دانلود مقاله سیستم حسابداری پیمانکاری

مقدمه
تنوع مؤسسات و گوناگونی فعالیتهای مختلف اقتصادی در پهنه جهان ، دانش و حرفه حسابداری را بر آن داشته تا در قالب مبانی و اصول عمومی، راه حلهای متناسبی را براینگهداری حسابهای فعالیتهای گوناگون، به نحوی فراهم آورد که صورتهای مالی مؤسسات تصویر گویاتری از نتایج عملیات و وضعیت مالی ارائه دهند.
ارجاع طرحهای ساخت و ساز ابنیه، تأسیسات و تجهیزات بزرگ از طرف کارفرمایان عمومی و خوصی به پیمانکاران مختلف، انعقاد قراردادهای بلند مدت پیمانکاری برای اجرای طرحهای یاد شده و انجام دادن فعالیتهای ساخت و ساز در قالب این قراردادها توسط پیمانکاران، یکی از فعالیتهای عمده اقتصادی است که نیازمند روشهای مناسب ثبت و ضبط معاملات و فعالیتهای مالی، تهیه و تنظیم گزارشهای درون سازمانی، اندازه گیری و شناخت درآمد و در نهایت تهیه و ارایه صورتهای مالی متناسب برای پیمانکاران و کارفرمایان است.
حسابداری پیمانکاری یکی از مقولاتی است که مراجع حرفه ای، پژوهشگران و مؤلفان حسابداری در کشورهای پیشرفته و همچنین در سطح بین المللی استانداردهای حسابداری خاصی برای آن وضع شده است در کشور ما نیز از سالها پیش مبحث حسابداری پیمانکاری در کتابها و نشریات گوناگونی مورد بحث قرار گرفته و کوشش شده است در چار چوب روشها و رویه های متداول و استانداردهای حسابداری کشورهای پیشرفته، راه حلها و روشهای مناسبی برای نگهداری حسابها، شناسایی و اندازه گیری سود عملیات پیمانکاری و تهیه و ارائه صورتهای مالی مؤسسات پیمانکاری در قالب مناسبات حقوقی، ساز و کارها و الزامات محیطی حاکم بر این فعالیت عمده اقتصادی عرضه شود.

ویژگیهای صنعت و قراردادهایبلند مدت پیمانکاری
مؤسسات بخش عمومی و خصوصی، اجرای عملیاتی نظیر سد سازی، راه سازی، اسکله و بندر سازی، نصب خطوط پستهای فشار قوی و انتقال نیرو، کشتی سازی، هواپیما سازی، ساختن فیلمهای سینمایی و قطعات پیچیده وسایل و تجهیزات را با قرارداد به مؤسسات پیمانکاری واگذار می کنند:
ارکان اصلی پیمانکاری
در هر نوع پیمانکاری سه رکن اصلی وجود دارد:
کارفرما
کارفرما، شخص حقیقی یا حقوقی است که اجرای عملیات معینی را به پیمانکار واگذار می کند. کارفرما که تأمین کننده منابع مالی طرح است برای مطالعه، طراحی و نظارت بر اجرای عملیات موضوع پیمان معمولا از خدمات مهندسان مشاور بهره می گیرند جانشینان یا نمایندگان قانونی کارفرما در حکم کارفرما محسوب می شوند.
پیمانکار
پیمانکار، شخصی حقیقی یا حقوقی است که مسئولیت اجرای کامل عملیات موضوع پیمان را تا تکمیل نهایی آن به عهده می گیرد .پیمانکار معمولا به منظور آسان کردن اجرای قسمت یا قسمتهای خاصی از عملیات موضوع پیمان قراردادهایی را با پیمانکاران جزء منعقد می کند.
قرارداد
قرارداد، رابطه ای حقوقی بین پیمانکار و کارفرما است که منشاء تعهد و التزام برای طرفین می باشد کارفرما برای انجام دادن موارد زیر معمولا قراردادهایی را با مؤسسات مشاوره ای یا پیمانکاری منعقد می کند.
الف- مطالعات بنیادی و تحقیقاتی طرح
ب- تهیه طرح
ج- اجرای طرح
د- نظارت بر اجرای طرح
طول مدت اجرای قراردادهالی پیمانکاری معمولا بیش از یکسال است، یعنی تاریخ شروع و تکمیل فعالیت موضوع آن در دوره های مالی متفاوتی قرار می گیرد اما طول مدت اجرای قرارداد نباید به عنوان عامل مشخصه یک قرارداد بلند مدت پیمانکاری محسوب شود .در قراردادهایی که طی مدتی کمتر از یکسال تکمیل می شود. اگر فعالیت انجام شده آنقدر اهمیت داشته باشد که عدم شناسایی درآمد و هزینه در یک دوره مالی، نتایج عملیات را مخدوش کند قرارداد باید بلندمدت به شمار آید، مشروط بر آنکه در طول دوره های مالی مختلف رویه یکنواختی در اجرا به کار گرفته شود.

انواع قراردادهای پیمانکاری
• قرارداد براساس واحد بها
درقرارداد براساس واحد بها، پیمانکار تعهد می کند عملیات موصوع پیمان را براساس مبلغ معینی که برای واحد هرکار پیشنهاد کرده است انجام دهد. در این قرارداد برای محاسبه ضریب پیمان، مبلغی را که پیمانکار براساس قیمتهای واحد مورد نظر برای مجموع کار محاسبه و پیشنهاد کرده است با برآورد مصوب مقایسه می کنند و اختلاف آن را به عنوان اضافه یا تخفیف در نظر می گیرند با اعمال این درصد تخفیف یا اضافه بر روی برآورد مصوب، هزینه کار قیمتهای واحد قرارداد بدست می آید.
• قرارداد مقطوع
در مواردی ممکن است کار مورد نظر یا قسمتی از آن به صورت مبلغ قطعی به پیمانکار واگذار شود در قرار داد مقطوع پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در برابر مبلغی به عنوان بهای کل کار انجام دهد.
• قرارداد امانی
در این نوع قرارداد مخارج مجاز یا تعیین شده در قرارداد به پیمانکار پرداخت می شود و در ازای خدماتی که انجام داده است درصد معینی از مخارج یا حق الزحمه ای ثابت دریافت می کند.
• قرارداد براساس مواد و دستمزد
این نوع قرارداد مشابه قرارداد امانی است و طبق آن پیمانکار توافق می کند عملیات موضوع پیمان را در ازای دریافت دستمزد با نرخ ساعتی معین و قیمت مواد و مصالح و سایر مخارجی که کرده است انجام دهد پیمانکار نرخ ساعتی دستمزد را براساس بازیافت دستمزد و هزینه های غیر مستقیم و سود مورد انتظار تعیین می کند.
• قرارداد مدیریت اجرا
در این نوع قرارداد پیمانکار دربرابر دریافت حق الزحمه معمولا مقطوع، مدیریت اجرای طرح را به عهده می گیرد در قراردادمدیریت اجرا تأمین مصالح، ماشین آلات و تجهیزات و نیروی انسانی مستقیم و سایر نیازهای انجام کار، به استثنای هزینه مدیریت کار بر عهده کارفرما است.
در هر یک از قرارداد ها می توان )الف( مبلغ قرارداد را براساس تغییر شاخص قیمتها تعدیل کرد، )ب( در طول اجرای طرح شرایط قرارداد را با توجه به تغییر مقادیر کار یا نوع مصالح، مدت پیمان یا بنابرتراضی طرفین قرارداد تغییر داد، )ج( برای ایجاد انگیزه و تشویق پیمانکار به اتمام کار قبل از موعد مقرر، پاداش و برای جلوگیری از تأخیر در اجرای عملیات جرایمی در نظر گرفت.
ویژگیهای صنعت پیمانکاری
- 1اجرای عملیات موضوع پیماناز طریق عقد قرارداد به پیمانکار واگذار می شود و مدت اجرای طرح معمولا به بیش از یک دوره مالی تسری می یابد.
- 2عملیات اجرایی پیمان مستلزم خدمات مشاوره است که معمولا کارفرما یا خود به تنهایی آن را انجام می دهد و یا به مهندسان مشاورواگذار می کند.
- 3فعالیتهای پیمانکاری برخلاف سایر فعالیتهای تولیدی که معمولا در فضای کارخانه انجام می شود در محل اجرای طرح که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می دهد، صورت می گیرد.
- 4قرارداد پیمانکاری معمولا به ساختن یک دارایی خاص می انجامد.
- 5قرارداد پیمانکاری پس از انجام تشریفات مناقصه و در مواردی از طریق ترک مناقصه یا توافق قیمت، به پیمانکار واگذار میشود.
- 6مبلغ قرارداد بتدریج در طول دوره اجرای طرح از طریق تنظیم صورت وضعیت به پیمانکار پرداخت می شود.
- 7اگرچه پرداخت مخارج اجرای طرح به عهده پیمانکار است اما کلیه کارها و تدارکاتی که بهای آنها پرداخت شده است در طول اجرای طرح به کارفرما تعلق دارد.
- 8مخارج پیمان و مبلغ صورت وضعیت های تأیید شده، در طول اجرای طرح انباشته می شود و این امر مدیریت، حسابداری و حسابرسی قراردادهای پیمانکاری را دشوار می سازد.
- 9کارفرما برای جبران خسارتهای احتمالی و اطمینان از مسئولیت پذیری پیمانکار، علاوه بر پوششهای بیمه ای معمولا ضمانتنامه های متعددی نیز از پیمانکار می گیرد.
- 10موضوع عملیات پیمان در دو مرحله موقت و قطعی به کارفرما تحویل می شود.
- 11پیمانکار در طول اجرای طرح، به ویژه در قراردادهای مقطوع، با خطرات ذاتی از جمله حوادث قهری و غیر مترقبه مواجه است.
انواع خدمات مورد پیمان
خدمات مشاوره ای شامل مطالعه، طراحی و نظارت فنی بر اجرای طرح
پیمانکاری اجرا شامل عملیات ساخت، نصب و راه اندازی طرح، کارهای خدماتی و عملیات اجرایی یاد شده را می توان به سه روش زیر به مؤسسات پیمانکاری واگذار کرد:
الف - اجرای طرح . در این روش، پیمانکار بدون آنکه موظف به انجام مطالعه و تهیه طرح باشد، اجرای عملیات موضوع پیمان را تعهد می کند.
ب - مشاوره و اجرای طرح. در این روش، که در اصطلاح کلید در دست نامیده می شود پیمانکار اجرای مجموعه خدمات مشاوره، طراحی و ساخت را به عهده می گیرد. یعنی، علاوه بر عملیات اجرایی تعهد می کند که تمام یا بخشی از خدمات مطالعه و تهیه طرح را نیز انجام دهد.
ج - مدیریت اجرای طرح. در این روش، پیمانکار تنها مدیریت اجرای طرح را به عهده می گیرد. یعنی، تأمین مصالح، ماشین آلات و تجهیزات و نیروی انسانی مستقیم و سایر هزینه های انجام کار در طول اجرای طرح به عهده کارزفرما است.

مراحل اجرای طرح
مراحل اجرای طرحهای بلند مدت پیمانکاری در مؤسسات بخش عمومی و خصوصی تفاوت ماهوی ندارد و مؤسسات بخش خصوصی در اجرای عملیات پیمانکاری کمابیش از تشریفات مورد عمل در بخش عمومی پیروی می کنند. طرحهای بلند مدت پیمانکاری معمولا در سه مرحله مطالعات مقدماتی، مطالعات تفصیلی و اجرا و نظارت انجام می شود.
مرحله اول: مطالعات مقدماتی طرح
- 1مطالعات شناسایی طرح
مطالعات این مرحله شامل تحقیقات و بررسی های مربوط به تعیین هدف طرح، شناخت اجزای تشکیل دهنده، داده ها و ستانده ها همچنین امکانات فنی و اجرایی طرح با توجه به نوع مصالح ساختمانی، ماشین آلات و تجهیزات، نیروی انسانی، سایر امکانات و محدودیتها و بالاخره حجم سرمایه گذاری، طول مدت اجرای طرح، تشخیص و بررسی اجمالی گزینه های احتمالی و توجیه فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی طرح است.
- 2تهیه طرح مقدماتی
پس از اتمام و تصویب گزارش شناخت طرح، اقدامات مربوط به تهیه طرح مقدماتی بوسیله کارفرما آغاز می شود. مطالعات این مرحله شامل تحقیقات، بررسیها و آزمایشهای لازم به منظور طراحی و تهیه نقشه های مقدماتی و مشخصات کلی طرح و انجام مطالعات برای گزینه یابی، انتخاب مناسبترین گزینه و توجیه پذیری آن است.
مرحله دوم: مطالعات تفصیلی طرح
- 1تهیه نقشه های تفصیلی
طراحی تفصیلی و اجرایی طرح شامل بررسیها، تحقیقات، کاوشهای سطحی وزیر سطحی، نقشه برداریها، طراحیهای دقیق و آزمایشهای لازم به منظور تعیین مشخصات فنی طرح، مقادیر دقیق کار، برنامه زمانی اجرای کار، منابع تهیه مصالح و تهیه نقشه های تفصیلی و اسناد و مشخصات اجرایی طرح برای گزینه انتخابی است که در مرحله طرح مقدماتی پیشنهاد و توجیه شده است.
- 2تهیه اسناد و مدارک مناقصه
اسناد مناقصه شامل شرایط عمومی و خصوصی پیمان، مشخصات فنی عمومی و خصوصی، مقادیر کار و برآورد هزینه اجرای طرح یراساس آخرین فهرست بها، استعلام یا بوسیله مشاور از روی نقشه های کلی و تفصیلی است. اسناد و مدارک مناقصه باید به شکلی تنظیم و فراهم شود که پیمانکار در صورت تمایل به شرکت در مناقصه، بدون هیچ گونه ابهامی بتواند براساس آنها، مبلغ پیشنهادی خود را برای اجرای طرح به سادگی و دقت محاسبه کند.
مرحله سوم: اجرای طرح
دعوت از پیمانکاران برای اجرای طرح
پس آماده شدن اسناد و مدارکمناقصهو اطمینان از مهیا بودن زمین یا محل اجرای طرح، به یکی از راههای زیر از پیمانکاران برای اجرای طرح دعوت می شود:
مناقصه عمومی در این روش، با چاپ آگهی در روزنامه ها از پیمانکاران برای اجرای طرح دعوت می شود
مناقصه محدود در این روش، دعوتنامه شرکت در مناقصه برای پیمانکارانی فرستاده می شود که صلاحیت آنها برای شرکت در مناقصه قبلا تعیین و نام آنها در فهرست واجدین شرایط شرکتهای پیمانکاری درج شده باشد. مقررات مربوط به مناقصه عمومی درصورتی که با مقررات مناقصه محدود مغایر نباشد در مناقصه محدود نیز باید رعایت شود.
ترک مناقصه در صورتی که به علت وجود شرایط خاص، براساس گزارش توجیهی کارفرما و بنا به تشخیص هیئت ترک مناقصه، انجام مناقصه میسر و یا به مصلحتنباشد پیمانکار از طریق ترک مناقصه انتخاب می شود.
- 2 - 1فروش یا توزیع اسناد و مدارک مناقصه
دردعوتنامه شرکت در مناقصه محل فروش و یا توزیع اسناد مناقصه مشخص می شود. هر یک از پیمانکاران که براساس مراتب یاد شده واجد شرایط و مایل به شرکت در مناقصه باشند اسناد و مدارک مناقصه را از کارفرما یا مهندسان مشاور خریداری می کنند و برای بررسی و مطالعه در اختیار کادر فنی خود قرار می دهند.
- 3 - 1شرکت در مناقصه
چنانچه کادر فنی پیمانکار پس از مطالعه اسناد و مدارک مناقصه، اجرای طرح را با توجه به امکانات پیمانکار، عملی و اقتصادی تشخیص دهد و پیمانکار تمایل به شرکت در مناقصه داشته باشد قیمت کل کار را از روی نقشه ها محاسبه و با افزودن سود مورد انتظار به آن پسشنهاد می کند. قیمت پیشنهادی نباید به صورت تخفیف یا افزودن بر ارقام برآوردی مندرج در اسناد و مدارک مناقصه باشد . هریک از پیمانکاران برای تضمین اجرای طرح به قیمتی که پیشنهاد کرده اند باید ضمانتنامه ای از بانک دریافت و به کارفرما تسلیم کنند. قیمت پیشنهادی پیمانکار برای اجرای طرح، همراه با سایر اسناد ذکر شده در آگهی مناقصه، در دو پاکت جداگانه، پاکت الف حاوی اسناد مناقصه از جمله ضمانتنامه شرکت در مناقصه و پاکت ب حاوی قیمت پیشنهادی، در موعد مقرر به دستگاه مناقصه گزار تسلیم می شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  52  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید