مشکلات سازمانی و محدودیتهای نیروی انسانی وجود دارد.
نقش خدمات بین المللی اطلاع رسانی:
بنابراین، در مقابله با این زمینه هاست که ناچاریم نقش تهیه کنندگان بین المللی اطلاعات را بررسی کنیم. با وجودی که معمولاً شدت این مشکلات در همه کشورها یکسان نیست، مع هذا، همه آنها باید توسط نظامهای بین المللی که مایلند به استفاده کنندگان در کشورهای جهان سوم خدمات اطلاعاتی ارائه دهند، در نظر گرفته شوند.
همانطور که ملاحظه شد، اطلاعات کشاورزی مورد نیاز طبقات وسیعی از استفاده کنندگان، از مدیران و مسئولان امور مالی گرفته تا محققین و کارکنان توسعه و ترویج است. معمولاً برای خدمات بین المللی اطلاع رسانی مقدور نیست که به این گروهها، بویژه خود کشاورزان یعنی، استفاده کنندگان نهایی از بیشترین اطلاعات کشاورزی، مستقیما" کمک کنند. بنابراین بواسطه هایی نیاز خواهد بود که مسئولیت تنظیم مجدد اطلاعات، در جهتی متناسب با نیازها و شرایط محلی استفاده کنندگان را بعهده گیرند. در این میان نمی توان نقش مروجین یا مشاورین کشاورزی را در انتقال نتایج تجارت آزمایشگاهی و عملی به منافع محسوس (مثل افزایش بازدهی محصول و توسعه رفاه جمعیت روستایی) خیلی مهم شمرد؛ زیرا برای انتخاب اطلاعات مناسب و ارائه آن به طریق مناسب دانش محلی آنها از محیط زیست و مشکلات اجتماعی روستاییان ناچیز است. متاسفانه در مورد خدمات جاری اطلاع رسانی کشاورزی، مطالعات اخیر نشان داده است که حتی در کشورهای صنعتی خدمات موجود نیازهای اطلاعاتی مروجین را بخوبی و بنحو رضایتبخش برطرف نمی کند.
در سالهای اخیر مراکز تخصصی اطلاع رسانی کشاورزی بسیاری در کشورهای در حال توسعه ایجاد شده است. در اینجا منظور، هم دپارتمانهای اطلاعاتی مراکز بین المللی است که توسط گروه مشاوران تحقیقات بین المللی کشاورزی [3](CGIAR) تامین مالی می شوند، و هم مراکز تحقیقاتی یا آموزشی که توسط حکومتهای ملی یا منطقه ای تاسیس می یابند. این مراکز اطلاع رسانی هر یک فعالیت خود را در جهت محصول معینی (یا گروه کوچکی از محصولات) و یا در جهت اولویتهای خاص کشاورزی کشورشان و یا کشورهای منطقه متمرکز می کنند. طبیعتا"، این ویژه کاریها در تحقیقات یا فعالیتهای دیگر کارکنان کشاورزی این مراکز نیز منعکس می شود. در نتیجه، این مراکز مطلوب بوجود می آیند تا بعنوان واسطه های دسترسی به نظامهای بین المللی و گزینش، پردازش و تنظیم مجدد مواد برای اشاعه بین استفاده کنندگان خود عمل کنند. این فرآیند تنها شامل خدمات معمول اشاعه اطلاعات گزیده (SDI) و خدمات تحقیقاتی گذشته نگر نخواهد بود؛ بلکه همچنین وظایف تهیه منظم مجموعه های تخصصی چکیده نامه ها و نمایه نامه ها ـ مانند آنچه که بوسیله مرکز اطلاع رسانی کاساوا در مرکز بین المللی کشاورزی گرمسیری [4](CIAT) کلمبیا و بانک اطلاعاتی کشاورزی آسیا [5](AIBA) در فیلیپین انجام می گیرد ـ را نیز در بر می گیرد. تهیه خبر نامه ها، آگاهی نامه ها، تنظیم ترجمه ها و توزیع روزآمد بررسیها در مورد موضوعهای معین برای مروجان، نیز می تواند وظایف مفید و بسیار مناسب این مراکز تخصصی باشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 23 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا که درمغرب زمین به ابن سینا ،معروف است .ازفیلسوفان بزرگی بشمارمی آیدکه جامع تمام علوم عصرخویش بود.شهرت ابن سینا به قدری است که بیشترممالک شرقی قصددارندبرای افتخاربه گذشته علمی کشورخویش اورابه خودمنتسب نمایند.
افغانستان .ترکیه .تاجیکستان وعربها همگی ادعا دارندکه ابن سینا متعلق به آنها است .وهریک ازاین مدعیان نیزدلیلی برانتساب خوددارندومدارکی دال برایرانی نبودن اوحال به شرح زندگی بوعلی سینا می پردازیم تا ببینیم واقعاً وی اهل کدام کشوراست .ابوعلی فرزند عبدالله درده افشنه درنزدیکی شهربخارا(درازبکستان امروزی )ازمادری اهل افشنه وپدری ازمهاجران بلخ (افغانستان امروزی )ساکن شهربخاراواقع درافغانستان امروزی به سال 370ق /980م پابه هستی نهاد.ابن سینا ازپنج سالگی تحصیل راآغازکردوقرآن نحووادبیات راآموخت ودر12سالگی شروع به یادگیری فقه کردوازهمان آغازتحصیل هوش سرشارواستعدادبی نظیراونمایان بوداز12سالگی درتحصیل طلب وفلسفه کوشیدودر16سالگی طبیبی حاذق گشت وآنچنان شدکه وی رابرای معالجه شاهزاده نوح بن منصورسامانی دعوت کردند.ازهمان 15سالگی یاکمی اندکتربه علوم طبیعی ومابعدالطبیعه (هستن وخداشناسی علاقه داشت وساعتها درمضوعات مختلفی چون خدا.زمان .هستی فکرمی کردوسوالاتی برایش مطرح می شد.
ذهن اندیشمند وی ازابتدادرحل مسایل ریاضی ومنطق توانایی قابلی داشت که این توانمندی مخصوص نوابغ بودوی به گونه ای که درتفهیم مطالب ریاضی حاذق بودکه پس ازاندک مدتی براستادچیره گشت وخودبه تنهایی درحل مسایل کوشیددراین باره خودمی گویدهمین که قواعدکمی منطق رافراگرفتم .ملتفت شدم که ناتلی استادبوعلی
ازدقایق آن علم مطلع نیست .بنابراین خودبه خواندن کتب معتبروشروحی که برآنها نوشته اندمشغول شدم تا آن رابه خوبی آموختم وسپس به هندسه پرداختم وکتاب اُقلیدس راشروع کردم وبعدازآنکه پنج شش قضیه آن راپیش ناتلی خواندم باقی کتاب راخودبخودحل کردم بعدازآن داخل علم هیات شدم وکتاب المُجسملی تالیف بطمیوس راتامقدمات آن پیش ناتلی خواندم .همین که به قسمت ریاضی واشکال هندسی مربوط به علم فلک رسیدم ناتلی گفت آن راپیش خودبخوان ومطالب راحل کن وبه من نشان بده تاراه صحیح رابرایت بیان کنم .اصل مطلب این بودکه ازآن کتاب سردرنمی آوردم وهمین که من مسایل راحل می کردم وبرایش بیان می نمودم تازه می فهمیدکارکجاست .
بوعلی در16سالگی شروع به تالیف کتاب مشهورخوددرطب به نام (قانون )نموده ودرهمان سن درتحصیل فلسفه وبخصوص مابعدالطبیعه نیزکوشیدوآنگونه که خودنقل می کندکتاب (مابعدالطبیعه )ارسطوراچهل بارخوانده ومتوجه نمی شودتا اینکه دربازارکتابفروشان ازکتاب فروش دوره گردی کتابی ازابونصرفارابی می خردوقادربه فهم کتاب ارسطومی گردد.بوعلی بعدازآنکه توانست با معالجه شاهزاده سامانی دردرباردولتی راه یابد.ازپادشاه خواست که به اواجازه استفاده ازکتاب خانه سلطنتی رابدهد.تا زمانی که دودمان ادب پرورواصیل ایران دوست سامانی برتخت حکومت تکیه زده بودندبوعلی درخراسان به سربرداما بوعلی همواره ازسلطان محمودغزنوی ترک می ترسیدوازدست ماموران وی فراری بودوتا پایان عمربه حالت مخفی وپنهانی ازدست ماموران سلطان محمودزندگی می کرد.وی درسال 405قصدداشت که به نزدقابوس بن وشمگیردرطبرستان برسد.اما همین که به طبرستان رسیدمطلع شدکه این پادشاه ادب پرورزندانی گشته است وبه ناچاربه قزوین وازآنجا به همدان رفت مردم همدان اورابه عنوان طبیبی حاذق
وماهرشناختند.بوعلی پس ازمعالجه شمس الدوله زمامداروحاکم همدان درسال 412ق به سمت عزارت منصوب شدوعلت نارضایتی لشکریان ازدولت علیه بوعلی کودتایی صورت گرفت وخانه وی به غارت رفت وبوعلی فراری شد.
پس ازمرگ شمس الدوله بوعلی مدتی درقلعه فردجان زندانی شدوپس ازآن آزادگشت .بوعلی رهسپاراصفهان شد ومدت 14سال با آرامشی نسبی دردربارعلاء الدوله دیلمی دراصفهان زیست ودرلشکرکشی علاءالدوله به همدان درسال 428ق مصادف با 1037میلادی درآن شهروفات یافت .ازشاگردان معروف بوعلی ابوعبیدجوزجانی است که بیشترتالیفات بوعلی راجمع آوری کردوزندگی نامه اورانوشت ودرضمن خودش نیزازاستادان بنام عصرخودبود.دوم ابوالحسن بهمنیارابن مرزبان است که اززردشتیان آذربایجان بودوازفلاسفه بزرگ به شما رمی رودبوعلی کتابهای المباحثات .التحصیل درمنطق طبیعیات والهیات .ومراتب الوجودودرپاسخ سوالهای ازاونوشت .سوم ابن زیله است که برکتاب می بن یقظان (زنده بیداریاپسرطبیعت )نوشته بوعلی سینا شرح نوشته است .چهارم معصومی ازشاگردان محبوب بوعلی است وابن سینا رساله العشق رابه درخواست اونوشت ازکتابهای مهم دیگربوعلی سینا که درحکم یک دایرة المعارف فلسفی است .کتاب شفامی باشدازآثاردیگربوعلی نجات .اشارات .وتنبیهات .قراضه طبیعیات .مبداء ومعادحدودرامی توان برشمرد.ابن سینا حکیمی بودکه برساختارفکری وفلسفی جهان اسلام بعدازمرگ خودتا سالها درازی تاثیرعمیق گذاشت وتاقرن هفدهم حتی دردانشگاههای اروپایی کتابهایش تدریس می گشت وپیش ازهرملت دیگری تمدن نوین غرب به ابن سینا مدیون است .
خیام
درسراسرادبیات کهن پارسی کمترکسی رامی توان یافت که به اندازه ی خیام دارای شهرت باشدوتابه این اندازه اندیشه ها وتفکرات اودرهاله ای ازغبارومه افسانه وابهام دربرگرفته شده باشد.از1200رباعی که به وی نسبت داده اندشایدبیش از70رباعی اصلیت نداشته باشدوپیرامون هریک ازرباعیان وی نیزافسانه های فراوان وجوددارد.خیام هم ستاره شناس وریاضیدان بوده وهم شاعرولی بیش از90درصدشهرت خیام به سبب رباعیات پرنفوذاوست البته نمی توانیم منکراین نکته شویم که مطالعات نجومی واندیشه علمی خیام درساختارفکرکه برریاضیات ونجوم وتمام علوم اصل خویش تبحرداشته ودرعین حال دارای فلسفه ویژه ای نیزبوده که شایدبه ظاهربسیارسطحی وکم عمق باشدولی درعین حال بسیارعمیق واساسی است .ابوالفتح عمربن ابراهیم ،خیام ستاره شناس وریاضی دان وشاعربزرگ قرن چهارم درسال 439ه ،ق درنیشابورچشم برجهان گشودکه ازچگو نگی تحصیلات اولیه اوواستادانش اطلاعات دقیقی دردست نداریم روایات وافسانه های تاریخی می گویندکه بردرس امام موفق فقیه اصل خویش می نشسته آثاربن سینا مطالعه می نموده وخودراشاگردوی می دانسته است .خیام درریاضیات استاشد(امام محمدغزالی درس ریاضی رانزدوی آموخت )اوبا فلسفه به خوبی آشنایی داشت وبه خصوص برفلسفه ی شکاکی احاطه داشت آوازه ی علمی اوبه دربارسلاطین سلجوقی رسیدبدین طریق موردتوجه دربارسلجوقیان قرارگرفت درسال 467ه ،ق خیام به همراهی ابوالمظفر اسنفراری ومیمون بن نجیب ازسوی ملک شاه سلجوقی ماموراصلاح تقویم گردیدودرسال 471ه،ق تقویم جلالی (یا تاریخ جلالی )به دست خیام تهیه شد.زمانی که خیام به نشراندیشه های فلسفه خودپرداخت با مخالفت متعصبان وسنت گرایان روبه روشدومجبورگردیدجهت اثبات پاکی عقایدخودبه سفرحج برودپس ازبازگشت به نیشابوردرسال 508ه ،ق ازطرف سلطان محمدسومین جانشین ملک شاه برای پیش بینی وانجام کارهای هواشناسی انتخاب گردید.سلطان قدراین حکیم رامی دانست ودرپاس مقام وی می کوشیدخیام سرانجام با روحیه ای بدبین ونا امیددرسال 515یا 517دارزمانی راوداء گفت خیام وکارهای علمی کتاب « فی البراهین علی المسائل الجبروالمقابله » معروفترین اثرعلمی خیام درزمینه ی جبراست .
خیام موفق به معادلات درجه ی سوم شدوروشنی نوبرای آنها ابداع کردروش وی مورداستفاده ریاضیدانان امروزه مغرب زمین قرارگرفته است .خیام درموضوعات مثلث حسابی ،مقادیراصم حکم عکس هندسه نا اقلیدس وهندسه اقلیدس اصل تواضیع اقلیدس وگذاره های تحقیقات عمیق وابداعات نوین به انجام رسانید.وی درزمینه ی فیزیک نیزتحقیقاتی نموداوکتابی درباره ی تأمین عیارطلا ونقره وشمش تألیف کردروایات حاکی براین اصل است که خیام ازعلم هواشناسی نیزبه خوبی مطلع بوده وپیش بینی های وی با قوانین امروزه هواشناسی قابل توجیه است .
ابوریحان بیرونی
ابوریحان محمدبن احمدبیرونی خوارزمی ازنوابغ وعلما ودانشمندان ایرانی اهل خوارزم اودرروزسوم ذی الحجه سال 362به دنیا آمدابوریحان درجوانی خودکه همزمان با حکومت خوارزمشاهیان قدیم بودبه درباراین سلسله ایرانی نژاداصیل خوارزم پیوست این خاندان خوداهل علم وادب وحامی دانشمندان وعالمان بشمارمی رفتند.درنوجوانی ابوریحان نزدیکی ازامیرزادگان دانشمندخاندان آل عراق به نام ابومنصوربن علی بن عراق معروف به ابونصرعراق مثلثات کروی وفنون ریاضی راآموخت ابوریحان با حمایت مالی ومعنوی ازجانب این شخص نزداستادان مختلف به فراگیری علوم مختلفی چون طب وفلسفه نیزپرداخت .ابوریحان درمغرب ایران پس ازانقراض خارزمشاهیان (=آل
عراق )درسال 385ابوریحان در387به سوی غرب ایران حرکت کردوبه سوی شهرری رفت ودرآنجا با منجمان وریاضیدانان بزرگی همانندابومحمدحامدبن خضرخجندی وابوالحسن کیاکوشیاربن لبان گیلانی به مباحثه نشست که حاصل مباحثات وتحقیقات رادرکعاب (مقالیدعلم الهیئه )جمع آوری نموده ابوریحان سپس به جرجان رفت ودرآنجا به خدمت امیرشمس المعالی قابوس بن وشمگیردرآمدوموردحمایت این پادشاه قرارگرفت .قابوس به قدری به ابوریحان علاقه داشت که می خواست تمام زمام اموردولت آل زیاری رابه اوسپارد.ابوریحان برای تشکروقدردانی ازقابوس کتاب (آثارالباقیه )رابه نام اوتالیف کرد.ابوریحان درهنگام اقامت درجرجان به اکتشافات نجومی واعمال رصدی ستارگان پرداخت وطول وعرض جغرافیایی جرجان رانیزحساب کردابوریحان درحدوداوایل سال 394ازجرجان به سوی خوارزم رفت .ابوریحان مدتی همراه با بوعلی سینا دردربارعلی بن مأمون خوارزمشاه درخوارزم بدوبا سایرعلمهایی که درخوارزم بودندبه مباحثه می نشست درحدودسال 400ه.ق علی بن مأمون مردوبرادرش ابوالعباس مأمون جانشین اوشد.ابوریحان مدت هفت سال ملازم دربارابوالعباس مامون بود.لازمه به ذکراست که این شاخه ازسلسله خوارزمشاهیان رابه نام مامونیان یا خورازمشاهان مأمونی می نامندوموسس این سلسله مأمون بن محمداست .این سلسله نیزدست کمی ازآل عراق درحمایت ازعلم ودانش نداشت ووزیردانشمندودانش دوستی به نام (ابوالحسن احمدبن محمدشهینی )باعث رونق بازارادب ودانش گشته بودوی وزیرعلی بن مامون ابوالعباس مامون بودوتا سال 404ه ق وزارت کردابوریحان نیزتا سال 408که دردربارمامونیان خوارزمشاهیان بودبا عزت وجلال زندگی می کرد.ابوریحان درحدود14سال درخدمت این سلسله زیست وهمواره مورداحترام بود.وی دراین محیط آماده برای
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 12 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
شرح حال آلبرت الیس
آلبرت الیس در سال 1913 میلادی متولد شد. در سال 1934 میلادی، درجة لیسانس خود را از سیتی کالج نیویورک دریافت کرد. در سال 1943 درجه فوقلیسانس و در سال 1947، درجة دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت داشت. در سال 1943 میلادی، به طور خصوصی به مشاوره و روان درمانی در زمینة خانوادگی، ازدواج و امور جنسی اشتغال ورزید. به علت علاقه به روانکاوی، به مدت سه سال آموزشهای لازم را فرا گرفت. سپس در مقام روانشناس بالینی در یک مؤسسة بهداشت روانی وابسته به بیمارستانی در نیوجرسی مشغول کار شد و بعدها استاد دانشگاه راتگرز و دانشگاه نیویورک شد. ولی قسمت اعظم اوقات زندگی خود را به روان درمانی خصوصی میگذراند. (پاترسن، 1966: کرسینی، 1973).
الیس در اوایل کارش، در مشاورة ازدواج و خانوادگی، اصولاً بیشتر اوقات، به شیوهای آمرانه به ارائة اطلاعات به مراجعانش میپرداخت. ولی به زودی آگاهی یافت که مراجعان او، با توجه به مشکلاتی که داشتند، دچار کمبود اطلاعات نبودند، بلکه به عوامل روانی و عاطفی نیاز داشتند. لذا به سوی فراگیری روانکاوی شتافت و پس از پایان دورة کارآموزی و گذراندن آموزشهای لازم، به اعمال روانکاوی سنتی روی آورد. گرچه تقریباً در مورد پنجاه درصد از بیماران نتیجة کارش موفقیتآمیز بود ولی، به طور کلی، از نتایج کارش رضایت نداشت و مهمتر آنکه الیس با روشها و نظریة روانکاوی توافقی نداشت. زیرا شیوههای روانکاوی در مقایسه با نظریات خودش چندان فعال و هدایتکننده نبودند. در نتیجه، الیس به شیوة فرویدیهای جدید روی آورد و فعالتر شد و روش مستقیمتری را در درمان به کار بست.
گرچه در جهتگیری جدیدش با صرف وقت کمتر موفقیت بیشتری به دست آورد و درصد بهبود یافتگان به 63 درصد افزایش یافت. ولی هنوز هم ناراضی به نظر میرسید. او دریافت که بیماران، با وجود آنکه بصیرت لازم را کسب میکنند، در ایجاد تغییر رفتار از طریق اصول موفق نیستند. از این پس، الیس به نظریات یادگیری و تغییر رفتار از طریق اصول یادگیریهای شرطی روی آورد و بدان وسیله به بیماران در تغییر رفتارشان کمک میکرد. گرچه این شیوه هم از روش قبلی او مؤثرتر بود، اما هنوز هم برایش قانعکننده و رضایتبخش نبود. از سال 1945 میلادی به بعد، الیس شیوة درمان عقلانی- عاطفی را مؤثرتر از سایر روشها دانست و همواره سعی کرد که در درمان از آن استفاده کند و به رشد و توسعة آن همت گمارد (کرسینی، 1973: الیس، 1973: هرشر، 1970).
دیدگاه شناختی- رفتاری
از نقطه نظر این دیدگاه شرایط زندگی، دیگران و رویدادهای گذشته تعیین کننده مشکل نیستند بلکه نوع ادراکات از موقعیت ها و نیز شیوه تفکر است که همواره انسان را به دردسر می اندازد. پس وظیفه درمانگر عبارت است از تشخیص و سپس تغییر تفکرات غلط و مضری که باعث اختلالات رفتاری و عاطفی در مراجعان گشته اند.[4][6]
نظریة شخصیت
الیس از سه دیدگاه فیزیولوژیک، اجتماعی و روانشناختی به شخصیت مینگرد و در هر یک از این سه بعد، نظرات خاصی دربارة شخصیت ارائه میدهد (کریسنی، 1973).
1. مبنای فیزیولوژیکی: الیس معتقد است که انسان ذاتاً تمایلات بیولوژیکی استثنایی و نیرومندی برای تفکر و عمل به شیوه خاص دارد، که این شیوه ممکن است در جهت منطقی و غیرمنطقی باشد. از جهت تفکر و عمل فرد را تابع محیط خانواده و فرهنگی میداند که فرد در آن رشد مییابد. او انسان را از نظر بیولوژیکی، عمدتاً موجودی میداند که در جهت تخریب نفس و ارتکاب امور بد گام برمیدارد. و آمادگی ذاتی شدیدی برای تفکر غیرمنطقی و غیرعقلانی دارد. الیس انسان را موجودی میداند که ذاتاً تمایل مفرطی به سهلانگاری در تغییر رفتار خویش دارد. به عقیدة وی انسان مایل است که وابستگی خود را به بسیاری از اسطورهها و تعصبات خانوادگی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، که از دوران اول زندگی و مراقبت و احتیاطی افراطی در امور خویش داشته باشد. به عقیدة الیس دیگر تمایلات ذاتی و نامطلوب هر انسانی احساس نیاز مفرط است به اینکه خود را برتر از دیگران و صاحب همة مهارتها بداند، توسل به نظرات احمقانه و بدبنیاد، پرداختن به تفکر آرزومندانه، توقع خوبی و خوش رفتاری مداوم از دیگران، محکوم کردن خود در مواردی که ضعیف عمل میکند و تمایل عمیق به زودرنجی و برآشفتگی عاطفی است. از نظر الیس، اگر انسان به این تمایلات طبیعی- و در عین حال غیر سالم- خود نرسد، خود، دیگران و دنیای خارج را مورد مذمت و نکوهش قرار میدهد (الیس، 1973: پاترسن، 1966: کرسینی، 1973).
2. مبنای اجتماعی: الیس میپذیرد که انسان موجودی اجتماعی است و زندگی اجتماعی برای او لازم است. او معتقد است که انسان باید در اجتماع مطابق انتظارات خود و دیگران رفتار کند و بیش از حد خودمدار و خودبین نباشد، و زیاد بر سبقت جویی تأکید نکند. به عقیدة او انسان باید تا حدی از آن خصوصیتی بهرهمند باشد که آدلر آن را علاقة اجتماعی و ارتباط با همنوع میداند. اما از طرف دیگر، معتقد است که پافشاری بر نگرش دیگران نسبت به خود و جلوهدادن آن به صورت نیازی مبرم، حالتی مرضی و مخرب نفس است. به نظر او، این که دیگران نسبت به ما نظرات خوبی داشته باشند مطلوب است، اما نباید ما هستی و وجود خود را در گرو نگرش مثبت دیگران نسبت به خود بدانیم. به عقیدة الیس، بلوغ عاطفی و سلامت روانی ایجاد تعادل مطلوب است میان اهمیت دادن و اهمیت افراطی دادن به داشتن روابط متقابل مناسب از جانب فرد (کرسینی، 1973: پاپن، 1974: الیس، 1973).
3. مبنای روانشناختی: مطالعة شخصیت تنها از دو بعد فیزیولوژیکی و اجتماعی کافی نیست و باید بعد روانی رشد شخصیت را نیز مطرح کرد. به عقیدة الیس، گرچه انسان از نظر بیولوژیکی تمایل شدیدی به مضطرب کردن خود و تخریب نفس دارد و گرچه او در اجتماعی زندگی میکند که سبب پارهای از نابسامانیهای رفتاری اوست و آنها را تقویت میکند، اما دیدگاه روانشناختی شخصیت چگونگی رشد آن را مشخص میکند.
الیس غریزه را به مفهوم کلاسیک آن قبول ندارد و بیشتر با مزلو در زمینة تمایلات انسان همعقیده است. او میپذیرد که انسان تمایلی به عشق و محبت، توجه و مراقبت و تشفی آرزوها دارد و از مورد تنفر قرار گرفتن، بیتوجهی، و ناکامی دوری میجوید. بنابراین، وقتی حادثة فعالکنندهای (a) برای فرد اتفاق میافتد، او براساس تمایلات ذاتی خود ممکن است دو برداشت متفاوت و متضاد از (a) داشته باشد: یکی افکار، عقاید و باروهای منطقی و عقلانی (rb) و دیگری افکار، عقاید و برداشتهای غیرعقلانی و غیرمنطقی (ib). در حالتی که فرد تابع افکار و عقاید عقلانی و منطقی باشد، به عواقب منطقی (rc) دست خواهد یافت و شخصیت سالمی خواهد داشت. در حالتی که فرد تابع و دستخوش افکار و عقاید غیرمنطقی و غیرعقلانی قرار گیرد. با عواقب غیرمنطقی (ic) مواجه خواهد شد، که در این حالت او فردی است مضطرب و غیرعادی، که شخصیت ناسالمی دارد. در واقع، وقتی که حادثة نامطبوعی برای فرد اتفاق میافتد و او احساس اضطراب و تشویش میکند، تقریباً در نقطة b (یعنی نظام باورها) خود را به دو چیز کاملاً متفاوت و متضاد متقاعد میکند و یکی از آنها را در پیش میگیرد که مسلماً همان افکار غیرعقلانی اوست (ic).
سلامت روانی با شخصیت سالم
اختلال شخصیت
به طور خلاصه، در نظریة الیس دربارة شخصیت، انسانها تا حد زیادی خود متوجه، اختلالات و ناراحتیهای روانی خود هستند. انسان با استعداد و آمادگی مشخص برای مضطرب شدن متولد میشود و تحت تأثیر عوامل فرهنگی و شرطیشدنهای اجتماعی این آمادگی را تقویت میکند. در عین حال، انسان این توانایی قابل ملاحظه را هم دارد که به کمک تفکر و اندیشه، از آشفتگی و اضطراب خود جلوگیری کند. بنابراین، اگر چنانچه با مسئله تشکل افرادی که نیاز به کمک و روانیاری دارند، به شیوهای بسیار فعال و جهت دهنده، آموزگار منشانه و فلسفی روبرو میشویم. در اکثر موارد، آنها از تفکر انحرافی و رفتار و عواطف نامناسب خود دست برخواهند داشت، به تغییرات اساسی و چشمگیری در عقاید بیماریزای خود دست خواهد زد و نتیجتاً، بهبود خواهند یافت (الیس، 1973: کرسینی 1973: هرشر، 1970).
12باور غیرمنطقی که موجب اضطراب و ناراحتی میگردد:
1. این باور که برای هر بزرگسالی ضروری است که مورد عشق دیگران قرار گیرد و آن هم تحت هر شرایطی- و به جای تمرکز بر ارزش فردی، برگرفتن تأیید از دیگران و بر دوست داشته شدن به جای مورد محبت قرار گرفتن تأکید دارد.
2. این باور که رفتارهای خاصی نادرست و بد هستند و کسانی که این رفتارها را دارند بد میباشند- به جای این باور که این رفتارهای خود تخریبگر یا غیر اجتماعی، یا کسانی که این اعمال را انجام میدهند رفتار احمقانه، خشن و یا بیمارگونه دارند و بهتر است که به تغییر آن کمک شود. رفتارهای بد دیگران آنها را افرادی بد نمیسازد.
3. این باور که در صورتیکه چیزها آنگونه که ما میخواهیم نباشد افتضاح است. به جای این باور که این چیزها خیلی بد است و بهتر است تلاش کنیم تا شرایط را تغییر دهیم و آن را رضایتبخش سازیم و اگر این کار ممکن نباشد با رضایت بیشتری شرایط موجود را بپذیریم.
4. این باور که بدبختی انسان به علت عوامل بیرونی است و به ما توسط مردم و اتفاقات بیرونی تحمیل میشود- به جای این باور که ناراحتی روانی به طور عمده به علت دیدگاه ما نسبت به وقایع ناگوار است.
5. این باور که اگر چیزی خطرناک یا هولناک باشد باید به شدت از آن ناراحت شد و کاملاً نگران آن باشیم- به جای این باور که فرد بهتر است به صورت صریح با این مسأله روبرو شود و آن را به صورت غیرخطرناک تبدیل کرده و زمانیکه این کار ممکن نباشد وقوع آن را بپذیرد.
6. این باور که بهتر است از سختیها و مسؤلیتهای زندگی اجتناب کرده و راه آسان معمولاً بسیار دشوارتر از راه طولانیمدت است.
7. این باور که ما مطمئناً به چیزی یا کسی قویتر و بزرگتر از خودمان نیاز داریم تا به آن تکیه کنیم- به جای باور به این که بهتر است خطا کرده و کارها و فکرها را با وابستگی کمتر انجام دهیم.
8. این باور که باید کاملاً شایسته و نابعه باشیم و به همة جنبههای موفقیت دست یابیم به جای باور به اینکه بهتر است به جای آنکه همیشه بخواهیم بهترین را انجام دهیم آنچه میخواهیم را سعی کنیم درست انجام دهیم و خود را به عنوان موجودی غیرکامل بپذیریم که خطاهای عمومی و محدودیتهای انسان را دارد.
9. این باور که اگر چیزی یکبار عمیقاً زندگی ما را تحت تأثیر قرار داد این اتفاق همواره زندگی ما را تحت تأثیر دارد- به جای باور به اینکه ما میتوانیم از تجارب گذشته خود بیاموزیم اما نباید به آنها وابسته باشیم و بر آن مبنا زندگی کنیم.
10. باور به اینکه ما باید کنترل کامل بر امور داشته باشیم- به جای باور به این که دنیا پر از احتمالات و شانس است و ما همچنان میتوانیم در کنار آنها از زندگی لذت ببریم.
11. باور به این که خوشحالی انسان از طریق جبر و سکون به دست میآید به جای این باور که ما تمایل داریم که شادتر باشیم و خود را وقف پروژههای بیرونی و افراد دیگر کنیم.
12. این باور که ما به طور حقیقی کنترلی بر احساسات خود نداریم و نمیتوانیم احساس بدبختی خود را تغییر دهیم- به جای این باور که ما کنترل حقیقی بر احساسات تحریککننده خود داریم و اگر بخواهیم میتوانیم این فرضیهها را که معمولاً خودمان خلق کردیم، تغییر دهیم.
برای سادهتر کردن آنچه الیس به عنوان باورهای غیرمنطقی از آن نام میبرد باید بگوییم:
1. من باید کاملاً شایسته و کامل باشم وگرنه بیارزشم.
2. دیگران باید با من کاملاً خوب رفتار کنند وگرنه من بیچارهام.
3. دنیا باید همواره باعث شادی من باشد وگرنه میمیرم.
درمانگر از مهارتهای خود به چالش طلبیدن این باورهای غیرمنطقی استفاده میکند و یا حتی برتر از آن سایر اعضای گروه را به چالش این باورها میطلبد برای مثال میپرسد:
1. آیا هیچ مدرکی برای این باور وجود دارد؟
2. آیا هیچ مدرکی علیه این باور وجود دارد؟
3. اگر این باور را رها کنی بدترین اتفاق ممکن چه خواهد بود؟
4. بهترین اتفاق چه خواهد بود؟
چرا رویکرد درمانی در گروه مورد استفاده قرار میگیرد؟ مزایای متعددی برای درمان در گروه در مقایسه با درمان فردی وجود دارد. اولین مزیت احساس عمومیت مراجعان در گروه است که در مییابند تنها آنها نیستند که از این مشکل رنج میبرند. دومین مزیت این است که گروه فرصت آموزش جانشینی از راهحلهای دیگران برای مشکل مشابه را برای فرد ایجاد میکند. سومین مزیت این است که حضور فرد در گروه برای اولین بار به معنای اعلام تعهد عمومی فرد برای تغییر است سایر مزایا بهطور اخص در درمان عقلانی- رفتاری فرصتهای ایفای نقش و کمک در کنار گذاشتن افکار غیرمنطقی میباشد که از طریق ایفای نقش در موقعیتهای کنترل شده و حقیقی در خور هر مراجع انجام میشود. هدف در کنار گذاشتن افکار غیرمنطقی، جایگزین کردن افکار مثبتتر و منطقیتر به جای افکار غیرمنطقی و نا به هنجار میباشد.
مزیت مهم دیگر رویکرد شناخت عقلانی- عاطفی درمان گروهی آن است که بیش از نیمی از درمانهای مؤثر در ضمن جلسات انجام میگیرد. باقی کار درمان به صورت تکلیف بین جلسات که شامل نمره دادن به موضوعات نگران کننده و تمرین هر دو عامل حساسیتزدایی و بازسازی نظام شناختی میباشد، انجام می شود. برخی از مواقع تمرینها به صورت جلسه به جلسه انجام میپذیرد اما برخی بیش از یک هفته فرصت میان جلسات برای انجام تمرینهای پیچیده لازم است. برای مثال، تکلیف خودافشایی ممکن است برای جلسة خاصی در نظر گرفته شود. در این مواقع، تکلیف برای دو یا چند هفته بعد داده میشود.
گروه میتواند شامل ترکیب مردان و زنان در تمام سنین باشد اما در صورت تقاضا گروه میتواند تنها شامل مردان یا زنان باشد. (این طریق در برخی از مواقع که مشکلات جنسیتی زیادی وجود دارد مناسب خواهد بود).
گروه روش بسیار مناسبی برای کار بر روی مشکلات فردی و اجتماعی میباشد زیرا در گروه تمامی مشکلاتی را که در موقعیتهای اجتماعی اعضا با آن روبرو میشوند نمایانگر شده و در کنار آمدن با آن مسائل به فرد کمک میکند. مشکلات فردی معمولاً میتواند با در جریان قرار گرفتن مشکلات دیگر اعضای گروه تخفیف یابد و اعضای گروه معمولاً میتواند به یکدیگر کمک کرده و از بینش یکدیگر بهره ببرند. علاوه بر این مباحثه، درمانگر عقلانی، عاطفی از هر تکنیک دیگری که به تفسیر باور مراجعان کمک کند استفاده خواهد کرد. ممکن است گروه درمانی از تکنیک هایی نظیر توجه بدون قید و شرط، فعالیتهای مخاطره آمیز، قاطعیتورزی، آموزش همدلی و گاهی از تکنیک ایفای نقش، حساسیتزدایی و غیره استفاده کنند.
پذیریش بیقید و شرط خود
الیس تأکید بسیار زیادی بر اهمیت آنچه به آن پذیرش بیقید و شرط خود میگوید دارد. او اظهار میدارد در مکتب عقلانی عاطفی هیچ فردی هر قدر که کارهای ناشایست انجام دهد فرد بدی نیست و ما باید خود را به خاطر آنچه هستیم به جای آنچه بهدست میآوریم بپذیریم.
یک رویکرد که او به آن اشاره میکند قانع کردن مراجع به ارزش باطنی خود به عنوان یک انسان میباشد.
او اشاره دارد که اکثر نظریهها از مفاهیم اعتماد به نفس، قدرت خود و سایر مفاهیم مشابه بسیار صحبت کردهاند. ما به طور طبیعی موجودات ارزیابی کنندهای هستیم. اما ما از ارزیابی صفات و کارهای خود فراتر رفته و به ارزیابی خود میپردازیم و تنها دستاورد این عمل ضرر میباشد.
براساس باور الیس دلایل مشروط برای ارتقاء “خود” در هر فرد وجود دارد: ما میخواهیم زنده بمانیم و سالم و از زندگی لذت ببریم. اما باورهای غیرمنطقی آسیبزا برای خود عبارتنداند از:
1. من خاص یا نفرین شده هستم.
2. من باید دوست داشته شوم و از من نگهداری شود.
3. من نه خوبم و نه بد.
4. باید خود را ثابت کنم.
5. باید هر آنچه میخواهم داشته باشم.
حوزههایی که میتوانند در گروه مطرح شوند عبارتند از: خشم، اضطراب، احساس گناه، شرم، آلودگی، حسادت، شک، استرس، اعتماد به نفس، خودباوری پایین، کنارآمدن با موقعیتهای خاص اجتماعی یا شرایط خاص سلامتی، مشکلات شغلی، ناراحتی کلی، مشکلات وابستگیهای مواد و الکل، مشکلات روابط، مشکلات برقراری ارتباط، ترس اجتماعی و غیره …
در انتها 12 باور غیرمنطقی در کنار باورهای جایگزین آن برای درک کلی خطاهای شناختی ذکر میگردد
1. باور غیرمنطقی
من به عشق و تأثیر عمدة افراد نیازمندم و از عدم تأثیر هر فردی اجتناب میکنم.
باور منطقی
عشق و تأیید بسیار دلپذیر است و در شرایط مناسب به دنبال آن خواهم بود اما آنها از واجبات نیستند من بدون آنها نیز میتوانم زندگی کنم.
1. باور غیرمنطقی
برای ارزشمند بودن به عنوان یک انسان، باید به موفقیت در هر کاری که میکنم بدون هیچ اشتباهی دستیابم
باور منطقی
من همواره سعی میکنم تا حد ممکن به موفقیت دست یابم. اما شایستگی عدم شکست غیرواقعی است. بهتر است که خود را جدا از عملکرد خود به عنوان یک انسان بپذیرم.
2. باور غیرمنطقی
افراد باید همواره کار صحیح را انجام دهند، زمانی که کاری آسیبزا انجام میدهند باید سرزنش و تنبیه شوند.
باور منطقی
ناخوشایند است که گاهی افراد کارهای نادرست انجام میدهند اما انسان کامل نیست و ناراحت کردن خودم در حقیقت تغییری ایجاد نخواهد کرد.
3. باور غیرمنطقی
وقایع باید طبق آنچه میخواهم باشد و در غیر این صورت زندگی غیرقابل تحمل خواهد بود.
باور منطقی
هیچ قانونی وجود ندارد که بگوید هر چیز باید آنگونه که میخواهم اتفاق بیفتد. ناامید کننده است اما میتوانم این را درک کنم به خصوص برای جلوگیری از فاجعه
4. باور غیرمنطقی
ناراحتی من به واسطه اتفاقات خارج از کنترل من به وجود آمدهاند و در نتیجه کار زیادی نمیتوانم برایش انجام دهم.
باور منطقی
عوامل خارجی بسیاری در کنترل من نیستند. اما اینها افکار من هستند (نه عوامل خارجی) که باعث احساسات من میشوند و میتوانم بیاموزم که افکارم را کنترل کنم.
5. باور غیرمنطقی
من باید در مورد چیزهای خطرناک و ناخوشایند نگران باشم وگرنه آنها ممکن است اتفاق بیفتند.
باور منطقی
نگرانی در مورد وقایعی که میتوانند ناخوشایند باشند از رخداد آنها جلوگیری نخواهد کرد اینکار فقط من را در حال حاضر نگران و افسرده میسازد.
6. باور منطقی
با اجتناب از مشکلات، ناملایمات و مسئولیت در زندگی شادتر خواهم بود.
باور منطقی
اجتناب از مشکلات به صورت خلاصه آسانتر است و کنار گذاشتن چیزها از اتفاقات نامناسب برای مدت طولانی جلوگیری میکند و همچنین به من فرصت بیشتری برای نگران شدن میدهد.
7. باور غیرمنطقی
هرکسی باید به فردی قویتر از خود تکیه کند.
باور منطقی
تکیه بر دیگری ممکن است باعث رفتارهای وابسته گردد. عیبی ندارد که به جستجوی کمک باشیم اما در صورتی که آموخته باشیم به خود و قضاوت خود ایمان داشته باشیم.
8. باور غیرمنطقی
اتفاقات گذشته باعث مشکلات من هستند و آنها همچنان در احساسات و رفتارهای من دخیلند.
باور منطقی
گذشته نمیتواند در زمان حال من تأثیر بگذارد. باورهای اخیر من عکسالعملها را ایجاد میکنند. ممکن است این باورها را در گذشته آموخته باشم اما میتوانم در حال حاضر آنها را تحلیل و تفسیر دهم.
9. باور غیرمنطقی
من باید با ناراحتی دیگران ناراحت شوم.
باور منطقی
من نمیتوانم احساس بد و ناراحتی دیگران را با ناراحت شدن خود تغییر دهم.
10. باور غیرمنطقی
من نباید احساس ناآسودگی و درد داشته باشم، نمیتوانم اینها را درک کنم و باید از آنها اجتناب کنم آن هم به هر قیمتی.
باور منطقی
چرا من نباید احساس ناآسودگی و درد کنم؟ من اینها را دوست ندارم اما درکشان میکنم. اگر همواره از ناملایمات اجتناب کنم زندگی من بسیار محدود خواهد بود.
11. باور غیرمنطقی
هر مشکلی باید راهحل ایدهآلی داشته باشد و وقتی فردی نتواند آن راهحل را بیابد زندگی غیرقابل تحمل خواهد بود.
باور منطقی
مشکلات معمولاً راهحلهای متفاوتی دارند بهتر است که منتظر راهحل ایدهآل نباشیم و به بهترین راهحل موجود زندگی کنیم. من میتوانم با کمتر ایدهآل زندگی کنم.
اهداف درمان عقلانی- عاطفی در گروه
اهداف این روش گروه درمانی آموزش به مراجعان است که چگونه احساسات و رفتارهای ناکارآمد خود را به احساسات و رفتارهای سالم تغییر داده و چگونه با همة وقایع ناخوشایند که ممکن است در زندگی آنها اتفاق افتد،کنار بیایند. (وسلر 1986). بهطور ایدهآل، درمان عقلانی عاطفی ویژگیهای آمده در زیر را برای فردی از نظر ذهنی و عاطفی سالم پرورش میدهد:
نفع شخصی، خودمحوری، علاقه اجتماعی، تعادل، پذیرش عدم قاطعیت و ابهامات، انعطافپذیری، تفکر علمی، تعهد، خطرپذیری، پذیرش خود، لذت بردن از وقایع طولانی مدت، تمایل به ناکامل بودن و پذیرش مسئولیت اختلالات عاطفی فردی (الیس، 1987، 1994، 1996).
هدف این مکتب درمانی این است که اعضای گروه را به ابزاری مجهز کند که احساسات ناسالم را کاهش داده یا محدود کنند (از قبیل افسردگی و اضطراب) بهطوری که بتوانند زندگی رضایتبخشتری داشته باشند. برای دستیابی به این اهداف بنیادی، به مراجعان راههای عملی برای شناسایی افکار و باورهای نادرست زیرین میدهند تا به صورت نقادانه این باورها را ارزیابی کنند و یا به باورهای سازنده آنها را تغییر دهند.
اساساً به اعضای گروه آموزش داده میشود که نسبت به واکنشهای عاطفی خود مسئول اند و میتوانند اختلالات عاطفی خود را با توجه کردن به تفاسیر فردی و با تغییر باورها و ارزشهای آن کاهش دهند و همچنین فلسفهای واقعیتر و مؤثرتر برای کنار آمدن با اتفاقات ناخوشایند در زندگی اتخاذ کنند. اهداف درمانی این مکتب اساساً برای درمان فردی و گروهی همانند است. این دو در برخی روشها و تکنیکهای درمانی خاص با هم متفاوتند که در اینجا به بیان تفاوتها میپردازیم:
نقش و عملکرد رهبر گروه
فعالیتهای گروه درمانی عقلانی عاطفی با یک هدف اصلی به وجود میآیند: کمک به مداخلههای درونی یک فلسفه زندگی، همانطور که مجموعهای از افکار و باورهای غلط از محیط فرهنگی اجتماعی برخاسته که با برداشتهای فردی متفاوتند. با فعالیت در راستای این هدف، رهبر گروه وظایف و نقشهای خاصی دارد. وظیفه اول این است که به اعضای گروه نشان دهد که چگونه خود عامل ایجاد بدبختی خود هستند. اینکار با روشن ساختن ارتباط میان اختلالات رفتاری، عاطفی و ارزشها، باورها و رفتارهای آنها انجام میشود. رهبرگروه آنها را با باورهایی که بدون سؤال پذیرفتهاند روبرو میکند و نشان میدهد که چگونه آنها را با یک فرضیه آزموده نشده ادامه میدهیم و چگونه به صورت سازنده فکر کنیم.
برای کمک به اعضای گروه برای رها کردن شکست و دریافتهای کنونی که به وجود آمدن افکار غیرمنطقی دخیلند و میدانندکه آنها ادامه این تفکرات غیرمنطقی آن ها را ناراحت میکند، درمانگر میتواند به آنها کمک کند تا افکار خود را اصلاح کنند. این مکتب معتقد است که افکار غیرمنطقی آنچنان در افراد دیرینه شدهاند که تغییر آنها به آسانی انجام نمیگیرد. در واقع این کار نقش رهبر گروه است که به اعضا بیاموزد چگونه فرضیههای خود را به چالش بطلبند و چگونه چرخة ارزیابی خود و سرزنش دیگران را متوقف کنند.
اما رهایی از علائم اختلال کافی نیست. اگر تنها مشکل و مشخصههای خاصی در حال درمان است و سایر ترسها نیز پدیدار میگردند گام نهایی در روند درمان این است که به اعضا بیاموزیم چگونه قربانی افکار غیرمنطقی آینده نشوند. درمانگر هسته افکار غیرمنطقی را بررسی میکند و به اعضا میآموزد هنگام مواجه با مشکل در آینده چگونه افکار و باورهای منطقی را جایگزین آنها سازند.
REBT تکنیکهای شناختی و رفتاری و عاطفی بسیاری را بهکار میگیرد و این روشها براساس درمان فعال صورت میگیرد. درمانگران گروهی عقلانی- عاطفی تکنیکهایی را به دست آوردهاند از قبیل پرسشگری، چالش طلبیدن، تکلیف دادن و کمک به مراجعان در تجربه روش تفکر، احساس و رفتار جدید. درمانگر نقش یک معلم و نه یک والد وابسته را بازی میکند. درمانگر گروهی عقلانی عاطفی از نزدیک شدن بیش از حد به اعضای گروه اجتناب میکند و از افزایش تمایل آنها به وابستگی نیز جلوگیری میکنند. میان پذیرش و ملایمت، تفاوت میگذارد. در هر صورت برای اعضای گروه خود ارزش بسیاری قائلند و در کار درمان مشارکت میکنند. درمان عقلانی- عاطفی بر پذیرش بیقید و شرط مراجعان بدون توجه به افکار غیرمنطقی آنها تأکید میکند. این گونه درمانگران در شرایطی که احساس میکنند خودافشایی به درمان مراجعان کمک میکند از این تکنیک استفاده میکنند.
درمانگران عقلانی- عاطفی به مفهوم کارایی درمان بسیار پایبندند و الیس اظهار داشته که به غیر از مواقع خاص استفاده از روشهای ناکارآمد و وقتگیر از قبیل تداعی آزاد، تحلیل رویا، تاریخچه گذشته بیمار با ذکر جزییات و سایر تکنیکهایی که در کوتاهمدت هیچ نتیجهای ندارند و یا حتی در طول مدت، توصیه نمیشود. به جای آن، رهبران گروه در آموزش مدلهای تئوریک، روشهای کنار آمدن با مسائل و روشهای آزمودن فرضیه تلاش میکنند.
فرایند و تکنیکهای درمانی
درمان عقلانی- عاطفی روشهای متعدد شناختی، عاطفی و رفتاری در خود دارد. همانند سایر شناخت درمانگران، درمان عقلانی- عاطفی تکنیکها را برای تغییر الگوی تفکر، احساس و رفتار مراجع با یکدیگر ترکیب میکند. این روش درمانی روش ترکیبی و انتخابی از رفتارهای گوناگونی است که در مکتب وجودگرایی، انسانگرایی و سایر رویکردهای درمان استفاده میشود. با وجودیکه این روش ترکیبی است، تمرکز بر ابعاد رفتاری و شناختی است. درمان عقلانی- عاطفی بر تکنیکهای خاصی برای تغییر خودباوری افکار در موقعیتهای اجتماعی تأکید دارد. بر علاوه برای شناخت باورها، درمان عقلانی- عاطفی به اعضای گروه کمک میکند متوجه شوند چگونه باورهای آنها احساسات و رفتارهای آنها را از تفکرات ناکارآمد میسازد. درمان عقلانی- عاطفی به کاهش علائم با تغییر فسلفه زیرین آن کمک میکند.
مشکلاتی که در درمان عقلانی عاطفی مورد بررسی قرار میگیرند عبارتند از:
دامنة وسیعی از اختلالات در درمان گروهی عقلانی- عاطفی مورد درمان قرار میگیرند: اضطراب، افسردگی، خشم، مشکلات زناشویی، مهارتهای بین فردی ضعیف، مهارتهای والدینی، اختلالات شخصیت، اختلال وسواسی، اختلالات خوردن غذا، علائم روانی تنی، اعتیاد و اختلالات روانی. در مورد مراجعانی که به صورت غیرداوطلبانه ارجاع داده میشوند ضروری است تا راههایی برای ایجاد انگیزه در آنان با نشان دادن مزایا و روش دیگر کمک ارائه دهیم.
بهکارگیری درمان عقلانی- عاطفی در گروه
الیس همیشه اشاره میکرد که بهترین درمان، درمانی است که بتواند به درمانگران بیاموزد در یک زمان محدود چگونه با مشکلات زندگی کنار بیایند. او این خصوصیات را برای درمان عقلانی- عاطفی در گروه در نظر گرفته است:
• اعضای گروه میتوانند به سرعت بیاموزند چگونه خود را آزرده میسازند. در مدل A-B-C مشکلات آنها میتواند به سادگی و سهولت نمایش داده شود و در معرض درمان قرار گیرد.
• به علت ماهیت فعال و مستقیم درمان عقلانی- عاطفی، اعضا میتوانند اختلالات خود را در زمان کوتاهی از بین ببرند.
• با استفاده از روشهای شناختی، عقلانی و عاطفی در این روش درمانی برای مدتی کوتاه، اعضا میتوانند فلسفهای سازنده ای در خود درونی کنند که به مقابله با مشکلات در آینده نیز کمک کند.
روشهای شناختی در درمان عقلانی- عاطفی
براساس دیدگاه شناختی، درمان عقلانی- عاطفی به مراجعان نشان میدهد که باورها و صحبتهای درونی آنها را آزرده میسازد. تکنیکهای گوناگونی برای از بین بردن این شناختهای خود تخریبگر وجود دارد و به افراد آموزش داده میشود چگونه بر این افکار غلبه کنند. در یک گروه درمان عقلانی- عاطفی، تأکید زیادی بر فکر کردن، بحث کردن، مناظره، چالش طلبیدن، ترغیب، تغییر، توضیح و آموزش وجود دارد. برخی از تکنیکهایی که در درمان گروهی عقلانی- عاطفی وجود دارند در زیر آمدهاند:
- آموزش مدل A-B-C
تئوری A,B,C، به مراجعان چه در گروه درمانی و چه در درمان فردی آموزش داده میشود. اعضا میآموزند که بدون توجه به چگونگی “بایدهای” غیرمنطقی، آنها قدرت مبارزه با این افکار غیرمنطقی را دارند. به مراجعان راههای کاربردی برای استفاده از تئوری A,B,C در مشکلات روزمره آموزش داده میشود.
- مباحثه باورهای غیرمنطقی
مراجعان میآموزند که چگونه ارزشها و رفتارهای مربوط به خود و دیگران را بررسی و اصلاح کنند. درمانگران به مراجعان نشان میدهند چگونه مسائل را بدجلوه میدهند و چگونه خود را کوچک و حقیر میسازند. در نقش آموزشدهنده رهبران گروه درمانی عقلانی- عاطفی بر مباحثه افکار غیرمنطقی متمرکز میشوند و ایدههای منطقی را جایگزین باورهای غیرمنطقی، مصیبتزا و فاجعهآمیز سازند. آنها نشان میدهندکه چگونه این عقاید و باورها، ناراحتیهای غیرضروری بهوجود میآورند و مراجعان را تشویق میکنند که این رفتارهای ناکارآمد را تغییر دهند. برای گرفتن نتیجة بهتر مباحثه لازم است که ورای مرحله شناختی رفته و شامل مباحثه احساسات نیز گردد. اعضا با قدرت تمام به پرسیدن و چالش افکار غلط پرداخته و همچنین از روشهای درمان عاطفی که در پایین ذکر میشود برای افزایش تأثیر این مباحثات استفاده میکنند.
- آموزش کنارآمدن با عبارات خودساخته
اعضای گروه میآموزند که چگونه باورهای غیرمنطقی میتوانند با عبارات معقول کنار رانده شوند. از مراجعان انتظار میرود که روش صحبت کردن خود را با نوشتن و تحلیل کیفیت زبان خود بررسی کنند. برای مثال: یکی از اعضا ممکن است به خود بگوید من باید عالی عمل کنم که به این مفهوم است که من باید “خوب” باشم. اگر من هر اشتباهی بکنم، این افتضاح خواهد بود. من نمیتوانم بپذیرم که به سرعت جلب توجه به عنوان بهترین را نکنم. مردم تنها زمانی مرا تأیید کرده و به من عشق میورزند که من بهترین هستم و من واقعاً به این تأیید از دیگران برای حس ارزشمندی خود محتاج هستم. با آگاهی از این مطلقگرایی و کیفیت گفتههای خود به صورت بیرونی و درونی، مراجع میآموزد که چگونه آنچه خود میگوید او را برای شکست تحریک میکند. او میتواند این عبارات خود تخریبگر را با جملاتی نظیر این جایگزین کند: من هنوز میتوانم خود را تأیید کنم بدون توجه به ایدهآل بودنم. با وجودیکه دوست دارم بهترین را انجام دهم، لزومی ندارد که خود را مجبور به انجام کارهای ایدهآل و غیرمنطقی کنم. علاوه بر این، حتی اگر شکست بخورم، هنوز میتوانم خود را تأیید کنم. من نباید تأیید جهانی شوم تا احساس ارزشمندی داشته باشم.
- روشهای روان آموزشی
اعضای گروه درمانی عقلانی- عاطفی تشویق میشوند که بیرون جلسات درمان برای تغییر فردی تمرین کنند. الیس، ابرام و دنگلیکی (1992) دریافتند که مراجعانی که متون شناختی رفتاری مطالعه میکنند، از نوارهای ویدئویی آموزشی استفاده و در کلاسهای آموزشی درمان عقلانی- عاطفی شرکت میکنند، بهتر از دیگران الگوبرداری در این روش را میآموزند. درمان عقلانی- عاطفی منابع زیادی برای کنار آمدن با مشکلات عاطفی به طور کلی و تمایلات خاص در بردارد که عبارتند از اعتیادهای پیشرفته، افسردگی، مدیریت خشم، مشکلات اضافه وزن، قاطعیتورزی و غلبه بر تعویق انداختن امور. الیس نوارهای آموزش زیادی ضبط کرده است که تعدادی از آنها برای جلوگیری از نگرانی و غلبه بر اضطراب مناسبند.
تکالیف شناختی
به مراجعان گروه درمانی عقلانی- عاطفی تکالیفی داده میشود که شامل راههایی برای استفاده و کاربرد تئوری A,B,C برای مشکلات روزمره میباشد. به اعضا ممکن است فرم “خودیاری” درمان عقلانی عاطفی نیز داده شود. در یک ستون آنها عبارت بحت کننده هر باور غیرمنطقی را مینویسند. در ستون دیگر یک باور منطقی جایگزین باور غیرمنطقی را یادداشت میکنند. در نهایت، احساسات و رفتارهایی را که پس از رسیدن به یک باور منطقی تجربه کردهاند را یادداشت میکنند. برای مثال عبارت، “من باید تأیید شوم و توسط تمام افراد خاص اطرافم پذیرفته شوم”. میتواند با عباراتی نظیر زیر به بحث برده شود: کجا نوشته شده که من باید این تأییدیه را داشته باشم؟ چرا باید تأیید آنها را داشته باشم تا احساس ارزشمندی کنم؟ یک باور کارآمد و منطقی میتواند اینگونه باشد: هیچ مدرکی وجود ندارد که من باید تأییدیه همه را داشته باشم حتی با وجودیکه دوست دارم مورد تأیید افرادی که برایم اهمیت دارند قرار بگیرم. در طول هفته، اعضا میتوانند موقعیتهایی را که در آنها به خوبی عمل کرده یا با سختی مواجه شدند را اینگونه بررسی کنند. اعضای گروه معمولاً به یکدیگر راههای به چالش طلبیدن باورها را براساس آنچه در فرمهای خودیاری وجود دارد میآموزند.
روشهای عاطفی در درمان گروهی عقلانی- عاطفی
همانطور که مشاهده شد، درمان عقلانی- عاطفی تقریباً همواره رویکردی چند مدلی است که به تغییر خصوصیات افراد با استفاده از روشهای شناختی، رفتاری و عاطفی است. برخی از تکنیکهای عاطفی عبارتند از پذیرش بیقید و شرط، تصور کردن عقلانی- عاطفی، استفاده از شوخی و خنده، تمرینهای مبارزه با شرم و ایفای نقش عقلانی- عاطفی.
پذیرش بیقید و شرط
به مراجعان پذیرش بیقید و شرط داده میشود بدون توجه به رفتار آنها در بیرون و داخل جلسة درمان و درمانگر به اعضا میآموزد که چگونه به پذیرش خود بدون قید و شرط برسند. اعضای گروه معمولاً دچار این ترس هستند که آنچه انجام دادهاند و یا آنچه هستند فاش شده و به همین دلیل پس رانده شوند. رهبر گروه میتواند به اعضا بیاموزد که با وجودی رفتار آنها ممکن است نادرست و یا غیراخلاقی باشد اما آنها هیچ وقت افراد بیخود و بیارزشی نیستند. این پذیرش بیقید و شرط فضای گروهی ایجاد میکند که به اعضا اجازه میدهد که احساس کنند مورد پذیرش واقع شدهاند حتی اگر باورها و افکار آنها به چالش طلبیده شدهاند. الیس به اعضای گروه میآموزد که هیچگاه احمق یا بیارزش نیستند. آنها بیش از آنچه فکر میکنند ارزش دارند.
تصور کردن عقلانی- عاطفی
به مراجعان نشان داده میشود چگونه بدترین چیزهایی که میتوانند فکر کنند را تصور کنند و سپس احساسات مثبت را جایگزین احساسات مخرب سازند. از مراجعان خواسته میشود که خود را در موقعیت خاصی که در آن احساسات آزاردهنده را تجربه کردند تصور کنند، سپس روی آنها کار میشود تا آنها را به احساسات سالم تغییر دهند و سپس رفتار خود در آن موقعیت را تغییر دهند. برای مثال درمانگر حتی مراجع دارای مقاومت را میتواند تحریک کند خود را در موقعیتی تصور کنند که همواره دچار شکست میشوند و مورد نقد قرار میگیرند و این اتفاقات در او احساس بیکفایتی ایجاد میکند. سپس، این مراجعان تحریک میشوند که احساسات خود را از بیارزش به افسوس و ناامیدی تغییر دهند. اعضا این تمرین را حداقل 30 روز پشت سرهم انجام میدهند تا زمانیکه به خود بیاموزند که در مواقع شکست به جای احساس بدبختی احساس تأسف و ناامیدی داشته باشند. اعضا ممکن است بدترین ترسهای خود را تجسم کنند. در گروه، آنها این ترسها را با اعضا در میان میگذارند و بینش عاطفی بیشتری پیدا میکنند که چگونه این ترسها بیشتر آنچه میگویند و انجام میدهند را تحت تأثیر قرار میدهند و میآموزند که چگونه به طریق دیگری به این ترسها پاسخ دهند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 34 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید