دانلود مقاله درباره افریقا

 «حضرافریقا»
افریقای سیاه که هنر سیاهان در آن به اوج شکوفایی خود رسیده است، حاشیه غربی تا مرکز قاره آفریقا را دربرمی گیرد. این سرمزین گذشته ای با اساطیر کهن و افسانه های جادویی دارد که بیانگر واسطه خدایان با قدرت طبیعی است. قدرتی که همه از او یاری می طلبند و خدایان دیگر با او در ارتباسط هستند. در واقع هنر افریقای سیاه که از نظر یک افریقایی فقط تنها بدان گرایش های شخصی و موقعیت های اجتماعی و سیاسی و معتقدات و آیین های مذهبی است در اوایل قرن بیستم بوسیله‌ی اروپایینان به عنوان یک هنر شناخته شد و مورد مطالعه قرار گرفت. با بازشدن پای مجسمه های افریقایی در سال های اول 1900 روحی تازه د فضای هنری اروپا دمیده شد. هنرمندان که بیشتر از هر گروه دیگری شیفته و شیدای این مجسمه ها بودند با دیدن آنها جرأت بیشتری برای بیان عقایدشان می یافتند. پیدایش هر مجسمه تازه‌ای سرآغاز به وجود آمدن بحث های هیجان‌انگیز و منبع الهام برای پیشروان مکاتب و مفاهیم جدید بود. در سال 1905 یک ماسک فانک به دست ولافنگ افتاد. آندره دورن که با دیدن این ماسک از ادای کلام بازمانده بود آن را از ولامنگ خرید و به پیکاسو براک نشان داد و تحسین هر دو را برانگیخت. با پیدا شدن مکاتب جدید مثل کوبیسم، سورئالیبسم و سمبولیسم در اروپا و رونق موسیقی جاز در آمریکا ناگهان، نگاهها به طرف افریقا دوخته شد و تأثیرپذیری ها و بهره گیری هایی که هنرمندان به نام زمان از هنر سیاهان می کردند به زودی پای این هنر را به موزه ها و نگارخانه ها کشاند.
به این ترتیب تاریخ کشف مجسمه های افریقای سیاه را به عنوان نوعی از هنر باید اوایل همین قرن دانست. و به حق افتخار آن به هنرمندان آن زمانه داد. هنر افریقا اعم از مذهبی و غیرمذهبی تحت تأییر گروه قومی، ملیت، شرایط زنددگی، آب و هوا و فرهنگ هر منطقه است. و با این عوامل ارتباط مستقیم دارد. در افریقای سیاه هر اثری که به وجود می آد، آمیخته ای است از تفکر و اعتقاد مردم و تأثیر عمیقی یا سطحی که هر اسطوره در زندگی روزانه آنها می گذارد. در این هنر زیبایی به مفهوم آنچه ما یم شناسیم وجود ندارد. در واقع زیبایی، تجسم سیرت نیک است. به همین دلیل شکلی که آفریده می شود، نماینده صفات باطنی شخصی است، نه چهره ظاهری او.
بنابراین افریقالی سیاه، اسطوره زبان سنت است و نفس بیان بر اهمیت اساطیر و مسبولها در افریقا به درجه ای است که بسیاری از جامعه شناسان، جوامع و فرهنگ های افریقاییان را به نوعی تظاهر مادی که از این مفاهیم ناشی می شدند تعبیر کرده اند. به طور کلی اسطوره به شکل ثابت وجود ندارد و تحت تأثیر تحولات تاریخی قرار گرفته و به وسیله ادبیات شفاهی سینه به سینه از نسلی به نسل نسل دیگر منتقل شده است.
افسانه های اساطیری بیشتر بیانگر رویدادهای کلی هستند مثل آفرینش دنیا، جدا شدن خدای خالق از مخلوق، تولد قهرمانان و بنیانگذارن سرزمین ها و امپراطوری ها، پیدایش مرگ و آمرزش.
سهم خدایان در زندگی و مراسم افریقاییان بی نهایت است و در هر قومی نقش متفاوتی دارد. در افریقای سیاه، هنر به گونه های مختلف جلب توجه می کند. این اشکال را می توان در قالب مجسمه، چوب، سنگ، آهن، مفرغ، سفال – معماری، موسیقی، رقص، ادبیات شفاهی، مراسم آیینی و غریه جستجو کرد.
از ماسک ها و مجسمه ها در مراسم نیایش خدایان و تجلیل نیاکان، مراسم عزاداری، جشنهای آیینی، رازآموزی، مراسم تقدیس و نیایش به مناسبت حاصلخیزی زمین یا باروری زن و نیز در مراسم غیرمذهبی استفاده یم شود. انسانی که حامل ماسک است، فردی است عادی و منتقل کننده قدرت پنهانی، با بدنی پوشیده از الیاف گیاهی، پر پرندگان و گاهی پارچه.
او از قالب جسمانی اش خارج می شود و هویت و فردیت خود را کاملاً فراتموش می کند. و به آنچنان قداستی دست پیدا می کند که در او قدرت فوق طبیعی یا روح نیاکان که بوسیله ماسک نشان داده می شود، حلول می کند.
موسیقی و رقص از عوامل مهم و مؤثر این تحول است. که حرکات هماهنگ به آن را کامل می کند. و به آنچنان قداستی دست پیدا می کند که در او قدرت فوق طبیعی یا روح نیاکان که بوسیله ماسک نشان داده می شود، حلول می کند.
موسیقی و رقص از عوامل مهم و مؤثر این تحول است. که حرکات هماهنگ به آن را کامل می کند. در سنت های افریقایی، عقیده بر این است که روح جاودانه است و پس از مرگ در قالب مجسمه حلول می کند. کمال هنری مجسمه در این است که روح یکی از نیاکان در جسم کودکی از همان خون و طایفه دمیده شود مجسمه هایی که به این منظور ساخته می شوند، الزاماً چهره‌ای خاص را نمایان نمی‌سازند بلکه به صورت مجسمه هیا مذکر و مونث هستند کمه تنها وجود نیاکان را ثابت می کنند. و برخی هم حاصل تخیل هنرمند بوده و جنبه انتزاعی دارند. در این مجسمه ها چهره آرام و با وقار است و حرکت بیشتر در قسمت زانوها و دستها نمایان شده است. اغلب سر مجسمه به نسبت بدن بزرگتر ساخته می شود که نشانه اهمیت این عضو است. زیرا به اعتقاد افریقائیان سر انسان نخستین جایگاه حلول روح و مجموعه ای از نیروهای اصلی و حیاتی است.
سازندگان ماسک‌ها و مجسمه ها افراد عاید اجتماع هستنمد، با الهام جوئی از روح مشترک جماد و نبات و حیوان و ترکیب اشکال طبیعی بیشتر از نیروی ذهنی و تخیلی خود بهره می گیرند.
در افریقای سیاه هنگامی که از نیروی زندگی در زمان حیات یا پس از نرگ سخن به میان می آید انسان و حیوان و گیاه و زمین و آب را دربرمی گیرد. و در استحاله هنرمند، اشکال با ابعادی هنذسی و خطوطی محکم و قوی نمایان می گردد. و گاهی نیز برای تزیین ماسک ها از رنگ های تنه گیاهی یا قدرت استفاده می شود. که دربرخی موارد دارای مفاهیم تمثیلی است.
یکی از مراسم مهم افریقاییان، رازآموزی می باشد. که به روش ها و سنن مختلف اجرا می شود و به منظور آمکاده کردن دختران و پسران نوجوان برای ورود به اجتماع انجام می شود. این مراسم به طور محرمانه و در محلی دور از اجتماع انجام می شود. و در طی آن، آموزش های حرفه ای و اجتماعی و جنسی داده می شود. که با نظم کامل و آزمایش هیا دشوار بدنی همراه است. در پایان، مراسم به کشیدن خط و خطوط برروی چره و بدن دختران و پسران و انجام رقص و پایکوبی با ماسک های مخصوص به اتمام می رسد.
هنر سیاهان مجموعه ای از نیروی نخیل، تصور، تنوع سبک ها و مظاهر زندگی اقوانم این سرزمین است. این هنر بیانی است مستقیم با امکانات ساده که در آن، اندیشه و تخیل و غریزه های درونی سازنده با دریافت ازر الهامات ذهنی و تبجر در شناخت کسی به هم می آمیزد و قدرتی جادویی پدید می آورد. در واقع هنر به معنی خاص برای ارائه‌ی پیوند میان تفکرات و غرائز شخصی هنرمند با سنن و معتقدات مذهبی در افریقای سیاه مطرح نیست. بدین ترتیب ماسک، مجسمه نیاکان و طلسم که از علائم تمثیلی، جادوئی و مذهبی فراوان برخوردارند از طرف نیرویی مرموز و پنهانی برای ارتباط با ماوراء الطبیعه پشتیبانی می شدند.
هنگام مراسم مذهبی یا غیرمذهبی، نوای موسیقی، چنان جسم و روح رقاصان را دربر می گیرد که حرکت آنان جلوه دیگری از آفرینش پیکره تراش را در بستره القا می کند. در این گردهمایی سنتی ماسک، جزئی از کل این پدیده است که همراه با پوشش و علائم نقوش روی بدن ترکیب مراسم را تکمیل می کند.
مجسمه های نیاکان بعد از پایان مراسم خاص خود تا آغاز تشریفات بعدی در گنجینه های خانوادگی پنهان می گردد.
هنر غیرمذهبی به دلیل اجتماعی و سیاسی راه دیگری را پیش می گرد و در قالب تزیین های شاهانه و یا آلات و ابزار عامیانه خودنمایی می کند و ارتباط خود را از دنیای تقدس می گسلد. نیرویی که در اشیاء هنری، از هر دو نوه مذهبی و غیرمذهبی، پنهان است در تصویر بیننده تفوذ می کند و او را به دنیای تخیلی دیگری رهنمون می شود و این بهترین شاهد این معنی است که آثار و افکار گذشتگان تنها هنگامی برای معاصران جالب است که آنان را به افق و ابعاد دور دست رهنمون سازد.
در اوایل قرن بیستم چند هنرمند معروف اروپایی که در مسیر تحول فکری خویش آماده پذیرش هنری با هویت تازه شده بودند، به آثار آفریقاییان که ادراکی جدید و ابعادی هندسی و انتزاعی داشت برخورد کردند و آنچه بعداً با الهام جویی از اشکال احجام افریقایی در قاره اروپا پدید ‌آمد و «هنر سیاه» خوانده شد، از مفاهیم اساطیری و قبیله ای خالی بود و بیشتر به شباهت ظاهری با آن اشکال و احجام تکیه داشت. برخورد اروپائیان با این هویت تازه، عامل تحول مهمی در هنر امروز و موجب پدید آمدن چند مکتب اساسی در تاریخ هنر جهان و باعث گشودن دریچه ای تازه بر جهانیان بوده است.
«ماسک»
«ماسک چیست؟» ساده ترینم تعریف ماسک این است: ماسک شکلی است برای تغییر قیافه. شیی است که می پوشند و بر سر می گذارند و یا در جلو صورت می گیرند تا هویت خود را پنهان کنند و در شخصیت دیگری ظاهر شوند. این پنهان کردن شخصیت و ارائه شخصیت جدید خصوصیت همه ماسکهاست ماسم به عنوان یم مشحصه فرهنگی در تمام جهان و در تمام دوره ها از عصر حجر تا به حال حضور داشته و تنوعش به موارد استعمال و سمبول‌هایی نماینده اش است، بستگی دارد. انسان ماسکهایی ساخته که سرشار از سمبولیسم هستند و همه آنها به قدرت های روحجی و معنوی نسبت داده شده‌اند بیشترین تنوع ماسک ها و کاربردشان را می توان در افریقا، اقیانوسیه مشاهده کرد.
شناخت یک ماسک نیاز به شناخت روح ویژه ای دارد که آن ماسم نشان دهندة آن است و شناخت آن روح محتاج تعیین جایگاه و قبیله ای است که خاستگاه ابتدایی آن بوده است. در اغلب موارد سنتی و حدود قبیله ای و محرمات تابویی هستند که طرح یک ماسک را به طراح آن دیکته می کنند. روحی که ماسک حامل آن است همان تصور و فکری است که از وجود آن روح در ذخنیت قبیله نیز وجود دارد. به همین دلیل است که سازنده ماسک موظف است به شکلهای مرسوم و مسبولیک وفادار باشد. بنابراین از آنجا که صورتک ها دارای اشکال سنتی و قراردادی هستند، هنرمندان صورتک ساز از بوجود آوردن صورتک های دلخواه و زیبایی شناسانه خود منع شده اند و اگر هنرمندان چنین قاعده ای را رعایت نکنند، شدیداً زیر سانسور و یا عدم رغبت گروه اجتماعی خود قرار می گیرند و یا حتی خشم روح ساکن در صورتک بر سرشان نازل می شود.
با وجود تصورات سنتی و مرسوم از یک ماسک، صورتک ساز می تواند قدرت و مهارت خود را به عنوان یک هنرمند بالا ببرد و به خلاقیت هایی در حد و حدود فرم‌های تثبیت شده قبیله ای دست بزند. بنابراین نیاز به چنین دقتی مانمع از بیان هنری نمی شود و صورتک ساز می تواند تفسیر و خلاقیت خویش را برروی اشکال عمومی و نشان ها و طرح ها اجرا کند.
در برخی فرهنگ ها اعتقاد بر این است که به خاطر اتحاد و همبستگی نزدیک بین صورتک ساز و روح صورتک، هنرمند برخی از قدرتهای جادویی را از آن کسب می کند بر این اساس، تعدادی از قبایل افریقای غربی واقع در مالی Mali بر این اعتقاداند که صورتک سازان بالقوه قادر به دراختیار گرفتن قدرت های مافوق طبیعی برای آزار و اذیت دیگران اند.
«تأثیرگذاری ماسک بر پوشنده و بیننده آن»
تصور می شود که پوشنده ی ماسک نیز در ارتباط مستقیم با جان صورتک قرار دارد و در نتیجه در معرض مبتلا شدن توسط آن می باشد. چرا که اعتقاد بر این است گاهی روح صورتک وارد روح پوشنده می شود در جسمش جلول می کند. بنابراین از نظر ایمنی پوشنده نیز هنگام استفاده از صورتک مانند صورتک ساز ملزم به رعایت مقررات عرفی و شرعی است. و در تشریک مساعی و همکاری با ماسک نقش یک بازیگر را ایفا می کند. بدون اجرای رقص توسط او و اجرای اعمال عادی زندگی که غالباً با موسیقی همراه است، ماسک، قالبی بدون نیروی کامل زندگی باقی خواهد ماند. نقش واقعی و قدرتمند ماسک در مشارکت مهم پوشنده نهفته است. با پوشیدن صورتک، هنگام از کف دادن هویت پیشین و فرض هویت نوین فرا می رسد. گاهی اوقاتن پوشنده صورتک زیر نفوذ شخصیت روح، تغییرات جسمانی را نیز تحمل می کند. با این وجود پوشنده به صورت همزاد یا Partner شخصیتی درمی آید که در حال ایفای نقش او است. پوشنده نه تنها با نور چشمانش جرقه ای از حیات به آن یم دهد، بلکه یا حرکات و اطوار خودش نیز آن را زندگی می بخشد.
پوشنده ماسک مثل یک هنرمند هویت خود را فراموش می کند و هویت ماسک در وجودش جاری می شود. برای فرهنگ هایی که فاقد تاریخ مکتوب هستند، ماسک ها اغلب یک احساس تداوم از گذشته تا حال را تداعی می کنند. و به صورت تصور و سمبول ها به زمان های گذشته و دور بازگشت می کنند و ماسک ها و دستاویزی هستند برای این بازگشت.
و اما از نظر روانی، بیننده از طریق روح قدرتمند ماسک با گذشته پیوند می یابد و این حالت گاهی اوقات حاضرین را به حالت جذبه کامل یا شبه جنون فرو می برد. با این وجود نمی توان گفت چنین واکنشی به طور ثابت در تمام مراسم مشابه وجود دارد. ون بیشتر مربوط می شود به کاراکتری که با ماسک، حضورش را ارائه داده اند. در واقع ماسک، بخشی از مناسک و شعائر سنتی که تماشاگر را به صورت روانشناسانه با گذشته مرتبط می سازد، شکل می بخشد.
در مواردی هم روح یا موجود مافوق طبیعی پیام آور شادی است و بیننده را به وجد می آورد. در واقع چون ماسک محتوی روح است تکریم می شود و به‌آن حرمت نهاده می شود. تمام این اشکال، دارای روج کیفیتی جادویی هستند و عامل اجرای حرکاتی فراتر از قدرت انسان تصور می شدند. ماسک ها موجب تحریک خشمگینانه بیننده از لذت به وحشت می شود و روی طیف روانی تماشاگر اثر می کند، چرا که ارواح نمایش داده شده به وسیله صورتک ها ممکن است از مورد احترام، یاری کننده، حذاب یا شیطانی و خبیث باشد.
«پیکره سازی»
هنرمندان افریقا پیشه ها و اشتغالات مختلفی داشته اند. برخی، بر پایه یک سنت خانوادگی به تولید و آفرینش می پرداختند. صناعت از پدر به پسر ارث می رسید. در برخی از «مکاتبات جنگل» در افریقا، هنرمندان متخصص به پسرها صنعت می آموختند و همچنین برای گروه قبیله ای تولید آثار هنری می کردند. علاوه بر اینها اصنافی وجود داشتند که از هنرمندان ماهری که همچنین کشاور و معمار و غیره بودند، تشکیل شده بود. هنر هنرمندی که صورتک ها و مجسمه های گروه را می ساخت، نگرش عاطفی و معنوی خود را بیان می کرد.
نیاز به ایمنی و پناه، افریقایی ها را به آفرینش اشکال گوناگون پیکره تراشی رهنمون می شود مادران باردار از یک پیکره برای حفاظت کودک زاده نشده خود یاری می گرفتند و از پیکره ای دیگر برای زایمان بی خطر و از پیکره ای دیگر برای کودک نوزاد.
افریقاییان بدوی معتقد معتقد بودند که ارواح از یمک جابه جایی دیگر سرگردانند. برای سکنی در یک جای ثابت، هنرمند محفظه ای می شاخت که صورت یک پیکره داشت. زیرا برای شادمانی روح داشتن مسکم دلپذیر، ضروری بود. بنابراین شکل کنده کاری شده را به دقت و زیبایی می ساختند، این پیکره برای کل قبیله به صورت واقعیت زنده یا بدل می گشت، که با او مشورت می کردند و به مهربانی از او مواظبت می شد.
در مورد اعتقاد افریقاییان به تداوم حیات دلایل متعدید در دست است. نوشته اند که در دوره معینی،‌ موجودات زنده را با فرمانروایان خاک می کردند تا در زندگی پس از مرگ همراه و مصاحب او باشند. و خدمات ضروری برایش انجام دهند. زنان، نگهبانان و خدمتکاران وی به این ترتیب می مردند سرانجام پیکره ها را جانشین انسان ها کردند. درنتیجه حفاری های باستان شناسی، بعضی از این پیکره ها کشف شده اند. در بعضی از دهکده های افریقا، پیکره یکی از نیاکان در اقامتگاه خانوادگی یا در کلبه نزدیک آن در جای مخصوصی نگهداری می شود تا اعضای خانواده و بتوانند از او کمک بگیرند.
مجسمه ها غالباً چهره نیاکان را نشان می دهد و قربانی دریافت می کنند. علاوه بر مجسمه های نیاکان مجسمه حیوانات هم دیده می شود و معمولاً 4 حیوان اصلی: لاک پشت، مار، بوقلمون و آنتیلوپ، اشیاء کاربردی نیز گاهی به صورت مجسمه درمی آیند: قفل ها و کلون های کلبه ها که شخصیت صابخانه را نشان می دهند و یا صندلی روسای قبایل که به مجسمه های بزرگ شباهت دارند.
در حیطه هنرهای سیاهد، هرگونه ماحقاتی که غرضشان فقط زیبایی باشد تا آنجا که جلوی کاربرد درست شی را بگیرد، حذف می شوند، اگر زیبایی در کار باشد، پیش از هرچیز برای یاری دادن است و از آن برای شرمکت در اثربخشی شی در تحقق کارکردش استفاده می کند. زیبایی اثر، تأثیر مطلوب آفرینئده اش را نشان می دهد. اما پیکره نیا نباید تا حد امکان زیبا باشد تا روح را بفریبد و به دام بیندازد. روح زنده در مجسمه حاضر است و در آن باقی می ماند. مجسمه همان شخصی است و پاکترین و نابترین قسمت شخصی است بعنی «جوهر» آن می باشد. همان وجود است که پاک و روشن شده و از عوارض خود گذشته و به کلی ترین شکل خود درآمده استن و به طریقی به اساس خود آگاه شده.
تلاش پیکره ساز افریقایی بیش از هرچیز متوجه آن است که در هر موضوع آنچه را آنقدر قوی و بنیادی است که پایدار می ماند بیابد و آنچه را که ناپایدار و گریزان و بیگانه است دوربریزد. هدف او آن نیست که کورکورانهع از صورت ظاهری طبیعت اطاعت کند. بلکه تجربه زیسته قویا ناپیدا اسا کار و نقطه شروع کار خود قرار می دهد.
مهمولترین ابزار پیکرتراشی. تیشه است یا چیزی شبیه آن. هئف خنرمند بیشتر پدیدآوردن احساس شدید است تا آفرینش صورت. افرینش برخی تندیس ها به تندیس سازان ماهر واگذار می شود. که تنها در رشته کنده کاری برروی چوب کارآموزی کرده اند، بلکه خواص گیاهان، استخوان بندی جانوران، انسان و غیره را بررسی کرده اند و از این رو، قدرت بیشتری به کار خود می بخشند پیکره های بزرگ معمولاً متعلق به همه دهکده یا یک خانواده اند. مرد جادوگر از آنها مراقبت می کند و فقط در مراسم مهمی که به خاطر مصلحت عمومی برگزار می شود مورد پرستش قرار می گیرد. پیکره های کوچک به اشخاص تعلق دارند و ارواح مراقبت شخص به شمار می روند. آنها را در جای شایسته ای قرار می دهند و در جشن های آیینی ادواری از آنها استفاده می شود.
پیکره تراش آفریقایی، برای تراشیدن چوب، آن را بین پاهایش می گذاشته، با یکدست آن را نگه می داشته و با دست دیگر آن را می تراشیده و این کار را آنقدر ادامه می داده تا خاطرش خرسند می شده. آنها، به جای طراحی کردن طرح کار پیش از شروع به ساخت، ابتدا شروع به ساخت می کردند و در طول کار، طرح آن را تکمیل می نمودند. آنها عقیده داشتند که درخت، مسکن روح است. به همین دلیل بریدن درخت همراه با مراسم و شعائر خاص بوده است. آنها معتقد بودند که روح درخت آنها را از نیروهای پلید حفظ می کند. در افریقا، تیرک ها و سردرهایی یافت یم شود که بسیار استادانه تراشیده شده اند. که در واقع اینها، ارواح محافظ خانه یا یادبودهای گذشتگان به شمار می آمده است.
به گفته‌ی اروین کریستین سن Ervin Christensen هنر سیاهپوستان دارای خصوصیات کلی زیر است:
1-عدم رعایت تناسب های طبیعی پیکره
2-تأکید روی سردر بعضی از سبک ها
3-نشان دادن پیکره از روبرو
4-بی‌میلی به پوییدن حرکت به هر اندازه‌ی معین
5-ترجیح به یک رنگی – مونوکرومی –
«موسیقی»
در خارج قاره پس از پیکرتراشی، موسیقی مشهورترین هنر افریقاست. هنری که در افریقای سیاه حضورش همواره حس می شود. موسیقی، آمیخته ای با رقص و کلام به هنگام شادی، سوگواری و کار این ضرباهنگ زندگی است که افریقاییان بدان نیاز دارند. این ضرباهنگ و ریتم در حرکت بدن انسان به تنهایی متجلی نیست بلکه از طریق خطوط و رنگ ها و سطح ها و حجم ها و پیکرتراشی، ماسک‌سازی و از طریق وزن و قافیه در کلام و شعر نیز احساس می شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 22   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید