دانلود مقاله آشنایی با کار ویروس‌ها در راستای ویروس زدایی

چکیده
امروزه با توجه به فراوانی ویروس های کامپیوتری از یک طرف و صدمات حاصل از انتشار آنها از سویی دیگر شناخت و نحوه مبارزه با آنها بسیار حائز اهمیت می باشد . در این مقاله آشنایی با نحوه عملکرد ویروسهای کامپیوتری بیان شده است .
مقدمه
امروزه با توجه به تعدد ویروس های کامپیوتری در کشور،که اغلب آنها نیز ایرانی می باشند، شناخت و جلوگیری از تخریب آنها مفید ولازم به نظر می رسد . پیش از هر گونه بحث فنی لازم است توضیحی در مورد ویروس و خوب وبد بودن ویروس سازی از دیدگاه مثبت آن بررسی شود تا مبادا افراد بد گمان و احتمالا متنفر از ویروس ، سیل بدو بیراه خود را نثار ویروس نویسان! کنند بد نیست بدانیم جدای از هنر و تکنیک زیبای عملکرد ویروس های مختلف و شیرینی جدال با ویروس یابها ، خود ویروس عاملی برای حمایت از برنامه های کاربردی می توامند به شمار آید، چرا که اولین ویروس ها در راه جلوگیری از کپی برداریهای غیر مجاز طرح و نوشته شده و زمان فعالیت آن را موکول به وقتی کرده اند که فرد خاطی از " خواهش عدم کپی غیر مجاز" نیاز به گوش مالی دارد ! تا شاید همین فرد عادت به خرید و تهیه ی برنامه های مورد استفاده خود از طریق اصولی بنماید.
واما ویروس ها برنامه هایی هستند که به شکل پنهانی، موقع اجرا شدن برنامه آلوده خود را به برنامه های اجرایی نظیر فایل های COM و EXE می چسبانند و معمولا بدون اینکه تاثیری در کار اصلی برنامه آلوده بگذارند، منتظر زمان فعالیت نهایی یا برقراری شرط خاصی می شوند . حال این فعالیت می تواند بزرگتر کردن فایلهای مختلف DATA باشد ، یا آلوده کردن فایلهای اجرایی و یا از بین بردن اطلاعات PARTITION TABLE، معدوم کردن اطلاعا ت با ارزش یا از کار انداختن فایل های اجرایی و ... باشد .
ولی در هر حال یک چیز در اکثر ویروس ها مشترک می باشد و آن انتقال ویروس از فایل های آلوده به فایل های سالم است .
ویروس ها برنامه کامپیوتری هستند و نه چیز دیگری و می توانند با انواع زبان های برنامه سازی Assenbly، C++، Pascal،Basic، ... طراحی شوند و ما از قویترین زبان یعنی اسمبلی جهت اینکاراستفاده کرده ایم

چگونه ویروس ها کار می کنند.
ویروس های کامپیوتری برنامه های پارازیته ای هستند که توسط افراد به طور عمد نوشته می شوند و راه عملکرد کامپیوتر شما را بدون دانش و اجازه شما تغییر می دهند. ویروس کپیی از خود را به دیگر فایل ها می دهد، وقتی ویروس فعال شد، ممکن است به فایل آسیب رسد، موجب رفتار های نامنظم سیستم و یا نشان دادن پیغام هایی شوند.
ویروس های کامپیوتری فایل های سیستم و سند هایی را که شما توسط برنامه های مختلف به وجود آورده اید، آلوده می کند.
بعضی از ویروس های سیستم، طوری طراحی شده اند که برنامه ها را خراب کنند، به فایل ها آسیب برسانند و اطلاعات دیسک ها را پاک کنند.

ویروس ها چگونه منتشر می شوند
اگر کسی چیزی در مورد کامپیوتر ها نداند این را می داند که ویروسها مخرب هستند و باید کامپیوتر خود را در برابر هجوم آنها حافظت کند. کمپانی های ضد ویروس ( آنتی ویروس ) تعداد زیادی ویروس را ساپورت می کنند. ولی هیچ کدام از آنها کامل نیستند. آنتی ویروسهای امروزی بیشتر عمل حفاظت را به طور واکنشی انجام می دهند تا به صورت کنشی. یعنی برای برای اینکه آنتی ویروس شما متوجه ویروس جدید در کامپیوتر شود باید تا آخرین بیت وارد کامپیوتر شما شود و شروع به فعالیت کند. سناریوی پخش یک ویروس جدید در اینترنت و عکس العمل شرکت های آنتی ویروس در برابر آن به صورت زیر است:
• ابتدا یک ویروس به طور متوسط صد هزار کامپیوتر را مورد هجوم قرار می دهد.
• سپس شرکت های آنتی ویروس شروع به ساختن پکیج برای آنها می کنند.
• در مرحله بعد این پکیج در اختیار عموم قرار می گیرد.
مشکل این است که ممکن است کامپیوتر شما قبل از ساختن این پکیج مورد حمله قرار گیرد. مشکل دیگر این است که اکثر افراد آنتی ویروس کامپیوتر خود را « به روز » یا « up to date » نمی کنند. کمپانی های ضد ویروس بیشتر به صورت اکتشافی عمل می کنند. و این کار را بوسیله برنامه های آشکار سازی انجام می دهند. این برنامه ها کلیه اعمالی را که در کامپیوتر بوسیله برنامه های دیگر انجام می شود تحت نظر می گیرند و هر گاه این اعمال با کارهایی که یک ویروس در کامپیوتر انجام می دهد مطابقت کند آن را به عنوان یک ویروس شناسایی می کنند.سپس جلوی فعالیت آن را می گیرند و همچنین وجود ویروس را به کاربر گوشزد می کنند. با عمل کردن این برنامه آشکار ساز در نرم افزار آنتی ویروس هر گاه یک برنامه فعالیت مشکوکی انجام دهد به کاربر هشدار می دهد و احتمالاً جلوی انتشار ویروس گرفته می شود. این عمل باعث می شود کامپیوتر ها کمتر آلوده شوند.
نرم افزار آنتی ویروس باید به گونه ای تنظیم شود که که روزانه به طور اتوماتیک اجرا شود که شامل به روز کردن و اسکن کردن است.
برنامه های اکتشافی (Heuristics ) این فرصت را می دهند که زودتر جلوی انتشار ویروس ها گرفته شود. هر چند استفاده از این برنامه ها یک راه صددرصد فراگیر نیست. ولی بسیار مشکل گشا است. و حساسیت این برنامه ها به تنظیم سطح حفاظت ( Level Setting ) در نرم افزار آنتی ویروس بستگی دارد. یعنی آنتی ویروسی که در کامپیوتر شما نصب شده است و تنظیمات آن به کشف ویروسها کمک می کند.
انواع دستکاری و تخریب ویروس های کامپیوتری
صرف نظر از ویروس هایی که کاربران را مورد لطف قرارداده و تنها با صدورپیامی، نمایش تصویری و یا پخش موزیکی حضور خود را اعلام می کنند،سایر ویروس ها به گونه های مختلف باعث نابودی اطلاعات و در برخی موارد باعث خرابی سخت افزار کامپیوتر می شوند. در زیر نمونه هایی از خسارات ویروس ها بیان می شود:
الف: اختلال در کار سیستم(تخریب نرم افزاری)
در این حالت ویروس با ایجاد خطا دربرنامه موجب اختلال در اجرای آن می شود. این اختلال گاه همراه با تصویری بر روی صفحه نمایش و یا صدای خاصی بلندگو یا قفل شدن کامپیوتر می باشد .
بعضی از دلایل اختلال در سیستم بدلیل ویروس ها عبارتند از :
1-خطاهای برنامه نویسی توسط برنامه نویس ویروس
2 - ناسازگاری ویروس با سیستم یا نرم افزارهای نصب شده بر روی آن
3- تخریب اطلاعات که شامل حذف، تغییر ویا اشغال و تکثیر در حافظه
4- اختلال عمدی سیستم توسط ویروس(اهداف نویسندگان ویروس) که به عنوان مثال می توان به کندی سرعت سیستم اشاره کرد
ب:تخریب سخت افزرای
عده ای معتقدند که ویروس ها نمی توانند به سخت افزار آسیب برسانند وتا به امروز، هیچ ویروسی پیدا نشده است که که این کار را انجام دهد. ولی در خلاف انتظار از بین بردن سخت افزار توسط برنامه های نرم افزاری امکان پذیر و عملی است . گرچه خسارات سخت افزاری در موارد اندکی توسط ویروسها وجود دارد ولی باید آنها را جدی گرفت . به عنوان مثال کامپیوترهای سری آمیگا از شرکت کمو دور، به خاطر نداشتن کنترل در قسمت های مختلف در مقابل ویروس آسیب پذیرند.
در این کامپیوتر ها می توان به کمک نرم افزار ،موتور دیسک گردان را از حرکت باز داشت و همزمان فرمان خواندن یک تراک که وجو ندارد ، را به هد داد به این ترتیب هد به دیواره های دیسک گردان برخورد کرده و می شکند . نمونه دیگر این است که CPU و Icهای آمیگا از جمله اگنس ، دنیس و پائولا از نوع CMOS بوده و در مقابل الکتریسیته حساس هستند . اگر همزمان به تمام ورودیهای بیت یک اعمال می شود ولتاژ اضافی باعث خرابی ICها می شود.به کمک یک برنامه کوتاه چند خطی به زبان ماشین می توان کلیه ثباتهایی که به نام CPU می روند را حاوی بیت یک نمود و CPU را خراب کرد
در رایانه های شخصی ویروس می تواند هد خواندن و نوشتن دیسک گردان را روی یک تراک داخلی ، که وجودندارد قرار بدهد. در بعضی از دیسک گردانها، اینکار باعث می شود که هد ، به بستی در داخل دیسک گردان گیرکندو فقط با باز کردن دیسک گردان و جابه جا کردن هد با دست ، مشکل حل می شود
ویروس می تواند تراک صفر دیسک را نابود کند در اینصورت ، این دیسک دیگر قابل استفاده نیست یا اینکه ویروس بطور مکرر هد از سیلندر بیرونی به سیلندر داخلی حرکت دهد این امر سبب سایش ونهایتا خرابی دیسک خواهد شد . در اینجا ممکن است مستقیما چیزی تخریب نشود ولی باعث فرسودگی می شود. برای مثال ویروس AMP2P که روی فایل CAMMAND.COM ویندوز 95 وجود دارد ،قادر است تنظیم اصلی کارخانه را تغییر دهد و ویروسی که بتواند اینکار را انجام دهد قادر است به تمام اجزای سیستم دسترسی داشته و آنها را خراب کند . این ویروس معمولا هارد دیسک را دچار تعدادی بد سکتور می کند ویا تراک صفر را از کار می اندازد که با فرمت فیزیکی مجدد نیز دیسک قابل اصلاح نیست .
تا چندی قبل ویروس ها فقط فایل ها را خراب می کردند که معمولا چاره اینکار آسان بود ولی اکنون ویروس ها به آنچنان توانایی رسیده اند که قادرند سخت افزار سیستم را مورد هدف قرار دهند که در این صورت خسارات ایجاد شده شدید و جبران آن سنگین است . تازه ممکن است پس ازتعویض قسمت خراب شده ، ویروس مجددا آنرا تخریب کند

ساختار کلی فایل های COM وEXE تحت DOS
ساختار کلی فایل های اجرایی از نوع COM تحت DOS
با توجه به شکل ، مشخص می شود که معمولا و نه همیشه اولین دستور از فایل های اجرایی COM، حاوی یک آدرس پرش (Jump) می باشد که اجرای برنامه را به مکان دیگری از داخل حافظه انتقال می دهد و سپس دستورات اصلی برنامهاز مکان XXXXX در شکل فوق آغاز می گردد.اما اگر همین آدرس پرش اولیه را بتوانیم طوری تغییر دهیم که به ابتدای برنامه خودمان منتقل شود .می توان گفت که نصف کار آلوده سازی را انجام داده ایم . بصورت کلی جهت انجام این کار ابتدا آدرس پرش اولیه XXXXX را در مکانی از حافظه ذخیره کرده (برای استفاده بعدی ) و سپس آدرس شروع برنامه خود را درآن قرار می دهیم . خوب تا اینجا توانسته ایم کنترل اجرایی فایل های COM را بدست گیریم . سپس کافی است در داخل ویروس عملیات مربوط به یافتن فایل های اجرایی غیر آلوده ، درستکاری آنها و انجام یکسری تخریب ها ( چاپ یکسری مطالب جهت ترساندن کاربر معرفی خود) و نهایتا برگشت به آدرس اولیه پرش XXXXX جهت اجرای عادی فایل آلوده شده مراجعه کرده تا برنامه ازاین پس روال عادی اجرایی خود را انجام دهد.
ساختار کلی فایل های اجرایی از نوع EXE تحت DOS
ساختار کلی فایل های EXE پیچیده تر است . طبق شکل،تمام فایل های EXE دارای یک Header یا عنوان بوده که شامل اطلاعات تخصصی فایل اجرایی نظیر مشخصه فایل،اندازه واقعی فایل،آدرس های Data Segment،Code Segment و..... می باشد. بنابراین بر خلاف فایل های COM که اولین دستور از آنها حاوی آدرس شروع برنامه است ، در این فایل ها بایت های 20و22 در داخل Header حاوی آدرس شروع برنامه است و چون فایل های EXE از نظر اندازه می توانند خیلی بزرگتر از COM باشند، این آدرسها شامل SEGMENT:OFFSET است
با توجه به توضیح فوق در مورد نحوه آلوده سازی فایل های COM کافی است آدرس های X1:X2 را به ابتدای برنامه خود تغییر داده وسپس در پایان کار نیز به محل اولیه X1:X2 باز گردیم . اما این نکته قابل ذکر است که بدلیل پیچیدگی ساختار فایل های EXE، آلوده سازی اینگونه فایل ها از فایل های COM مسکلتر است .
دلایل خراب شدن فایل های اجرایی
همانطور که توضیح داده شد، به هنگام آلوده سازی فایل های اجرایی ممکن است، در محاسبه تغییر آدرس ها اشتباهاتی صورت گیرد و یا یک فایل اجرایی چندین بار آلوده گرددو در جریان چنین اعمالی نیز امکان دارد سیستم روال اجرایی عادی خود را ازدست داده و داخل یک حلقه بی نهایت قرار گیرد و یا به مکانی از حافظه پرش کند که هیچگونه دستور العملی وجودنداردو سرانجام باعث HANG کردن یا قفل کردن کامپیوتر می شود که گاهی اوقات بعضی از ویروس ها به هنگام آلوده سازی دچار این مشکل شده و احتمالا با این مسئله برخورد کرده اید که به هنگام آلوده بودن کامپیوترتان سیستم بدلیل نامشخصی قفل می کند
باتوجه به توضیحات داده شده،هم اکنون الگوریتم کلی یکی از انواع ویروس های کامپیوتری را به صورت زیر می نویسیم :
1- اولین فایل اجرایی در مسیر جاری را پیدا کنید
2- گر فایل پیدا شده ، آلوده است و دیگر فایل آلوده دیگری جهت جستجو وجود ندارد به مرحله 6بروید 3- اگر فایل پیدا شده آلوده است به مرحله 1بروید
4- فایل آلوده شده را پیدا کنید و فایل را طوری تغییر بدهید تا به صورت عادی کار کند(آسیب نبینید)
5- به مرحله 7بروید
6- عملیات مربوط به دستکاری یا تخریب را انجام دهید
7- برنامه اولیه را اجرا کنید
نتیجه گیری
با توجه به اینکه اغلب ویروس ها جهت آلوده سازی کامپیوتر ، طبق توضیحات داده شده، فایل های اجرایی حمله ور می شوند و آدرس های داخل فایل را تغییر می دهند، پس چه بهتر است بتوانیم این مکان ها را هر چه دقیقتر کنترل کنیم و همچنین با شناخت هر چه بیشتر کار ویروس ها، آمادگی کاملتری جهت مبارزه با آنها کسب نماییم .
مراجع
1-مجله رایانه شماره چهل و پنجم ص ص 99و98
2-کتاب راهنمای ویروس و ضد ویروس ص ص 50

کرم ها ( Worms )
کرم ها برنامه هایی هستند که بدون آنکه برنامه های دیگر را آلوده کنند، تکثیر می یابند. بعضی از کرم ها از طریق کپی کردن خود از دسیکی به دیسک دیگر گسترش می یابند. آنها به دنبال نوع های خاصی از فایل ها در دیسک ها و سرویس دهنده ها2 می گردند و در صدد آسیب یا نابودی آنها بر می آیند. مثلاً می توان به پاک کردن Registry توسط آنها اشاره کرد. بعضی کرم ها در حافظه تکثیر می شوند و هزاران کپی از خود را به وجود می آورد و همه آنها به طور همزمان، شروع به فعالیت می کنند که موجب پایین آمدن سرعت سیستم می شوند. نوع های مختلفی از کرم وجود دارد که اینجا نمی توان به همه آنها پرداخت.
کرم ها نیز مانند اسب های تراوا ویروس نیستند ، بنابراین باید آنها را از کامپیوتر پاک کرد.
اسب های تراوا هدف اصلی خود را مخفی می کنند.
اسب های تراوا برنامه هایی هستند که خود را به منظور هدف مفیدی یا سرگرم کننده ای جا می زنند، که این شجاعت و اجازه را به شما می دهند که آنها را اجرا کنید. اما هدف آنها صدمه زدن به فایل ها و یا قرار دادن ویروسی در کامپیوتر شما است.
اسب های تراوا ویروس به شمار نمی رود ، زیرا این ها مثل ویروس تکثیر و تکرار نمی شوند. به خاطر اینکه اسب های تراوا ویروس نیستند، لذا فایلی که حاوی آنها می باشد را نمی توان تعمیر کرد و بنابراین حتماً باید اسب تراوا و فایل ، پاک شوند. برای ایمنی کامپیوتر شما Norton AntiVirus اسب های تراوا را تشخیص می دهد و آن را از کامپیوتر شما پاک می کنند.
یکی از خطرناک ترین انواع اسب های تراوا برنامه ای است که ادعا می کند می تواند کامپیوترتان را از ویروس رهایی می دهد، ولی در عوض ویروس ها را به کامپیوتر شما منتقل می کند.

ویروسهای بوت سکتور
با گذشت زمان همانطور که ویروس نویسان ماهرتر و خبره تر شدند حقه های جدیدتری یاد گرفتند یک حقه که دانستن آن مهم است توانایی فراخوانی ویروس در حافظه است به طوریکه تا زمانیکه کامپیوتر کار می کند این ویروس ها جولان می دهند. که این خود باعث می شود که ویروسها خود را به بسیار راحتر تکثیر کنند یک حقه دیگر آلوده ساختن Boot Sector در فلاپی دیسک و هارد دیسک است. Boot Sector یک برنامة کوچک است و اولین قسمت از سیستم عامل است که توسط کامپیوتر فراخوانی می شود. Boot Sector شامل یک برنامه کوچک است که برای کامپیوتر تعیین می کند که چگونه سیستم عامل را فراخوانی کند. یک ویروس با قرار دادن کد خود در Boot Sector اجرای خود را گارانتی می کند. بنابراین ویروس می تواند به راحتی در کامپیوتر فراخوانی شود بنابراین قادر است هر زمان که کامپیوتر روشن می شود شروع به کار کند. این ویروسها به راحتی می توانند بوت سکتور یک فلاپی دیسک را آلوده کنند و با انتقال آن بین کامپیوترهای دیگر مانند آتش ناشی از انفجار منتشر شوند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 21   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله بررسی برهان وجوب و امکان

چکیده
در مورد معانی اعتباری نفس الأمری (وجوب ،امکان،امتناع) همیشه ظرف اتصاف جهان خارج است،اگر چه ظرف عروض را عالم اندیشه تشکیل می دهد.
ممکن برای موجود شدن هم محتاج به علت ایجادی و هم نیاز به علت ایجابی دارد-ماهیت ممکن به گونه ای است که تا وقتی که از ناحیه علت خود به سر حد وجوب و لزوم نرسد هرگز موجود نخواهد شد و علت نیز در مقام ترجیح وجود معلول ،تا زمانی که ترجیح خود را به سرحد ایجاب و الزام نرساند علت نخواهد بود. یعنی اینکه شیء تا زمانی که به مرحله ی وجوب و ضرورت نرسد،موجود نمی گردد. و مناط نیاز ممکن به علت نه حدوث است و نه چیزی دیگری بلکه امکان است. و اما ضرورت ،ضرورت اقسامی دارد و از میان اقسام ضرورت آنچه در فلسفه اسلامی و در برهان وجوب و امکان اهمیت دارد ضرورت ازلی است.همچنین در مقابل هر یک از معانی امکان سلبی یکی از ضرورتها قرار دارد.
معانی مختلف امکان را می توان دردو دسته قرار دارد یک دسته از معانی امکان فقط محدود به ذهن است و آن عبارت است از امکان خاص و امکان عام و دسته ی دیگر هم مربوط به عالم خارج از ذهن است مانند امکان فقری،استقبالی ،امکان وقوعی و امکان استعدادی.
برهان وجوب و امکان از براهین مهم و متقن در اثبات وجود خداست که اکثر فلاسفه به آن توجه داشته اند.و هر یک از فلاسفه با توجه به شیوه و مسلکشان ،تقریرهای متفاوت از این برهان دارند.عده ای براساس امکان ماهوی وعده ای دیگر براساس اصالت وجودی ، هریک تقریرهای خاص خود را از این برهان درکتب فلسفی خودشان بیان نموده اند .

مقدمه
یکی از دغدغه های مهم بشر در طول تاریخ چگونگی اعتقاد به خدا بوده است.و اساسا این سئوال مطرح بوده که آیا خدا وجود دارد یا نه؟ و سئوالی دیگر انسان این است که اگر وجود دارد چگونه آن را اثبات نماید؟ در جواب باید گفت که این مسائل و دغده ها درازایی به بلندای تاریخ بشر دارد و اساسا کسی را نمی توان پیدا کرده که بگوید من به این مسئله فکر نمی کنم.و لذا با توجه به اهمیت اثبات یگانه عالم، موضوع تحقیق خود را که به نوعی با این موضوع ارتباط دارد انتخاب نمودم.و با جمع کردن تقریرهای مختلف فلاسفه ی اسلامی در این تحقیق، امیدوارم که توانسته باشم در این راه کمک ناچیزی به اهل تفکر کرده باشم.
همانطور که می دانیم،بشر برای اثبات واجب تعالی به راههای مختلفی تمسک می جوید یکی از آن طرق که شیوه خاص فلاسفه است برهان وجوب و امکان است. و لذا این گروه (فلاسفه )توانسته اند با دلیل و برهان و با استفاده از مفاهیم وجوب و امکان، وجود خداوند را به عنوان تنها واجب الوجود به اثبات برسانند.در تحقیق حاضر با مطالعه ی کتابهای فلسفی فلاسفه ی اسلامی،به جمع آوری مهمترین تقریرهای این برهان،اقدام شده است. درباره این برهان می توان گفت که مهمترین برهان در اثبات واجب نیست ولی می تواند یک از براهین متقن و محکم در اثبات خدا به شمار آید.در تحقیق حاضر،ترتیب فصول به گونه ای است که ابتدا تمام مباحث و مطالبی که می تواند به عنوان پیش نیاز برهان باشد در فصول اولیه این تحقیق به طور مبسوط مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

هدف تحقیق
بحث و کنکاش در هر مساله ای و موضوعی ،شرح و بسط و ارائه توضیحات مفید در مورد آن می باشد.بحث و موضوع مور نظر ما هم درباره ی برهان وجوب و امکان درفلسفه اسلامی است.هدف تحقیق بررسی برهان وجوب و امکان در فلسفه ی است. اما آنچه که مدنظر ما می باشد بیان و بررسی تقریرهای مختلف این برهان از دیدگاه فلاسفه اسلامی است.
ما در این نوشتار قصد داریم که با روشی متفاوت و جدید مهمترین دیدگاهها و تقریرهای مختلف این برهان را در فلسفه ی اسلامی،در این نوشتار جمع آوری و بررسی نماییم.
به نظر می رسد که تا کنون، کسی به این شیوه توجه نداشته است.و لذا از این جهت کاری بدیع است .و امیدوارم که در این کار موفق شده باشم.
فرضیه ی اصلی تحقیق:
فلاسفه ی اسلامی هر یک تقریرهای مختلف و متفاوت از هم ،از این برهان در اثبات واجب الوجود بیان نموده اند. اما بررسی توصیفی هر یک از تقریرها موضوع رساله ی نگارنده می باشد که مشائین از جمله ابن سینا و فارابی... براهینشان را با این گونه که ،موجود یا واجب الوجود است و یا ممکن الوجود ،مطرح می کنند.

پیشینه برهان وجوب و امکان
پیشینه این موضوع (برهان وجوب و امکان)از فارابی که یکی از بزرگترین فلاسفه ی مسلمان است می باشد.چنانکه می دانیم او این برهان را به صورت اجمالی و موردی در کتابهایش به عنوان یکی از موضوعات مندرج در کتابش مطرح کرده است. بعد از ایشان ابن سینا به این برهان توجه کافی نمودند.و آن را بسط و گسترش داد و تقریرهای مختلفی از آن در کتبش نقل کرده است،و دیگر فلاسفه اسلامی متاخر هم هر یک تقریرهای مختلف از این برهان ارائه داده اند. و نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که با تحقیقی که در این زمینه انجام دادم به کتابی و یا تحقیقی که درآن مهمترین تقریرهای برهان وجوب و امکان در آن موجود باشد مواجه نشدم و همین موجبات رغبت و علاقه ام را بیشتر کرد.درباره این تحقیق می توان ادعا نمود که چنین ویژگی را دارد یعنی تلاش شده است که اکثر تقاریر مهم برهان وجوب و امکان در آن مطرح شود.و از این جهت ،به نظر می رسد این تحقیق کاری بدیع باشد ،و کسی تا به حال به این امر توجه نداشه است و امیدوارم که به این هدف ارزشمند رسیده باشم.

سئوالات تحقیق
در رساله نگارنده سئوالات زیادی مطرح شده که تعدادی از آنها جز سئوالهای اصلی تحقیق محسوب می شوند تعدادی از سئوالات نیز فرعی محسوب می شوند.
مهمترین سوالات اصلی مطرح شده عبارتند از:
o آیا مواد ثاث تعریف حقیقی دارند؟
o مواد ثلاث اختصاص به هلیات مرکبه داند یا بسیطه؟
o آیا ممکن الوجود محتاج به علت ایجادی و ایجابی است؟
o مناط احتیا ممکن به علت وجود است یا حدوث و یا امکان؟
o آیا امکان خاص لازم ماهیت؟
و سئوالات فرعی این سئوالات می تواند باشد:
o آیا ممکن حدوثاً و بقائاً نیازمند به علت است؟
o وجود ممکن آیا امکان آن را از بین می برد؟
o کدامیک از اقسام ضرورت مورد توجه است؟
o چرا امکان خاص لازم ماهیت است نه حدوث؟
o چرا همه ضرورتها از امکان استقبالی سلب می شود؟
جواب هر یک از این سئوالات در رساله به طور کامل و مبسوط مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

روش کار تحقیق:
روش استفاده شده در این تحقیق، روش کتابخانه ای و توصیفی است و از اهم کتب فلسفی که مطلبی و یا موضوعی در رابطه ی با برهان وجوب و امکان در آن باشد استفاده شده است.لذا اولین موضوع،مواد ثلاث (وجوب ،امکان ،امتناع)است که بطور مبسوط در تحقیق به آن پرداخته شده است. همچنین تعریف جهت و تفاوت آن با ماده،سیر تاریخی و تحولی هر یک از مواد وجوب و امکان و امتناع ،ذکر نظریه های مختلف در این خصوص، اینکه آیا مواد ثلاث تعریف حقیقی دارند یا نه،نظر خاص فلاسفه در این باره ذکر شده است.و نیز معانی هر یک از مواد وجوب،امکان ،امتناع و تقسیمات آنها،و دلایل قائلین به وجود عین مواد مذکور به صورت کامل بیان می شود. بعضی از نظریه ها می گویند که هر یک از مواد وجوب، امکان ،امتناع خاصیت برخی از ماهیات هستند و نظریه ی دوم این است که چون فلاسفه اندکی دقیق شدند گفتند چگونه ممکن است یک چیز وجود دهنده یا معدوم کننده ی خودش باشد. و در نهایت به این نتیجه رسیدند که موا ثلاث یعنی وجوب، (ضرورت)امتناع و امکان، به ترتیب با وجود و عدم و ماهیت مساوق خواهند بود.و در جواب این سئوال که آیا مواد ثلاث تعریف حقیقی دارند یا نه گفتند این مفاهیم در زمره معانی بدیهی هستند،تعریف کردن آن به دورو تسلسل می انجامد.
و لذا کسانی که برای هر یک از این مواد تعریفاتی را ذکر می کنند،تعریفاتشان دوری بوده و بریکدیگر متوقف می باشد. و هر یک از مواد ثلاث به اقسامی تقسیم می شود.از میان آن اقسام امکان بالغیر محال است.عده ای مواد ثلاث (وجوب، امکان ،امتناع) را دارای حقیقتی خارج از ذهن می دانند. و برای سخن خود دلایلی را ذکر می کنند: می گویند که اگر امکان امر محصل و وجودی نباشد،پس چه فرقی می ماند میان اینکه بگوییم امکانی هست و یا بگوییم امکانی نیست ولی امکان امر عدمی و اعتباری است. دلیل دیگری که ذکر می کنند این است که اگر وجوب و امکان از اموری اعتباری باشد،لازم می آید وجوب واجب الوجود هم اعتباری باشد در حالیکه می دانیم چنین نیست.و عده ای دیگر هم رد دلایل قائلین به وجود عینی هر یک از مواد ثلاث می گویند وجوب شیء و امکان او و امتناع او ،اموری معقوله است و خارجی نیستند،اگر چه زایدند در عقل برآن چیزی که متصف است به این سه مفهوم وجوب، امکان ،امتناع .و بطور کلی گفته اند این مواد سه گانه اعتباری نفس الأمری ظرف اتصافشان جهان خارج است،اگر چه ظرف عروض را عالم اندیشه تشکیل می دهد.
سئوال دیگری که مطرح می شود این است که ایا ممکن الوجود محتاج به علت و ایجاب است. در جواب این پرسش می گویند ممکن الوجود هم محتاج به علت ایجادی وهم محتاج به علت ایجابی است به دلیل آنکه ممکن الوجود نه ضرورت وجود دارد و نه ضرورت عدم،لذا نیازی به علتی دارد که آن را موجود سازد و بطور کلی در این درباره می گویند الشیء مالم یجب لم یوجد که ناظر به همین سئوال ماست.
و در فصل بعدی سئوال می شود مناط احتیاج ممکن به علت چه می تواند باشد و ای اساس و پایه این امر می تواند باشد برای اصل برهان که جواب آن خیلی از مسائل دیگر را برای ما آشکار می کند . در این خصوص چند نظریه موجود است. اولین نظریه ،نظریه حسی است و معتقدند که ملاک احتیاج معلول به علت وجود داشتن است یعنی هر چیزی که وجود دارد علتی دارد. و نظریه ی دوم معتقدان به حدوث است و به طور عموم می گویند شیء از آن جهت که موجود است محتاج به علت نیست،بلکه از آن جهت که حادث زمانی است نیازمند به علت یعنی قبلا نبوده و بعدا موجود شده است و این نظریه ،نظریه ی متکلمان است. نظریه سوم ،نظریه امکان ماهوی است. طرفداران این نظریه می گویند شیء از آن جهت نیازمند به علت است که در ذات خود ممکن الوجود است به عبارتی، شیء از آن جهت نیازمند به علت است که ذاتش و ماهیتش اقتضاء موجودیت ندارد،همانطور که اقتضای معدومیت هم ندارد. نظریه ی بعدی،نظریه ی امکان فقری است که از نتایج اصول حکمت متعالیه است و نکته ای را که نباید فراموش کرد این است که این نظریه و نظریه امکان ذاتی به لحاظ نتیجه یکی اند. و ملاک نیاز به علت را فقر وجودی یا وابستگی وجودی است یعنی وجود ضعیف عین نیاز به مرتبه ی بالاتر است. و مساله بعدی که مطرح می شود این است که آیا ممکن حدوثا و بقائا نیازمند علت است.در ین خصوص یک عده معتقدند (طرفداران نظریه ی حدوث) که شیء بعد از آنکه حادث شد دیگر بی نیاز از علت می گردد. ولی فلاسفه و حکماء نظری مخالف با متکلمان دارند می گویند که شیء هم در حدوث محتاج به علت است و هم در بقاء خود محتاج به علت است. مبحث بعدی که در اتباط با بررسی برهان وجوب و امکان است، بحث ضرورت و اقسام آن است. ضرورت اقسامی دارد،اولین قسم آن ضرورت ازلی است که در آن به ضرورت ثبوت محمول برای ذات موضوع حکم می شود بدون هیچگونه قید و شرطی ،و این ضرورت خاص واجب تعالی است. قسم دیگر ضرورت ذاتی است،که در آن به ضرورت ثبوت محمول یا سلب محمول برای موضوع حکم می شود به شرط آنکه ذات موضوع موجود باشد.ضرورت وصفی هم عبارت است از اینکه محمول برای موضوع به خاطر وصفی متصف به آن است ضروری باشد، و ضرورت وقتی که در آن به ضرورت ثبوت محمول برای موضوع به شرط وقت معین حکم می شود.و اما قضیه ی بشرط المحمول قضیه ای است که در آن به ضرورت محمول برای موضوع به شرط وجود محمول حکم می شود.و علت ذکر معانی مختلف ضرورت این است که چون در مقابل هر یک از معانی امکان سلب یکی از ضرورتهاست یعنی در مقابل هر کدام از ضرورتها معنایی از امکان قرار دارد.معانی مختلف امکان هم جزء مطالب اصلی این تحقیق است که در این تحقیق به طور مبسوط شرح و توضیح داده می شود. اولین معنای امکان که در این تحقیق به آن اشاره شده است امکان عام است که این امکان بندرت در فلسفه و منطق به کار برده می شودپس امکان عام یعنی سلب ضرورت از طرف مخالف حکم و سکوت از طرف موافق . امکان خاص هم از دیگر معانی امکان است،امکان خاص یعنی سلب ضرورت از طرفین مخالف و موافق حکم است. که در این مورد نظرات اکثر فلاسفه در تحقیق بیان شده است.و سئوالی مهم که در اینجا مطرح است این است که امکان خاص لازم ماهیت است یا نه. و جواب این است که امکان از احکام ماهیت ،آن هم از احکام لازم غیر قابل انفکاک ماهیت به شمار می رود. و وقتی که می گوییم امکان لازم ماهیت است یعنی برای اتصاف ماهیت به امکان کافی است ماهیت را فی نفسها در نظر بگیریم.
و سئوال دیگری که مطرح می شود این است که چرا مکان خاص لازم ماهیت است نه وجود.و دلیل آن این است که امکان تقدم رتبی و عقلی دارد بر وجود. یعنی شیء چون ممکن است موجود است،نه اینکه چون موجود است ممکن است.و بررسی نظر کسانی که برای امکان خاص،وجود مستقلی قائلند از دیگر مباحث مطرح شده در تحقیق حاضر است. عده ای از حکماء مشاء امکان خاصی را صفت موجودات خارجیه می دانند و براساس نظر آنها امکان خاص مانند ،موجودات خارجیه در خارج موجود است و دلایل متعددی به طور مبسوط در این باره در این تحقیق موجود است.
و نیز امکان اخص به عنوان یک از معانی دیگر امکان مطرح است و بعضی معتقدند که این امکان از منطق به فلسفه آمده است. و بعضی حکما آن را چنین تعریف کرده اند که امکان اخص عبارت است از سلب ضرورت ذاتی، وصفی و وقتی چه از ا طرف ایجاب و چه از طرف سلب، و عده ای دیگر هم معتقد شدند که امکان یک اعتبار عقلی صرف می دانند برای سخن خودشان دلایلی ذکر می کنند زیرا وصف ماهیتی است که عقل آن را من حیث هی هی و جدا از هستی و نیستی مورد توجه قرار می دهد . چون خود ماهیت از این دیدگاه اعتباری است پس اوصافی هم که به آن متصف می شود بی تردید اعتبار می شود. معنای دیگر امکان،امکان به معنی احتمال است که امکانی است که فقط در ذهن اشخاص حاصل می شود. و اما امکان وقوعی، درباره آن نظرات و دیدگاههای مختلف وجود دارد به طور کلی می توان گفت که امکانی است که از فرض وقوع آن محالی لازم نیاید.
امکان استقبالی از مباحث مطرح شده دیگر در این تحقیق است.نظرات و عقیده اکثر فیلسوفان مسلمان درباره آن ذکر شده که بعضی ها منکر امکان استقبالی شده اند و بعضی دیگر هم وجود آن را به اثبات رسانده اند و در این خصوص باید گفت که امکان استقبالی اختصاص به امور آینده دارد چرا که ایجاب و سلب در آن هنوز تعیین نشده است.
اما بحث مهم بعدی و از دیگر معانی امکان است،بررسی امکان فقری است. در امکان فقری عمده بحث این است که امکان (فقری)همان لاضرورت ازلی است که در مقابل ضرورت ازلی قرار دارد. ضرورت ازلی یا به قول ابن سینا ضرورت مطلقه، متعلق به وجود حق تعالی است و فارغ از هر قید و بندی است. امکان به معنای فقر از پیشنهادات و نبوغ صدرالمتالهین است. ضرورت ازلیه یعنی ،ضرورتی که هیچ نظارت به مفهوم ندارد. و از آن وجود است. و این امکان رابطه ای با امکان عام،امکان خاص و امکان اخص ندارد. بلکه منظور از امکان فقری همان وجود است ولی امکانات دیگر همگی متعلق به ماهیات هستند و این کلیاتی از مبادی برهان بود. اصل وجوب و امکان از فارابی است. و توانست با تقسیم موجود به واجب الوجود و ممکن الوجود شیوه ای بدیع در اثبات واجب تعالی در فلسفه ایجاد نماید و لذا به نظر می رسد که وی اولین فیلسوف مسلمان باشد که به این امر توجه داشته است. و اما فیلسوف بعدی شیخ الرئیس ابوعلی سینا است که وی با مهارت خاص خود و همچنین نبوغ بالای خود توانست این برهان را به طور کامل وارد مباحث فلسفی کند. وی با استفاده از نفس وجود توانست برهان کاملتری از برهان فارابی ارائه دهد و آن را صدیقین نامید. چرا که وی در این برهان در اثبات واجب از هیچ مخلوقی و موجودی دیگر غیر از نفس وجود استفاده نمی کند.
تقریر دیگر برهان وجوب و امکان از غزالی است که او هم ماند فلاسفه ی مشاء تقریر خود را مطرح می کنند هر چند که وی مشایی نبود حتی مخالف مشائیان بود.
امام فخررازی هم در این راه همت گماشت وی نیز فیلسوفی متکلم بود او برهان وجوب و امکان را به عنوان یکی از براهین اثبات خدا مورد توجه قرار داده است. و نیز شیخ اشراقی که ،به دو روش مختلف، یکی با استفاده از روش اشراق که بر قاعده اصالت نور استوار است برهانش را بیان می کند و در دیگر تقادیرش به شیوه و روش فلاسفه ی مشایی به تقریر برهان وجوب و امکان می پردازند.
خواجه نصیر و علامه حلی از دیگر فیلسوفانی هستند که برهان وجوب و امکان را در اثبات خدا مورد توجه قرار داده اند. رابطه ی برهان وجوب و امکان بابرهان صدیقین نیز به عنوان یکی از فصول این رساله، مورد بررسی قرار می گیرد.
تقریرات مختلف صدرالمتالهین نیز در این رساله بیان می گردد. روش او کاملا متفاوت از دیگر فلاسفه است. سبزواری نیز از دیگر فیلسوفان است که تقریرهای متفاوت از هم،از برهان مذکور ارائه می دهند. که این تقریرها به طور کامل و مبسوط در این تحقیق، مور بررسی قرار می گیرد. و طباطبای به عنوان آخرین حکیم پیرو حکمت متعالیه محسوب می گردند،که به تقاریر او هم اشاره می گردد. فیلسوف بعدی،محقق اصفهانی است که تقریری متفاوت از تمام فیلسوفان مسلمان از برهان،وجوب و امکان دارند.و این مطالب و موضوعات به عنوان کلیات تحقیق نگارنده می باشد.

تعریف جهت در قضیه:
در بخش قضایای منطق ، بحثی تحت عنوان موجهات داریم که در آن از جهت قضیه گفتگو به میان می آید . مقصود از جهت قضیه ، کیفیتی است که از نسبت الفاظ و عبارات قضیه به ذهن می آید ، به عبارت دیگر ، نسبت میان محمول و موضوع در هر قضیه ای ، در واقع نفس الأمر دارای کیفیتی مخصوص است ، و آن کیفیت مخصوص را درمنطق ماده قضیه می گویند .
“ بنابراین نسبت در هر قضیه ای ، خواه موجبه یا سالبه ، شرطیه یا حملیه ، در واقع و نفس الأمر مکیف به کیفیتی است ، چنان چه این کیفیت درک گردد و در قالب الفاظ یا کتابت بیاید قضیه موجهه نامیده می شود ، و آن لفظ جهت قضیه خواهد بود ، و بر کیفیت نفس الأمریه دلالت می کند . یعنی ، ماده مدلول و جهت دال بر آن خواهد بود . مثلاً در قضیه : “ هر B A است بالضروره الذاتی “ کیفیت نسبت B به A در واقع و نفس الأمر ضرورت ذاتیه است ، و لفظ مذکور “ بالضروره الذاتی “ جهت قضیه نامیده می شود . “
تفاوت جهت با ماده :
جهت و ماده هر دو کیفیت نسبت قضیه اند ، اما فرق آنها در این است که ، ماده کیفیت نسبت واقعی و نفس الدمری قضیه است که عبارت است از ، وجوب ، امکان و امتناع .
این ماده لازم نیست که در جهت نظر و تصور ادراک شود ، ممکن است ماده ، در عبارات و الفاظ قضیه ذکر شود و ممکن است ذکر نشود “ اما واقعیت عینی و خارجی آن در هر حال به جای خود باقی است “ ، اما جهت همان خاصیت قضیه است که ادراک می شود .
خواجه نصیرالدین طوسی در تعریف جهت و ماده چنین می فرمایند :
““ لکل محمول الی کل موضوع نسبه اما با لوجوب ، أو بالامکان ، أو کما فی قولناً : الانسان حیوان أو کاتب ، أو حجر ، فتلک النسبه فی نفس الامر ماده و ما یتلفظ به منها او یفهم من القضیه و ان لم یتلفظ با لنسبه جهه ““ .
یعنی ، جهت چگونگی نسبتی است که بین محمول و موضوع در هر قضیه ای وجود دارد و کیفیت نسبت گاهی به ضرورت گاهی به امتناع و گاهی به امکان موصوف می شود .
این کیفیت در واقع و نفس الأمر به حصر عقلی از سه حالت خارج نیست :
1” ضرورت الف “ ضرورت وجود = وجوب
ب “ ضرورت عدم = امتناع
2 “ لا ضرورت = امکان خاص “ لا ضرورت وجود و لا ضرورت عدم “
1 “ وجوب = عبارت است از ضرورت ثبوت و لزوم محمول برای ذات موضوع به نحوی که سلب محمول از موضوع ممتنع باشد . مانند : ““ زوجیت برای عدد چهار ““ زیرا عدد چهار ذاتاً متصف به زوجیت است .
قید ذات موضوع برای این است که آنچه امتناعش به علت امری خارج از ذات موضوع باشد از حکم خارج گردد ، مثلا سلب تفکر از شخص خوابیده زیرا تفکر برای شخص خوابیده ممتنع است ولی این امتناع نه معلول یک امر ذاتی است ، بلکه معلول این است که شخص در حالت خواب فاقد هوشیاری است .
3 “ امکان : یعنی ، ثبوت محمول برای ذات نه واجب است نه ممتنع . یعنی ، دو ضرورت “ ضرورت ایجاب و ضرورت سلب “ هر دو با هم از آن “ موضوع “ سلب می شوند . بنابراین امکان نسبت به ضرورتین “ایجاب و سلب “ یک معنای عدمی است یعنی ، سلب هر دو ضرورت ایجاب و سلب است . لذا منطقین از آن چنین تعبیر کرده اند :
امکان ، سلب ضرورت از دو طرف ایجاب و سلب قضیه می باشد . مانند ، امکان کتابت برای انسان . این امکان را امکان خاص یا امکان حقیقی نامیده اند . انشاء الله در بخش معانی امکان به طور مبسوط توضیح داده خواهد شد .
تفاوت های ماده و جهت به صورت ذیل است :
1” ماده اصل و جهت متفرع بر آن است ، زیرا جهت حکایت از ماده می کند و جهت وجود ذهنی ماده است .
2 “ ماده در همه قضایا وجود دارد ؛ ولی ممکن است جهت در قضیه ذکر نشود ، زیرا وجود ذهنی وقتی پیدا می شود که کسی به امور خارجی توجه پیدا کند ، همچنین کسی که درک نکرده انسان حیوان است و این قضیه جهت ندارد ، چون علم حصولی برای ما حاصل نشده است .
3 “ در ماده امکان خطا وجود ندارد چون ماده ربطی به ما ندارد ، و کیفیت نفس الأمری است و این کیفیت نفس الأمری چون جاعلش خداوند است ، امکان خطا در آن وجود ندارد . اما جهت که وجود ذهنی است خالقش انسان است ، انسان جایز الخطا است و چون انسان جایزالخطا است در جهت امکان خطا وجود دارد .
4 “ ماده در هر قضیه ای معین است که کدام یک از سه حالت “ وجوب ، امکان ، امتناع “ است یعنی ، مواد سه گونه اند ولی جهات متعدد است چون کار ذهنی بشر است و چون جهات بر اساس ذهن بشر است در آن تصرف می کند . مثلاً در نظر می گیرد یک قضیه را به صورت دوام در حالی که ماده دوام نداریم .
5 “ ماده مقیاس صدق و کذب قضیه ذهنیه و لفظیه است ، و قضایای خارجیه عین حقیقت است از این رو نمی توان گفت راست اند یا دروغ ، اما جهت در قضیه گاهی با ماده مطابق است و گاهی مخالف ، و اگر جهت با ماده مطابق باشد قضیه راست است و اگر مخالف با ماده باشد قضیه دروغ است .
در اینجا لازم است به نظر شیخ اشراق در مورد جهت قضایا که دیدگاهی مخالف با فلاسفه ی اسلامی دارد اشاره شود .
شیخ اشراق می فرمایند :
چون ممکن را امکان و ممتنع را امتناع و واجب را وجوب ضروری است ، بنابراین شایسته این است که جهات قضیه یعنی وجوب ، امتناع و امکان را جزء محمولات آن ها قرار دهیم ، تا آنکه در جمیع احوال قضایا به صورت ضروریه در آید . از نظر شیخ اشراق جهت قضایا یکی است و آن هم ضرورت است ؛ و منظور از ضرورت این است که امری بر حسب وجود برای چیزی ضروری و حتمی باشد و در این صورت می توانیم بگوییم که ممکن را امکان ضروری است ، و ممتنع را امتناع ضروری است ، و واجب را وجوب ، در نتیجه حق داریم که ، وجوب ، امکان و امتناع را جزء محمول قرار دهیم و قضایا را در همه احوال به ضروریه برگردانین مثلاً ، بگوییم : " هر انسانی بالضروره ممکن است که نویسنده باشد " یعنی این که ، امکان کتابت برای او ضروری است ، و یا وجوب حیوانیت برای او “ انسان “ ضروری است ، و یا امتناع سنگ بودن برای او ضروری است و این همان ضروریه بتاته است . البته اگر قضیه بالذات و در نفس الأمر ضروری باشد آن را تنها جهت ربط کافی است مانند : کل انسان با لضروره حیوان .
ماده قضیه چون حاکی از رابطه نفس الأمری میامن محمول و موضوع است ، صدق و کذب در آن معنا ندارد . چون بحث از صدق و کذب در جایی پیش آید که علمی و معلومی داشته باشیم تا در صورت مطابقت علم “ معلوم با لذات “ با معلوم “ معلوم بالعرض “ اذعان به صدق کنیم ، بنابرین همانگونه که نمی توان گفت عالم واقع و نفس الأمر صادق یا کاذب است نمی توان ماده قضیه را به صدق یا کذب ، متصف کرد . اما گاهی انسان با استفاده از قرائن عقلی و حسی به تحلیل پرداخته در صدد کشف ماده قضیه بر می آید و در نهایت به یافته اش در قضیه تصریح می کند که به آن جهت قضیه گویند ، در این صورت جای بحث از صدق و کذب پیش می آید ؛ و اگر جهت مطابق با ماده باشد قضیه ما صادق است و گرنه کاذب است ؛ و صدق جهت وابسته به درستی قرائن و صحت سیر تحلیل و تفکر است .
ابن سینا می فرماید گاهی ممکن است میان جهت و ماده تخالف پیدا شود مانند ، اینکه گفته شود : " زید حیوان است بالامکان " در این قضیه جهت امکان است اما ماده آن" وجوب " است . و زید و حیوان دارای یک نسبت ضروری دائم الصدقند .
البته هم ماده درست است هم جهت اما چون مراد از امکان ، امکان عام است تعارضی با وجوب پیدا نمی کند .
بهمنیار در مقام بیان فرق ماده با جهت می فرماید :
« ممکن بود که قضیت را به حسب جهت نقل کنی از صدق سوی کذب و از کذب سوی صدق ، چنانچه گویی : زید واجب بود که کاتب بود و دروغ گفته باشی ، پیش گویی : ممکن بود که کاتب بود ور است گفته باشی و این نقل در مادت ، ممکن نبود .»
مواد ثلاث اختصاص به هلیات مرکبه دارند یا هلیات بسیطه ؟
“ الجهات الثلاث المذکوره لا تختصی بالقضایا الّتی محمولها الوجود ........ “
جهات سه گانه “ وجوب ، امکان ، امتناع “ اختصاص به هلیات بسیطه یعنی ، قضایایی که محمول در آن ها وجود است ندارد . “ بلکه ماده و جهت بین کلیه موضوعات و محمولات موجود است چه محمول خود وجود یا چیز دیگری می باشد “ .
دلیل اینکه جهات سه گانه اختصاص به هلیات سه گانه ندارند این است که ، هر محمولی به هر موضوعی نسبت داده شود آن نسبت از سه حال بیرون نیست یا به نحو وجوب ، یا به نحو امتناع و یا به نحو امکان است .
علامه طباطبایی در بدایه الحکمه می فرمایند :
“ هذا کله بالنظر إلی اعتبار العقل الماهیات و المفاهیم موضوعات للاحکام ؛ و أما بالنظر إلی کون الوجود هو الموضوع لها حقیقه لِأصالته فا لوجوب ..... “ .
آنچه تاکنون گفته شد با توجه به آن بود که در ذهن ما ماهیات و مفاهیم موضوع احکام واقع شوند و به عنوان اصل در نظر گرفته شوند یعنی ، اگر ماهیت و مفاهیم موضوع احکام باشد و وجود محمول ، نسبت محمول به موضوع از سه حال بیرون نیست ، یا وجود برای موضوع ضروری است یا سلبش از موضوع ضروری است “ امتناع “ ، و یا نه ثبوتش ضرورت دارد و نه سلبش “ امکان “ ، پس با توجه به اصالت ماهیت مواد ثلاث اختصاص به هلیات بسیطه دارند .
اما با نظر به آنکه ، وجود به دلیل اصالتش موضوع واقعی احکام می باشد . بحث به گونه ای دیگر مطرح می شود ، از این دیدگاه وجوب بدین معناست که در نهایت شدت و قائم به خود و مستقل است ذاتاً ؛ و ممکن آن وجودی است که فقر و وابستگی محض عین ربط به علت است . بنابراین تحلیل وجوب و امکان منتزع از وجود خارجی است ، نه آنکه نسبتی بین میان وجود و ماهیت باشد .
بنابراین مواد ثلاث اختصاص به هلیات بسیطه یا مرکبه ندارد بلکه در همه قضایا وجود دارد ، یعنی اگر اصالت وجودی یا ماهیتی باشیم تغییری در این اصل ایجاد نمی شود ، بلکه هر کسی از دیدگاهع خود آن “ مواد ثلاث “ را در بین قضایا می یابد .
سیر و تحول تاریخی مسأله :
1 “ اولین نظریه در این باب این است که هر یک از ضرورت ، امکان و امتناع خاصیت مخصوص برخی از ماهیات هستند . یعنی خاصیت برخی از ماهیات ضرورت وجود و خاصیت برخی دیگر امتناع وجود و خاصیت برخی دیگر ، امکان وجود است . لهذا ماهیات از این لحاظ بر سه قسم اند : واجب الوجود ، ممکن الوجود ، و ممتنع الوجود .
طبق این نظریه واجب : آن است که ذات و ماهیتش مقتضی وجودش است و ممتنع : آن است که ذات و ماهیتش مقتضی عدمش است ، و ممکن : آن است که ذات و ماهیتش نسبت به وجود و عدم لااقتضاء است .
« و قد تؤخذ تلک الثلاثه بحسب الذات فتکون القسمه حقیقه و ذلک لأن نسبه کل محمول سواء کان وجوداً او غیر إلی موضوعه لایخلو ذات الموضوع ، اما ان یقتضی تلک النسبه أو و لا ؛ و علی الثانی اما دن یقتضی نقیض تلک النسبه اولاً ، و الأول هو الوجوب و الثانی هو الأمتناع و الثلاث هو الأمکان» .
یعنی ، اگر ماهیت ذاتاً مقتضی وجوب باشد واجب الوجود و اگر مقتضی عدم باشد ممتنع الوجود و اگر نسبت به وجود و عدم لااقتضا باشد ممکن الوجود است .
اما در نقد بیان بالا می توان گفت : یک ذات چگونه می تواند مقتضی وجود یا عدم به خود باشد .
2 “ بعداً فلاسفه اندکی دقیق شدند و بیان ذکر شده را خیلی ناقص دیدند و گفتند : چگونه ممکن است یک چیز خودش وجود دهنده یا معدوم کننده خودش باشند و گفتند : واجب الوجود ذاتی است که اگر عقل آنرا تصور کند وجودیت را از حاق ذات آن ماهیت انتزاع می کند ، و و معدومیت را از حاق ذات ممتنع الوجود انتزاع می کند و ممکن الوجود : ذاتی است که عقل از ذات وی نه موجودیت را و نه معدومیت را انتزاع می کند ؛ و شاهد نظریه دوم گفتاری از ملاصدرا در کتاب مبدأ و معاد است که می فرمایند :
“ و اما الثانیه فتقول إن الموجود فی نفس الأمر لا یخلو أما ان یکون موجوداً فی مرتبه نفس ذاته من حیث “ هی هی “ ای کما أنه موجود فی نفس الأمر فکذالک موجود عند ملاحظه الذات من حیث هی الذات مع قطع النظر عن اعتبار شیء آخر معه حتی یکون موجوداً بجمیع الأعتبارات الواقعه فی نفس الأمر ، منشأ لصحه الحکم علیه با لموجودیه و مصداقاً لحمل الموجود فیکون وجوده واجباً لذاته بذاته و هو المطلوب .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  194  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سوسیالیسم کوبایی و جنبش 26ژوئیه

مقدمه:
موقعیت جغرافیایی :
قسمتی از جزایر آمریکای مرکزی از جمله کوبا در سال 1492 میلادی کشف شده این کشور در 90 میلی جنوب کی بست و 112 میلی خاک ایالات متحده آمریکا در دریای آنتیل ها و یا کاراییب میان آمریکای شمالی و جنوبی در نزدیکی مدار راس سرطان واقع شده است .
قسمت غربی این جزیره در دهانه ورودی خلیج مکزیکو قرار دارد در حالیکه در قسمت شرقی به داخل اقیانوس اطلس پیش رفته است .
کوبا از غرب به شرق 745 میل درازا دارد و پهنای متفاوت از 22 تا 125 میل است و دارای 44218 میل متری مربع مساحت دارد.
کوبا در مقابل و مقایسه با آمریکا سرزمین بسیار کوچکی است و امروزه تخمیناً جمعیتی بیش 7 میلیون نفر است .
این سرزمین از نظر وسعت از کشورهای نظیر هلند ، بلژیک و مجارستان و اتریش و دانمارک یا سوئیس بزرگتر است.
در سال 1492 کیریستف کلمپ پس از کشف جزایر آنتیل گفت از سرزمین کوبا زیبا تر چشم بشر هرگز ندیده است چهار ده درصد آنها سیاه و ده درصدشان دو رگه و باقی سفید پوست زبان آنها اسپانیایی ومذهب آنها کاتولیکی هستند پایتختش هاوانا و شهرهای بزرگش سانیتاگو کاکاگی ،ماتانزا است
در سال 1898کوبا مستعمره اسپانیا بود و از آن پس تا 1902اشکارا به ایالتهای امریکا وابسته شد درسال 1902دارای قانون اساسی و رژیم جمهوری گشت چون جنگ جهانی اول به پایان رسید ماکادو در آن کودتا کرد وفرمانروایی خود را جانشین جمهوری ساخت در 1933رژیم استبدادی ماکادو بایک انقلاب دموکراتیک واژگون گشت اما چند ماهی بر نیامد که دیکتاتور تازه بنام گروهبان با تیستا زمام کشوررا بدست گرفت
پس از 10 سال خود کامگی با تیستا دست به کار انتخابات جمهوری زد و چون از اورنگ فرمانروایی به زیر افتاد روی به آمرکا نهاد و به آن کشور پناه برد
سپا از جنگ جهانی دوم در 1952 با تیستا به دستیاری امریکا به کوبا بازگشت وخود را نامزد مقام ریاست جمهوری کرد در جریان انتخابات کودتای دوم امریکا صورت گرفت گروهبان با نیت از نوبه زمام دارای رسید ُاوتااخرین روزهای سال 1958حاکم مطلق و فرمانروای خودکامه کوبا بود در این هنگام سرکشان ریشوی فیدلی پس از جنگ و گریزهای دو ساله پیروزمندانه پا به هاوانا پایتخت کوبا نهاد و باتیستا دیکتاتور نابکار ناگزیر دوباره راه امریکا را در پیش گرفت.
هوای کوبا در تابستان و زمستان معتدل است و دهقان کوبایی واهمه سرما زدگی محصول خود را ندارد . خاک کوبا بسیار حاصل خیز است و نیمی از زمینها ی کشاورزی آن قابل کشت است و برای بار آوردن هر نوع محصول مناسب است در حدود سه پنجم زمین جزیره اصلی کوبا مسطح است و قسمت اعظم زمینهای غیر قابل کشت و برای چرا مناسب است کوبا زغال ندارد و مقدار نفتی که تا کنون در آنجا کشف شده است ناچیز است اما پر از ذخایر آهن و نیکل است و تقریبا می توان گفت که یکی از بزرگترین منابع دنیا است . (محسن محمدی، 1381، ص 3)

سوسیالیسم کوبایی و جنبش 26ژوئیه
مشخصه عمده ای که انقلاب کوبا را از انقلاب های سوسیالیستی پیش از آن متمایز می کند ماهیت چریکی آن است آغازگر این انقلاب به جای یک حزب انقلابی که از طریق به دست آوردن رهبری اعتراضات طبقه ی کارگر قدرت سیاسی را در دست می گیرد گروهی کوچک چریک بودند که با هم دست گرفتن اسلحه با دولت حاکم وارد مبارزه مسلحانه شده بودند حزب کمونیست و هوادار شوروی کوبا یا حزب سوسیالیست مردم کوبا تشکیل شده در دهه بیست میلادی و عضو کمنترن تحت هدایت مسکو علاوه برحمایت از حکومت باتیستا در کابینه او هم دارای وزرایی بود به همین دلیل در ابتدای به دست گرفتن قدرت توسط انقلابیون حزب کمونیست و اپوزیسیون سنتی چپ کوبا تردیدهای جدی نسبت به نیات شورشیان جنبش بیست و شش ژوئیه می کرد
با این حال تا سال 1961 گرایش کاسترو و نیرو های سنتی کمونیسم در کوبا به طور روز افزون به هم نزدیک تر شدند تا سرانجام در این سال جنبش بیست و شش ژوئیه حزب سوسیالیست مردم کوبا و گروه انقلابی سیزده مارس با پیوستن به یکدیگر سازمان متحدی تشکیل دادند که بعدها تبدیل به حزب کمونیست کوبا گردید و تا امروز قدرت سیاسی را در کشور کوبا در دست دارد .
کاسترو و سازمان اش در بدو امر و حتی تا مدتی پس از تصرف قدرت سیاسی خود را کمونیست نمی دانست جنبش بیست و شش ژوئیه بیش از همه چیز جنبشی ضد امپر یالیست با گرایشات قوی و ناسیولیستی بود حرکت کاسترو در واقع واکنشی به دخالت همه جانبه ی دولت ایالات متحده در امور کوبا تسلط کمپانی های آمریکایی بر تمام شئون اقتصاد این کشور و فقر و عقب ماندگی شدید مردم کوبا در نتیجه این عوامل بود (داوود پزشک ، 1384 ، ص 1).
استقلال طلبی و برنامه پیشرفت کوبا
این گرایش ضد امپریالیستی جنبش کاسترو در کنار شاخصه شدید استقلال طلبانه قرار می گرفت که تمام ملت های امریکای لاتین را مخاطب خود قرار می داد و خواهان پاسخی به آنچه استعمار آمریکایی میدانست بود این در حالی است که مفهوم استعمار برای کشور های امریکای لاتین که استقلال خود را از پی قرن ها سلطه اسپانیا از طریق جنگ های استقلال خونین با این کشور به دست آوردند تا هژمونی دولت آمریکا بلافاصله جایگزین استعمار اسپانیاشود مفهومی بنیادین است.
این مسئله در سخنرانی 26سپتامبر 1960فیدل کاسترو در مجمع عمومی سازمان ملل وضوح دیده می شود در این سخنرانی که مدت کوتاهی بعد از انقلاب صورت گرفت و در دوره ای که اختلاف با ایالات متحده در حال بالاگرفتن است کاسترو تلاش می کند چارچوب های انقلاب کوبا را برای رهبران دنیا بیان کند و در واقع در رو در روی رهبران دنیا از سیاست های انقلاب دفاع نمایند.
در این سخنرانی کاسترو از یک سو در عین حالی که نسبت به بلوک شرق همدلی نشان می دهد در برابر کمونیست خوانده شدن از سوی ایالات متحده مقاومت می کند و از سوی دیگر با بر شمردن مشکلاتی که مردم کوبا با آن دست گریبانند و کاسترو و امپریالیسم را برای آن سرزنش می کند راه حل های دولت انقلابی را برای این مشکلات اعلام می کند.
او از جمله درصد بیکاری بالا برخوردار نبودن نیمی از جمعیت کوبا از انرژی برق عدم مسکن قابل زندگی برای سه ونیم میلیون از مجموع 6میلیون کوبایی وضعیت نامناسب آموزش و پرورش و بهداشت و عدم مالکیت 85درصد از دهقانان کوبایی بر زمین هایی که بر ان کار می کردند به عنوان مشکلات به جای مانده از دوران پیش از انقلاب اشاره می کند توجه به این نکته ضروری است که بخش اعظم زیر ساخت های اقتصادی کوبا اعم از زمین های کشاورزی صنایع برق و تلفن و غیره پیش از روی کار آمدن دولت انقلابی در اختیار کمپانی های آمریکایی قرار داشت که همه این ها موجب تراز مثبت تجاری به نفع آمریکا و ارزش بیش از یک میلیارد دلار در طول دهه پنجاه میلادی شده بود در پاسخ به این وضعیت است که دولت انقلابی علاوه در بر در پیش گرفتن سیاست هایی از قبیل کاهش اجازه مسکن لغو امتیازهای داده شده به سرمایه های خارجی اصلاح قوانین و توزیع مجدد اراضی کشاورزی ملی کردن صنایع و معادن دست به کمپین هایی برای بهبود وضع بهداشت و ریشه کن کردن بی سوادی می زند از همه این سیاست ها مهمتر دولت انقلابی قول می دهد اقتصاد کوبا را از اتکا به صادرات شکر نجات دهد وبرنامه ای برای صنعتی کردن کوبا در پیش بگیرد.(همان منبع ، ص 2)
اتحادیه بلوک شرق
تقسیم مجدد اراضی و اصلاح قوانین کشاورزی از پایه ای ترین قول های دولت انقلابی بود با این حال این سیاست ها که شامل خلع مالکیت سرمایه ایالات متحده بر زمین های کشاورزی می شد دولت این کشور را وادار به واکنش کرد در نتیجه این تنش و اقدام دولت کاسترو و در جستجوی بازار جدید برای محصول شکر خود کوبا از سال 1961میلادی آغاز به برقراری روابط تجاری نزدیک با دولت شوروی نمود این چرخش دو پیامد عمده و مرتبط به هم داشت که سرنوشت انقلاب کوبا را از ان به بعد تعیین کرده است نزدیک شدن کوبا به بلوک شرقی که سرآغاز ان امضای قراردادی برای صدور شکر به شوروی درازای نفت خام بود تبعا منجر به عکس العمل شدید آمریکا و تیره شدن بیشتر روابط قبلا آشفته دو کشور گردید تا جاییکه سرانجام دولت آمریکا علاوه بر این اجرا گذاشتن تحریم اقتصادی کامل کوبا دست به مسلح کردن گروه های هوادار باتیستا وحمله نظامی به کوبا زد نتیجه این اقدامات نزدیکتر شدن و نهایتا اتحاد کوبا با دولت شوروی بود .
از سوی دیگر پیوستن کوبا به بلوک شرق تبعات غیر قابل بازگشتی برای نوع سوسیالیسم این کشور و سرنوشت انقلاب کوبا داشت ماهیت روابط کوبا اتحاد شوروی را می توان تهیه شکر برای بلوک شرق از سوی دولت کوبا و سوبسید های گسترده به شکل پول تسلیحات و غیره از طرف دولت شوروی که منابع آمریکایی تا شش میلیارد دلار در سال تخمین می زنند مشخص کرد .
پیامد اصلی این شکل رابطه با شوروی ادامه اتکای کوبا به شکر به عنوان شکل اصلی تولید اقتصاد بود . باید توجه کرد از آنجا که در بسیاری از مطالب تاریخی دلیل اصلی عقب ماندگی کوبا عقب همین اتکا به شکر دانسته شده است ، دولت پس از انقلاب اعلام کرد ه بود قصد دارد این مسئله را از طریق صنعتی کردن کوبا حل کند . بنابراین سیاست کلان نزدیکی به بلوک شرق منجر به پیگیری نشدن برنامه صنعتی سازی کوبا شد که این مسئله به نوبه خود شکل نظم یافتن ساختار سیاسی و فرهنگی کوبای سوسیالیست را تا به امروز رقم زده است . (همان منبع ، ص 3)
پس از فروپاشی :
با فروپاشی شوروی و قطع حمایت های اقتصادی شوروی از کوبا اقتصاد این کشور که حول ساختار مشخص بالا شکل گرفته است .دچار بحرانی اساسی شد در سال 1989تجارت با اتحاد شوروی به تنهایی 85درصد از حجم کل بازرگانی کوبا در برمی گرفت در حالی که تجارت خارجی به نوبه خود بالغ بر نیمی از درآمد ملی کشور را تشکیل می داد به فاصله پنج سال از فروپاشی بلوک شرق تولید نا خالص ملی کوبا با پنجاه درصد از 19/3 میلیارد دلار به حدود 10میلیاردکاهش پیدا کرد تولید صنعتی به 15درصد ظرفیت سقوط کرد و تولید کشاورزی تقریبا به طور کامل فلج شد.
این وضعیت دولت کوبا را مجبور به دور شدن از سیاست نوع شوروی و تلاش برای ایجاد نوع جدیدی از سوسیالیسم نمود به این ترتیب و در پاسخ به این وضعیت دولت سوسیالیست کاسترو وپاره ای اصلاحات اقتصادی را تحت عنوان شرایط ویژه در زمان صلح معرفی کرد این برنامه ها شامل یک برنامه غذا به هدف خودکفا نمودن مزارع دولتی در کوبا از طریق کوچک کردن اندازه خودگردانی و استقلال اقتصادی این مزارع جذب سرمایه درصنعت جهانگردی که منجر به تبدیل شدن این صنعت به بزرگترین منبع درآمد کوبا بالا تر از شکر گردید قانونی کردن دلار آمریکا در کنار پزوی کوبایی کاهش برخی سوبسید ها و تشویق خود اشتغالی در شکل کار هایی از قبیل رستوران داری می شود
با به کار بستن این اصلاحات از سال 1995میلادی و اقتصاد کوبا به مرور بهبود پیدا کرد و علی رغم تشدید تحریم های ایالات متحده درشکل دو قانون جدید توسعه خود را از سر گرفت به طوری که بین سال 1994تا1996میلادی نرخ رشد کوبا به ترتیب به 7درصد ،2/5و 7/8 بالغ شد این اتفاق در حالی افتاد که دولت کوبا علی رغم اصلاحات موفق به حفظ خدمات اجتماعی که از اصول اولیه انقلاب کوبا دانسته شده اند از جمله حق تحصیل و خدمات درمانی رایگان برای همه گردید .
با این حال علیرغم این رشد اقتصادی که آن را معجزه کوبایی خوانده اند به کار بستن این اصلاحات وضعیت پیچیده ای را برای سیستم سوسیالیستی کوبا به وجود آورده است مجموعه این اصلاحات نهایتا به تقسیم کردن اقتصاد کوبا به دو بخش کاملا مجزای خارجی که درآمد ارضی کشور را در اختیار دارد و بخش داخلی که هم چنان بر مبنای پزوی کوبا وبر مبنای اقتصاد برنامه ریزی شده اداره می شود منجرشده است این تقسیم اقتصادی باعث پدید آمدن نابرابری اجتماعی میان شاغلین هر بخش شده است.
تبعابرای دانستن این که سوسیالیسم کوبایی با این تناقض درونی چگونه برخورد خواهد کرد و به چه سویی خواهد رفت منتظر تحولات آینده ماند. (همان منبع ، ص 3)
بهداشت و درمان در کوبای سوسیالیست:
بر مبنای آنچه اصل سوسیالیستی دسترسی عادلانه ی کلیه اعضای جامعه به خدمات بهداشتی دانسته شده، حقوق بشر در کوبا شامل بهداشت و درمان رایگان برای همگان است به همین دلیل از سال 1959 با انقلاب کوبا دولت انقلابی دست به اصلاح سیستم بهداشت و درمان این کشور زد که با تاکید بر روش های پیشگیری از بیماری کوبا را به یکی از موفق ترین کشورها در مدیریت بهد اشت عمومی تبد یل کرد اساس ا رائه این خد ما ت بهد اشتی و درمانی بر پیشگیر ی بیماری با بهینه سا ز ی بهیاری در سطح محلی و سرمایه گزاری درآموزش های بهداشتی به عمومی مردم است نهادهای بهداشتی در کوبا به سه قسمت عمده تقسیم می شوند .سیستم بهداشت کوبا امروز در سطح اولیه مراکز درمانی شامل بیمارستان های تخصصی پزشکی است که 25 تا 30 هزار کوبایی را پوشش می دهند. بیمارستان های استانی که شامل پلی کلینک های تخصصی ، ccu و Icu و اورژانس هستند برای هر 4000تا 5000کوبایی خدمات درمانی ارایه می کنندبهداشت در کوبا در سال های دهه شصت میلادی بر مبنای مدیریت و درمان بیماری ها در بیمارستان ها آغازشد و در دهه های هفتاد و هشتاد میلادی به سمت پیشگیری بیماری ها در سطوح محلی ترقی پیدا کرد به این ترتیب اکنون برای هر 600کوبایی یک تیم پزشکی مجهز شامل پزشک خانوادگی پرستار و مددکاران اجتماعی در پایگاه های بهداشتی محله ای معین شده اند.
موفقعیت سیستم بهداشتی کوبا در بهینه سازی ارتباط این تیم های کوچک پزشکی با خانواده های ساکن هر محله هست که با دادن آموزش های بهداشتی ،مراقبت های تشخصی،مراقبت های اولیه ،مراقبت از زنان باردار،و تنظیم خانواده برای پیشگیری وتشخیص بیماری تلاش می کنند . ( همان منبع ، ص 5)
وضعیت بهداشت در کوبا
بسیاری از متنقدین نسبت بالای هزینه ترتیب پزشکان ،که پانزده درصد میزان تولد ناخالص ملی را تشکیل می دهد ،را اتلاف سرمایه ملی و غیر ضروری می دانند .در حالی که کوبا که دارای رتبه سوم تعداد پزشک برای هر شهروند نسبت به هر کشور دیگری در جهان است با ترتیب مازاد متخصصین بهداشت به یکی از صادر کنندگان پزشک و خدمات درمانی به سایرکشور هادر حال توسعه مبدل شده است.
به عنوان مثال در سال 2004میلادی دولت کوبا و ونزوئلا یک برنامه انسان دوستانه برای درمان بیماری های چشم در آمریکا لاتین و کارانئیب را آغاز کردند عملیات مئجزه یک پروژه ده ساله است که با هدف ریشه کن کردن بیماریهای چشم در سطح آمریکای لاتین تا کنون 250000 نفر را تحت پوشش قرار داده است بیماران چشم هرساله برای انجام عمل جراحی به کوبا میروند و دولت کوبا در مقابل این خدمات از دولت ونزولا روزانه 90 هزار بشکه نفت پایین دریافت می کنند این در حالی است که با فروپاشی اتحادجماهیر شوروی ،کوبا یک شبه از 85درصد تجارت خود و شش میلیارد دلار رایانه ی سالانه شوروی محروم شده است با توجه به گزارش های سازمان ایدز حقوق بشر در سال 2003درکوبا 3300مبتلا به بیماری ایدز زندگی می کنند که این رقم پایین ترین در قاره آمریکا و یکی از پایین ترین ها در جهان است دولت کوبا در طی دهه ی هشتاد در میان انتقاد شدید مجامع بین الملی برای پیشگیری از ایدز آزمایش های سراسری اچ آی وی را اجباری و مبتلایان به این بیماری را در آسایشگاهای مخصوص قرنطینه کرد
ازسال 1993 به دنبال فشارهای بین المل کوبا شرایط بازگشت به زندگی عادی را برای این بیماران فراهم کرده است .امروزه مبتلایان به ویروس اچ آی وی ناچارند که دوره های سه ماهه آموزشی را در آسایشگاه های مخصوص بگذارنند و تنها به شرط اینکه لیست تمامی شریک های جنسی خود را در اختیار مسئولین بهداشت قرار دهند است که اجازه ترک آسایشگاه را دارند (همان منبع ، ص 6) مهمترین پیشرفت کوبا در مبارزه با ایدز ساخت بومی شش نوع مختلف داروهای ضد رترو و ویروس ها است با وجود تحریم های دارویی ایلات متحده کوبا امروزه موفق ترین کشور در حا ل توسعه برای تولید و صدور واکسن های رترو ویروسی و با قیمتی بسیار پایین تر از صنایع دارسازی ایالات متحده است .
بیوتکنولوزی نگاه کوبا به آینده :
با پیشرفتهای کوبا در علوم پزشکی و بیوتکنولوژی ایالات متحده به شدت در مورد خطر استفاده این کشور از صلاح های میکروبی ابراز نگرانی کرده و به همین خاطر کوبا در لیست دولت های تروریست واشینگتن قرار گرفته است . این در حالی است که کوبا خود می تواند هدف چنین حملاتی قرار بگیرد . در همین حال باید توجه کرد تحریم های اقتصادی واشیگتن که شامل دارو هم می شود کوبا را ناچار ساخته که از دانشمندان بومی برای توسعه صنعت دارو سازی و بیوتکنولوژی استفاده کنند.
شایان ذکر است علا رغم آنکه هیچ شاهد رسمی بر استفاده بایوتروریسم توسط ایالات متحده یا کوبا بایو تروریسم بر علیه یکدیگر وجود ندارد برخی منابع اپیدمی بیماری تب دنگویی سال 1981 را نشانه ای از بایو تروریسم آمریکا بر علیه آمریکای لاتین دانسته اند برای مقابله با ویروس تب دانگویی کوبا توانست برای اولین بار در سطح انبوه پروتئین انترفرون را برای درمان این بیماری توسط مهندسی ژنیتیکی تولید انبوه کنید این خود بزرگترین پیشرفت کوبا در زمینه بیو تکنولوژی است علاوه بر این واکن منژیت ساخت کوبا امروزه در سرتاسر آمریکای شمالی مورد استفاده قرار می گیرد همچنین مسئولین بهداشت کوبا امروزه توانسته اند علاوه بر ریشه کنی بیماریهای فلج اطفال ، سل ، تب تیفوید و دیفتری واکن بیماریهای منژیت و هپاتیت ب را تولید کنند . کوبا از سال 1959 در بالا بردن شاخص امید به و پایین آوردن شاخص مرگ و میر نوزادان پیشرفت های چشم گیری به دست آورده است بنا به آمار سازمان بهداشت جهانی شاخص امید به زندگی در مردان و زنان کوبایی برابر با همان شاخص در ایلات متحده به ترتیب 75 سال و 80 سال است آمار مرگ و میر نوزادان 5.6 در هر هزار نوزاد با کشور کانادا و در میان ثروتمند ترین کشورهای غربی رقابت می کند . کوبا سعی دارد بیوتکنولوژی را تبدیل به صنعت اول خود کند در پی همین سیاست درآمد خاص حاصل از صدور محصولات صنعت بیو تکنولوژی کوبا از 130 ملییون دلار در سال 1998 با 42 درصد افزایش به 300 ملیون دلار در سال 2005 رسیده است . (همان منبع ، ص 7)

چند برنامه انقلابی و واکنشها و تحولات
الف ) اصلاحات ارضی : در هفدهم ماه مه 1959 قانون اصلاحات ارضی بعداً از روز سوم ماه ژوئن همان سال رسمیت یافت به عنوان قانون امضاء و منتشر شد اجراء مقررات این قانون ظاهراً برای بهار سال 1960 درنظر گرفته شده بود.
مفادی که در قانون اصلاحات ارضی گنجانده شده بود و به مقدار فراوان هدفها و آرزوهای انقلابیون را خلاصه کرده بود. دولت انقلابی امیدوار بود با اجرای مفاد قانون اصلاحات ارضی، به هدف های زیر نایل آید :
1 ) تشویق توسعه اقتصادی از طریق استفاده عاقلانه تر از منابع طبیعی کشور.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    24صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله ای پیرامون آزادی در اسلام

 
سه شنبه ۲۳ آبان ۱۳۸۵
چکیده: در اسلام، مراد از آزادی، آزادی درونی است؛ اما بدون تحقق آزادی بیرونی، رسیدن به آزادی درونی ناممکن است. اسلام صرفا پذیرای آزادی تفکر است و آزادی عقیده را نفی می‏کند. پذیرش آزادی اندیشه و آزادی بیان بر این نکته مبتنی است که باید میان دین و اندیشه دینی با آنچه «حقایق نهایی عالم هستی» نامیده می‏شود، فرق بگذاریم و معتقد باشیم که تصور خاصی از خداوند لازم نیست. اظهارنظر در باب سیاست و حکومت نیز، از آنجا که اسلام هیچ‏شکل خاصی از حکومت و نظام سیاسی را مطرح نکرده است، کاملاً آزاد است.
از لحاظ تاریخی، در جوامع اسلامی، آزادی بیشتر دارای مفهوم حقوقی است و در برابر واژه «عبد» به کار می‏رود. در سنت اندیشه سیاسی اسلام، عدالت نقطه مقابل استبداد، و بردگی نقطه مقابل آزادی است. از سوی دیگر، آزادی در اندیشه اسلامی بیشتر جنبه درونی پیدا می‏کند و به معنای رهایی از بندگی نفس است. درحال حاضر نیز بسیاری از اندیشمندان، واژه آزادی دینی را به‏کار می‏برند که در واقع، به همان معنای «آزادی درونی» است.
اما در این زمینه دو نکته قابل‏طرح است: (1) اصولاً زمانی که از آزادی سخن گفته می‏شود، آزادی بیرونی و سیاسی موردنظر است و آزادی درونی موردنظر نیست و (2) ارتباط آزادی درونی با آزادی بیرونی. اسلام به دنبال وضعیتی است که در آن بیشتر افراد به آزادی درونی نایل شوند. ازاین‏رو، در صورتی که جامعه از لحاظ سیاسی و بیرونی دارای آزادی باشد و مردم احساس رضایت و عزت داشته باشند، زمینه برای ساختن چنین جامعه‏ای مهیاتر است. بدین ترتیب، به نظر می‏رسد که بدون تحقق آزادی بیرونی، رسیدن به آزادی درونی ناممکن است. در واقع، مطلوب آن است که بگوییم در جامعه اسلامی، هدف نهایی همان «آزادی درونی»، به مفهوم تکامل فردی و اجتماعی است؛ اما آزادی بیرونی نیز زمینه لازم را برای شکوفایی معنوی جامعه فراهم می‏کند.
از نظر نگرش نوین، اصولاً آزادی سیاسی مفهوم جدیدی است که فی‏نفسه و بالذات ضرورت دارد. از این منظر، آزادی در معنای امروزی آن با سیاست، که امروزه یک عمل برنامه‏ریزی جمعی است، معنا پیدا می‏کند. ازاین‏رو، اصولاً این بحث مطرح نیست که از نظر اسلام، آزادی همان آزادی درونی است؛ بلکه آنچه مطرح است آزادی سیاسی به عنوان یک ضرورت برای زندگی بشر در شرایط کنونی است، و این جز در ساختار دموکراتیک قابل‏تحقق نیست.
برخی واژه آزادی را با هرزگی، افسارگسیختگی و هرج و مرج برابر می‏دانند و هنگام بحث از آزادی، ذهن آنها، پیش از هر چیز، متوجه آزادی جنسی و بی‏بندوباری می‏شود. این طرز تفکر احتمالاً ناشی از وضعیت اجتماعی جوامع غربی است. این افراد به گمان اینکه آزادی نیز رهاورد غرب است، آزادی و بی‏بندوباری را یکسان می‏بینند. حال آنکه از برخی برداشت‏های سطحی که بگذریم، مراد از آزادی، آزادی سیاسی و فکری با تمامی ابعاد آن است و بدین مفهوم، انبیا بزرگترین پیام‏آوران آزادی در دوران خود بوده‏اند. ممکن است جامعه‏ای غرق در فساد و بی‏بندوباری باشد، اما فاقد آزادی باشد. برعکس نیز ممکن است جامعه‏ای آزاد، به‏طور نسبی، سالم و مقید به قیود اخلاقی باشد. پس طبیعی است که در اندیشه اسلامی، آزادی سیاسیِ همراه با پای‏بندی به قیود اخلاقی موردنظر است.
بحث مهم دیگر درباره آزادی این است که آزادی مطلق است یا محدود. حتی در میان اندیشمندان غربی نیز اعتقاد به آزادیِ مطلق وجود ندارد. اساسا آزادی مطلق با عقل سلیم و منطق بشری مغایر است. آزادی مطلق با فلسفه ضرورت زندگی جمعی بشر مغایرت دارد. زندگی جمعی و مدنی مستلزم وجود برخی محدودیت‏هاست.
انواع آزادی در اندیشه اسلامی
آزادی عقیده: آزادی عقیده را از دو جهت می‏توان بررسی کرد: نخست، عقیده به عنوان ایمان در مقابل کفر و دوم، آزادی عقیده به مفهوم وجود عقاید و بینش‏های مختلف در درون دین. همچنین تفاوت آزادی عقیده با آزادی تفکر بر این مبنا استوار است که آزادی عقیده بیشتر مفهومی دینی و ایمانی دارد و آزادی تفکر، شامل جنبه‏های مختلف زندگی ـ اعم از اعتقادی، سیاسی و اجتماعی ـ می‏شود.
آیة‏اللّه‏ مطهری ضمن تفکیک آزادی عقیده و تفکر، و تأکید بر آزادی تفکر، وجود آزادی عقیده در اسلام را رد می‏کند. البته ایشان معتقد است که در هیچ وضعیتی نباید برای تحمیل عقیده، فشار و اجبار به‏کار رود. معنای لااکراه فی الدین این است؛ نه اینکه تمسک به هر رأی و عقیده‏ای که دلخواه است، جایز باشد. مراد از آیه‏هایی نظیر آیه فوق، نه صحه گذاشتن بر عقاید دیگر، که تکیه نمودن بر روش درست ایجاد تغییر در آنهاست و اینکه با اکراه واجبار نمی‏توان دین حق را گسترش داد. از لحاظ تاریخی نیز اسلام سایر عقاید را به رسمیت شناخته است و هرگز با زور، خواهان تحمیل عقیده‏ای بر آنان نبوده است. بنابراین با توجه به آیات، روایات، سیره معصومین و اندیشه عرفان اسلامی، در اسلام هرگز تحمیل عقیده وجود ندارد تا جایی که در اندیشه‏های اصیل عرفانی؛ مسیحیت، یهودیت و اسلام هر یک روش‏های متفاوتی در پرستش معبود واحد به شمار می‏آیند و اختلاف مؤمن، گبر و یهود، برخاسته از منظرهای مختلف آنان دانسته می‏شود.
وجه دیگر عدم تحمیل و اکراه عقیده و نیز تحمل عقاید دیگر ـ در کنار تبلیغ صحیح برای تغییر عقاید غلط ـ اعتماد اسلام به منطق درونی خود است. اسلام به لحاظ منطق قوی خود همواره می‏تواند پاسخ‏گوی تمامی شبهه‏ها و تردیدها باشد.
آزادی اندیشه: پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم می‏فرمایند: «یکی از چیزهایی که امت من را هرگز به خاطر آن عذاب نخواهند کرد، این است که انسان درباره خلقت، خدا و جهان فکر کند و وسواسی در دلش پیدا شود.» جایگاه والای تفکر در اسلام، بیانگر ارزش و اهمیتی است که اسلام به اندیشه و آزادی آن داده است. در جایگاه والای اندیشه و تفکر در اسلام تردیدی نیست؛ اما سؤال این است که آیا اسلام، آزادی اندیشه و تفکر را بدون هیچ‏گونه محدودیتی پذیرفته است؟
اندیشه شامل حوزه‏های مختلفی است و انسان‏ها می‏توانند در باب مسائل گوناگون، اعم از سیاست، فلسفه مابعدالطبیعه، فرهنگ و هر چیز دیگری، بیندیشند. تذکر این نکته ضروری است که اگر اندیشیدن را امری درونی و وجدانی بپنداریم، نمی‏توان برای آن حدی قائل شد؛ یعنی اندیشه انسان فی‏نفسه محدودیت ندارد. بنابراین زمانی که سخن از آزادی اندیشه می‏رود، با آزادی بیان توأم است و هرگز نمی‏توان این دو را، حتی در عالم ذهن از هم تفکیک کرد. پس آزادی اندیشه به مفهوم آزادی تفکر و فقدان هرگونه مانع بیرونی برای عرضه و طرح آن در جامعه است. در اسلام، این مفهوم از اندیشه چه جایگاهی دارد؟ به‏طور کلی می‏توان گفت هر کس از خداوند، انسان، سیاست و حکومت و... تصویر مطلق و واحدی داشته باشد، نمی‏تواند آزادی اندیشه را در باب آن مجاز شمارد. او حداکثر می‏تواند جواز تفکر در باب آن تصویر واحد و مطلق را مجاز دارد؛ اما هرگز اجازه اندیشه درباره جای‏گزینِ آن تصویر واحد را نمی‏دهد.
آزادی اندیشه در اسلام را می‏توان حول موضوعات ایمان به خداوند، سیاست و حکومت، در بستر تاریخی جوامع مسلمان مطالعه کرد. در میان مسلمانان درباره ایمان به خداوند، شاهد نگرش‏های فلسفی، عرفانی و فقهی‏ای هستیم که هر کدام بر جنبه‏ای از ایمان تأکید می‏کنند و همگی تلاشی برای کشف حقیقت ایمان بر اساس گفتار الاهی هستند.
وجه مشترک تمامی این رویکردها، آزادی اندیشه و عدم اعتقاد به تصور خاص از خداوند است. بنابراین سلوک تاریخی مسلمانان به رویکردهای متفاوتی از ایمان به خداوند انجامیده است که جز با آزادی اندیشه قابل‏تصور نیست.
اگر درباره ایمان به خداوند نمی‏توان آزادی اندیشه را از انسان سلب کرد، در باب حکومت و سیاست این مسئله شدت بیشتری پیدا می‏کند. در اینجا هم مسئله تصویر ما از حکومت و نظر اسلام در باب آن بسیار مهم است. اگر ما بر این اعتقاد باشیم که اسلام شکل خاصی از حکومت را مشروع و مجاز می‏داند و سایر اشکال را نفی می‏کند، نمی‏توانیم به آزادی انسان در باب سیاست و حکومت معتقد شویم. اما اگر معتقد باشیم که در کتاب و سنت، هیچ شکل خاصی از حکومت و نظام سیاسی وجود ندارد و ساختن حکومت و شکل آن به عقل انسان‏ها سپرده شده است، آن‏گاه آزادی اندیشه جزء جدانشدنی این دیدگاه خواهد بود؛ زیرا برای بهبود دائمی آن اندیشه، تفکر در باب حکومت، نه تنها مجاز، بلکه ضروری خواهد بود.
برخی از صاحب نظران بر اساس پارادایم نوین معتقد هستند که در کتاب و سنت، شکل خاصی از حکومت توصیه نشده است. مسئله اصلی حکومت از نظر قرآن، «عدالت» است؛ نه انتخاب، انتصاب یا شورا و مانند اینها. بنابراین برخی از متفکران مسلمان وجود نظریه سیاسی در کتاب و سنت را انکار می‏کنند و آن را با شأن و وظایف این منابع سازگار نمی‏بینند. اینان معتقدند در این منابع تعلیمات سیاسی وجود دارد؛ نه نظریه سیاسی.
به‏هرحال، دوام ایمان واقعی در یک جامعه در صورتی ممکن است که ایمان، هویت انتخاب آگاهانه را از دست ندهد. بقای نظام سیاسی و پویایی آن هم جز در پناه آزادی اندیشیدن در باب سیاست و حکومت حاصل نمی‏شود. همه این موارد، قبل از هر چیز، مستلزم اعتماد به عقل بشری و اراده انسان در ساختن نهادهای سیاسی مطلوب است.
آزادی بیان: آزادی اندیشه بدون آزادی بیان معنا پیدا نمی‏کند. آزادی اندیشه تنها با امکان طرح اندیشه در جامعه و ارائه آن به مردم و اندیشمندان قابل‏تصور است. ادعای وجود آزادی اندیشه در جامعه زمانی می‏تواند واقعیت داشته باشد که افکار مختلف و متضاد، آزادانه و بدون دخالت دولت، مطرح، و نقد و ارزیابی شوند. آزادی بیان، همچون آزادی اندیشه، حوزه گسترده‏ای را شامل می‏شود، و افراد مختلف می‏توانند با توجه به حدود قانونی، نظر خود را در جامعه عرضه و تبلیغ کنند. در این زمینه، حضرت علی علیه‏السلام می‏فرمایند: «واضربوا بعض الرأی ببعض یتولد الصواب»؛ آرا را با یکدیگر مواجهه دهید تا از آنها رأی درست زاده شود. بدیهی است که برخورد آرا جز در فضای آزادی بیان ممکن نیست.
اسلام، از لحاظ نظری، برای آزادی بیان، تأثیر آن در بهبود اوضاع اجتماعی و کمال فکری انسان، و رشد قدرت انتخاب انسان‏ها ارزش بسیار قائل است. قرآن انسان‏ها را به گوش دادن به سخن‏ها و انتخاب بهترین آنها تشویق می‏کند. بر اساس این آیه، انسان‏ها دارای آن حد از کمال عقلی هستند که بتوانند سخن نیکو را از میان سخن‏ها تشخیص دهند، و نیازی به مانع بیرونی برای جلوگیری از انحراف افکار عمومی نیست. آیه فوق به انسان حق انتخاب می‏دهد تا از طریق شنیدن افکار صاحبان تفکر، بهترین آنها را برگزیند. بر این اساس هیچ معیار بیرونی‏ای نمی‏تواند مبنای داوری درباره یک تفکر باشد. تنها معیار داوری را خود فکر معین می‏کند.
پیامبراکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم برای اکمال و اتمام مکارم اخلاقی مبعوث شدند و در مسائل سیاسی و اجتماعی ـ که پویاتر و پیچیده‏تر بودند ـ حکم نهایی صادر نکردند. امر سیاست و حکومت تابع تفسیر و درک عقول مردم زمانه است و اگر عقول مردم مجال اندیشه و بیان آزادانه آن را نیابد، در واقع، برخلاف تعالیم اسلامی عمل شده است. با صرف‏نظر از بحث فوق، سیره ائمه معصومین علیهم‏السلام نیز در این زمینه بسیار روشنگر است؛ آنان آزادی بیان را از مادیون سلب نمی‏کردند. از لحاظ سیاسی، می‏توان به روش حضرت علی علیه‏السلام در برخورد با خوارج اشاره کرد که هرگز با آنها به خاطر عقایدشان مقابله نکرد و آنها آزادانه می‏توانستند عقاید خود را در مساجد و در میان مسلمانان مطرح کنند.
دو نکته مهم درباره آزادی بیان مطرح است:
(1) حدود آزادی بیان در جامعه دینی چیست؟ برخی در پاسخ به این سؤال، بر خط قرمزهایی در آزادی بیان تأکید می‏کنند، اما معیار مشخصی برای آن ارائه نمی‏دهند. البته در این زمینه، عموما ارزش‏های اسلامی خطوط قرمز به‏شمار می‏روند؛ هرچند که این ارزش‏ها نیز مبهم، قابل‏تعبیر و تفسیر هستند و نمی‏توانند حدود آزادی بیان را مشخص سازند. برخی دیگر، بر اساس پارادایم نوین، معتقدند که در جامعه مؤمنان هیچ خط قرمزی وجود ندارد. با توجه به نظرهای فوق، می‏توان معیارهای عینی‏تر و قابل‏تفسیرتری را درباره حدود آزادیِ بیان تعیین کرد و آن را «حدود قانونی» آزادیِ بیان نامید. اهمیت آزادی بیان در این است که از رواج اجباری و یا تبلیغی یک فکر در جامعه جلوگیری می‏کند و جامعه را همواره در معرض پرسشگری و انتخاب قرار می‏دهد، و این با آزادی اراده انسان تطابق دارد.
(2) مسئله دیگر این است که آیا می‏توان اندیشه دینی را نقد کرد؟ به عبارت دیگر آیا آزادی بیان شامل نقد اندیشه دینی هم می‏شود؟ پاسخ به این سؤال، منوط به جواب‏گویی به این دو پرسش است: آیا اندیشه دینی را عین دین و مقدس می‏دانیم؟ آیا حق اظهارنظر درباره اندیشه دینی را متعلق به عده‏ای خاص می‏دانیم؟
اگر پاسخ ما به سؤالات فوق مثبت باشد، بر مبنای آن نه می‏توان اندیشه دینی را نقد کرد و نه اینکه همگان می‏توانند درباره سازگاری و ناسازگاری نظام سیاسی خاصی با اصول ارزش‏های دینی اظهارنظر کنند.
اما بر اساس پارادایم نوین، باتکیه بر چند مقدمه می‏توان اندیشه دینی و دین‏داری را نقد کرد. دین و اندیشه دینی با آنچه اصطلاحا «حقایق نهایی عالم هستی» نامیده می‏شود، متفاوت است. دیگر اینکه نقد درونی از نقد برونی تفکیک داده می‏شود. گاه نقد اندیشه دینی از بیرون است و گاه از درون. نقد اندیشه دینی از بیرون، نقدی غیرمؤمنانه است؛ اما نقد اندیشه دینی از درون، از موضع ایمان است. اگر هدف ناقدان از بیرون، غالبا زدن ریشه اندیشه دینی، و بی‏اعتبارساختن آن است، هدف نقد درونی، بارور کردن و پایدار کردن اندیشه دینی است. هرگونه نقد اندیشه دینی در اسلام باید بر محور توحید باشد.
البته معرفت دینی همواره دارای قداست است. معنای این قداست این است که مؤمنان حرمتی را که برای علم دین قائل‏اند، به علوم دنیوی اختصاص نمی‏دهند و حرمتی را که به عالمان دینی می‏گذارند، به سایر عالمان نمی‏گذارند. اما این منافی نقد اندیشه آنها نیست. نقد آنها اصولاً از سوی همان عالمان دین صورت می‏گیرد و حکم حکومت از آن نیز فراتر می‏رود؛ زیرا حکومت با قدرت سروکار دارد و دارای لوازم و پیامدهایی است که نقد آن را اجتناب‏ناپذیر می‏کند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 25   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله ترجمه شده کار رهکش های عمودی پیش ساخته – یک مطالعه موردی

آنیکت اس. شوکلا، اِی. آر رامبکار
چکیده: زهکش های عمودی پیش ساخته (PVD) معمولاً برای کاهش دادن مسیرهای زهکشی در خاک های نرم مورد استفاده قرار می گیرند تا زمان نشست اولیه را تسریع کنند. زهکش های عمودی پیش ساخته، زهکش های قابل جابجایی با اندازه کوچکی هستند که با اختلال کمتر جرم خاک نسبت به زهکش های ماسه ای قابل جابجایی عمل میکنند. اختلال در جرم خاک بعلن نصب PVD در سه سایت ساختمانی در منطقه Navi Mumbai در این مقاله مورد ارزیابی قرار می گیرد. این مقاله بر مکانیزم بهبود زمین برای خاکریزی پیشنهادی برای خط دوبرابر فاصله بین دو ریل راه آهن در مسیر بین مناطق Belapur-Seawood-Uran در ناوی مومبای برای مهار 19000 تا 20500 در امتداد مسیر ریلی پیشنهادی تأکید دارد. مطالعه خاک در این منطقه جغرافیایی نشان میدهد که بالای لایه بندی شامل خاک رس سفت مایل به رنگ زرد می باشد. لایه بعدی مشاهده شده در لایه بندی از خاک رس دریایی مایل به خاکستری تشکیل شده است که بعد از آن هم خاک رس سفت/سخت مایل به زرد همراه با ماسه وجود دارد. لایه های بعدی لایه بندی دارای سنگ های کاملاً هوازده هستند که بعد از آن هم سنگ های نیمه هوازده وجود دارد. اطلاعات جمع آوری شده و تحلیل شده در این مطالعه شامل جزئیات کلی خاک، خصوصیات شاخص خاک تراکم پذیر، خصوصیات استحکام برشی، خصوصیات نشست و فشار قبل از نشست می باشد. مشاهده شده است که زمان مورد نیاز برای نشست با زهکش های عمودی پیش ساخته پیش بینی میشود که در مقایسه با زمان مورد نیاز برای پیش-بارگذاری بدون PVD کوتاه تر باشد. هرچه فاصله بین زهکش های عمودی پیش ساخته کمتر باشد، زمان مورد نیاز برای فرایند نشست هم کمتر خواهد بود. تعیین نشست پیش بینی شده توسط PVD کمی بیشتر از تعیین نشست واقعی زمان است.
کلمات کلیدی: نشست، PVD، بهبود زمین.
1- مقدمه
زهکش های عمودی پیش ساخته معمولاً برای کاهش مسیر زهکشی بدون خاک های نرم مورد استفاده قرار می گیرند تا زمان نشست اولیه تسریع یابد. زهکش هاس عمودی پیش ساخته، زهکش های قابل جابجایی با اندازه کوچکی هستند که توزیع کمتری از جرم خاک نسبت به زهکش های ماسه ای قابل جابجایی دارند. توزیع جرم خاک بعلت نصب زهکش های عمودی پیش ساخته در سه سایت ساختمانی در این مقاله مورد ارزیابی قرار می گیرد. مقالات در داده های انتشار یافته مربوط به کارایی زهکش های ماسه قابل حمل و زهکش های عمودی پیش ساخته بازبینی می شوند. اینکار اساسی برای یک راهکار تجربی برای ارزیابی اثرات توزیع نصب زیاد توسط زهکش های عمودی پیش ساخته و زهکش های ماسه ای قابل حمل ایجاد میکند. مشاهده شده است که اندازه مرغک نصب و مهار عوامل مهمی در توزیع خاک هستند. توزیع ایجاد شده بوسیله زهکش های عمودی پیش ساخته با زهکش های ماسه ای قابل حمل مشابه است در صوتریکه نسبت فاصله زهکش بر اساس قطر مؤثر مرغک و مهار باشد. اینها برآوردها با استفاده از مرغک و مهار طراحی می شوند که در محیط ترکیب می گردند و مناطق پایانی نیستند. با این راهکار، نسبت فاصله زهکش اصلاح شده، یعنی فاصله زهکش مؤثر و قطر مرغک مؤثر بزرگتر از 7 تا 10 برای کاهش اثرات توزیع اضافی نصب زهکش های عمودی پیش ساخته ضروری فرض می شود.
2- اهمیت زهکش عمودی پیش ساخته
این مسئله خیلی مهم است که خاک نرم را قبل از هرگونه اقامات ساختمانی پایدار کنیم تا از ناپایداری آن در مراحل بعدی جلوگیری کنیم. اغلب لایه های خاک رس نرم حاوی رگه های نازکی از لای یا ماسه است که بخاطر انتشار افقی فشار هسته زیاد که زهکش های عمودی آنها را مهار می کنند باعث ناپایداری خاکریزی می شود، و بنابراین از بوجود آمدن ناپایداری جلوگیری میکند. زمان مورد نیاز برای رسیدن به درجه نشست در زهکشی بهبود یافته پیش-بارگذاری باید به شکل زهکش های عمودی پیش ساخته استفاده شود. برای تسریع فرآیند نشست و کاهش ساختمان فشار آب منفذی، لازم است که مسیر جریان آب را از طریق خاک مهار کنیم. اینکار را می توان با قرار دادن زهکش های عمودی در فاصله زاویه ای در خاک انجام داد. وقتی که یک بار سنگین مانند خاکریزی راه یا ساختارهای دیگر، در بالای خاک رس یا خاک رس دارای لای قرار می گیرد، نشست قابل توجهی ممکن است بعلت فشرده شدن فشار آب منفذی زیاد رخ دهد، و خاک نرم سفت و محکم گردد. این نوع نشست اغلب باعث مشکلات ساختمانی جدی می شود.
3- مطالعه موردی
این مقاله بر روی مکانیزم بهبود برای خاکریزی پیشنهادی برای خط ریلی مسیر بین مناطق بلاپور-سیوود-اوران در ناوی مومبای برای مهار 19000 تا 20500 تأکید دارد. مطالعه خاک نشان میدهد که بالای لایه بندی از خاک رس سفت مایل به زرد تشکیل شده است. لایه بعدی مشاهده شده در لایه بندی حاوی خاک رس دریایی نرم مایل به خاکستری بود که پس از آن هم خاک رس سفت/سخت مایل به زرد با ماسه وجود دارد. لایه های بعدی لایه بندی سنگ های هوازده کامل هستند که پس از آن هم سنگ های نیمه هوازده قرار دارد. جدول 1 جزئیات نوع لایه های خاک بین مهار 19000 تا 20500 را نشان میدهد و جدول 2 شرایط بارگذاری را نشان میدهد.

لایه دوم پروفایل زیرسطحی بعنوان خاک رس دریایی نرم مایل به خاکستری شناسایی شده بود. لایه ها متحمل نشست های سنگینی می گردند و مدت زمان مورد نیاز برای رخ دادن نشست هم خیلی بالا است. این نشست ها ممکن است بخاطر زهکش های عمودی پیش ساخته (PVD) با هزینه اضافی تسریع پیدا کند. با استفاده از PVD ، آب بصورت افقی و عمودی جریان پیدا میکند یعنی نشست بصورت سه بعدی خواهد بود. در کاربرد پیش بار این نشست را می توان تا حد زیادی کاهش داد. بر اساس مطالعه پارامترهای خصوصیات خاک در نظر گرفته شده برای طراحی زهکش های باند برای تعیین نشست پیش بینی شده و طراحی خاکریزی پیش بار و مراحل کاربردهای پیش بار به این صورت می باشد: حد سیلان = 82 درصد، و چسبندگی . تست نشست نشان میدهد ، ، نشست ، ضریب نشست برای زهکشی عمودی و . بر اساس پارامترهای بالا، تکنیک بهبود زمین با استفاده از زهکش عمودی پیش ساخته (PVD) طراحی می گردد. جدول 3 جزئیات بهبود زمین را نشان میدهد. بر اساس فاصله داده ها بالا PVD به اندازه 1.50 تا 2.5 متر در الگوهای مثلثی طراحی می شود تا نشست پیش بینی شده با دوره زمانی موجود بدست آید. سایت با الگوی مثلثی با فاصله 1.5 متری بین دو نقطه نصب زهکش عمودی پیش ساخته می باشد. نشست پیش بینی شده در دوره زمانی موجود به اندازه 292 متر برآورد می گردد. این پیش بارها در سه مرحله اعمال می گردند و جزئیات آنها در جدول 4 نشان داده شده است.

4- مراحل خاکریزی پیش بار
کل نشست های رخ دهنده در ساختمان برای پیش بارها اعمال می گردد. این پیش بارها در سه مرحله رخ میدهند. این مراحل در جدول 4 بیان شده است.
ویژگی های مهم جدول 4 بشرح زیر می باشد:
الف- در مرحله اول 1.5 متر درجه بندی خاکریزی تا ارتفاع 3 متری از لایه پایینی وجود دارد. این فرآیند بمدت 90 روز تا پایان دسامبر 2012 انجام می شود.
ب- در مرحله میانی 1.5 متر درجه بندی خاکریزی تا ارتفاع 4.50 متری از لایه پایینی وجود دارد. این فرآیند بمدت 90 روز تا مارس 2013 انجام می شود.
ج- در مرحله پایانی 1.5 متر درجه بندی خاکریزی تا ارتفاع 6 متری از لایه پایینی وجود دارد. این فرآیند بمدت 60 روز تا پایان ما مه 2013 انجام می شود.
5- داده های ورودی
جدول 5 جزئیات کلی خاک در سایت، خصوصیات شاخص خاک تراکم پذیر، خصوصیات استحکام برشی، خصوصیات فشار نشست و قبل از نشست را نشان میدهد.
نتایج انجام شده برای پارامترهای بالا در جدول 5 نشان داده شده است. ویژگی های مهم جدول 5 بشرح زیر می باشد:
- چگالی حجمی خاک است.
- حد سیلان خاک 82 درصد است.
- شاخص تراکم خاک 0.86 است.
- شاخص خمیری خاک 52 درصد است.
- زاویه اصطکاک داخلی 2 درجه است.
- فشار قبل از نشست است.
- ضریب تغییر حجم است.
- فشار قبل از نشست است.
- ضریب نشست عمودی است.
- ضریب نشست شعاعی است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  11  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید